Ψυχαναγκασμός
π. Συμεών Κραγιόπουλος
Ψυχαναγκασμός τί εἶναι; Νά ἀναφέρω ἕνα παράδειγμα. Γιά τόν ἄλφα ἤ βῆτα λόγο θέλεις νά δίνεις τήν ἐντύπωση ὅτι ἔχεις προθυμία, ὅτι προσέχεις αὐτά πού σοῦ λέει ὁ πνευματικός σου, ὅτι τά καταλαβαίνεις, ὅτι ἀνταποκρίνεσαι ἀμέσως. Πρέπει νά ἐξηγήσω τί ἐννοῶ λέγοντας γιά τόν ἄλφα ἤ βῆτα λόγο. Ἄς ποῦμε, ἕνεκα ἐσωτερικῆς ἀρρωστημένης καταστάσεως αὐτό σοῦ εἶναι ἀπαραίτητο. Δέν μπορεῖς νά ζήσεις διαφορετικά, δέν μπορεῖς νά κάνεις διαφορετικά. Δέν μπορεῖς νά ζήσεις ὄχι μέ τήν ἔννοια τήν πνευματική, ἀλλά ἀπό ἄποψη ψυχολογική. Δηλαδή, ἐάν δέν αἰσθάνεσαι ὅτι εἶσαι ἐντάξει, σάν νά μένεις στό κενό· καί προθυμοποιεῖσαι νά ἀνταποκριθεῖς, γιά νά εἶσαι ἐντάξει. Σ᾿ αὐτή τήν περίπτωση οἱ ἐκδηλώσεις σου, οἱ ἐνέργειές σου θά ἔχουν ψυχαναγκαστικό χαρακτήρα. Καί ἡ ἐξομολόγησή σου θά εἶναι ἔτσι πού θά ἔχει ψυχαναγκαστικό χαρακτήρα.
Κεντρική διάθεση: Ἐκδόσεις «Τό Περιβόλι τῆς Παναγίας»
https://toperivoli.gr/product/ψυχαναγκασμός/
Περιεχόμενα
Προσέγγιση μέ βάση τήν πρός Φιλήμονα ἐπιστολή τοῦ ἀποστόλου Παύλου
Νά μή γίνεται κατ᾿ ἀνάγκην τό καλό πού κάνεις
Καταναγκαστικός τρόπος ἐνεργείας
Μπορεῖς νά πιέσεις ὅσο θέλεις τόν ἑαυτό σου,
χωρίς νά εἶναι ψυχαναγκασμός
Κάπου ἡ ψυχή μπλοκάρεται, μπερδεύεται καί…
Τό παράδειγμα μέ τά δέκα μουλάρια καί ἡ ἐφαρμογή του
Ἡ ψυχή δέν παγιδεύεται τυχαῖα στόν ψυχαναγκασμό
Ἡ ὑπακοή εἶναι ἡ σωτηρία ἀπό τίς ψυχαναγκαστικές καταστάσεις
Ἡ αὐτονομία τῶν ἀπωθημένων βιωμάτων
Ἡ ἀφύσικη συμπεριφορά, τρόπος ψυχικῆς «ἰσορροπίας»
Ἡ ἀρετή, καμουφλάζ βαθύτερης ἀρρωστημένης καταστάσεως
Ἕνας ρόλος τῶν ὀνείρων
Πῶς ἡ μελαγχολία γίνεται μετάνοια καί ἡ μειονεξία ταπείνωση
Ἡ βασική αἰτία τῶν μή φυσιολογικῶν ψυχολογικῶν καταστάσεων
Ψυχαναγκαστική ἀναζήτηση τοῦ ἄλλου
Πῶς νομιμοποιεῖται πνευματικά ἡ ὅποια ἀρνητική κατάσταση
«Ἔτσι εἶναι, πάτερ, κι ἐγώ δέν κατάλαβα τίποτε;»
Ἄλλο προσεκτικός, ἄλλο ψυχαναγκαστικός
Ἄλλο εἶναι τά ἀρρωστημένα πράγματα καί ἄλλο τά ὑγιή
Ἀποσπάσματα ἀπό τό βιβλίο
Ψυχαναγκασμός τί εἶναι; Νά ἀναφέρω ἕνα παράδειγμα. Γιά τόν ἄλφα ἤ βῆτα λόγο θέλεις νά δίνεις τήν ἐντύπωση ὅτι ἔχεις προθυμία, ὅτι προσέχεις αὐτά πού σοῦ λέει ὁ πνευματικός σου, ὅτι τά καταλαβαίνεις, ὅτι ἀνταποκρίνεσαι ἀμέσως. Πρέπει νά ἐξηγήσω τί ἐννοῶ λέγοντας γιά τόν ἄλφα ἤ βῆτα λόγο. Ἄς ποῦμε, ἕνεκα ἐσωτερικῆς ἀρρωστημένης καταστάσεως αὐτό σοῦ εἶναι ἀπαραίτητο. Δέν μπορεῖς νά ζήσεις διαφορετικά, δέν μπορεῖς νά κάνεις διαφορετικά. Δέν μπορεῖς νά ζήσεις ὄχι μέ τήν ἔννοια τήν πνευματική, ἀλλά ἀπό ἄποψη ψυχολογική. Δηλαδή, ἐάν δέν αἰσθάνεσαι ὅτι εἶσαι ἐντάξει, σάν νά μένεις στό κενό· καί προθυμοποιεῖσαι νά ἀνταποκριθεῖς, γιά νά εἶσαι ἐντάξει. Σ᾿ αὐτή τήν περίπτωση οἱ ἐκδηλώσεις σου, οἱ ἐνέργειές σου θά ἔχουν ψυχαναγκαστικό χαρακτήρα. Καί ἡ ἐξομολόγησή σου θά εἶναι ἔτσι πού θά ἔχει ψυχαναγκαστικό χαρακτήρα.
Ὁπότε, ἐνῶ ἀπό τό ἕνα μέρος ἔχεις τήν ἐντύπωση –ἤ μπορεῖ νά φαίνεται αὐτό καί σέ τρίτους– ὅτι καί καταλαβαίνεις καί ἀνταποκρίνεσαι καί προθυμοποιεῖσαι καί ἀγωνίζεσαι, ἀπό τό ἄλλο μέρος δέν ἔχεις σωστή κοινωνία, δέν ἔχεις σωστή συνεργασία, δέν ἔχεις τελικά πνευματική προκοπή, πνευματική πρόοδο· καί μπορεῖ νά διερωτᾶσαι τί φταίει. Αὐτό τό ὁποῖο φταίει εἶναι τό ὅτι παρά τούς κόπους σου, παρά τήν καλή σου διάθεση, δέν ἐνεργεῖς σωστά. Κάπου δηλαδή ἡ ψυχή σου μπλοκάρεται, μπερδεύεται, καί δέν γκρεμίζονται μερικά πράγματα πού πρέπει νά γκρεμιστοῦν μέσα σου, γιά νά ἀνοίξει ἡ ψυχή, νά ἀνοίξει ὁ δρόμος.
Θά σᾶς πῶ ἕνα ἄλλο παράδειγμα. Κάποιος εἶχε δέκα μουλάρια. Ὅταν δέν ἦταν πάνω στό μουλάρι, ἔβλεπε ὅλα τά ζῶα μπροστά του· τά μετροῦσε, καί ἦταν δέκα. Ὅταν ὅμως ἦταν πάνω στό μουλάρι, τά μετροῦσε καί ἦταν ἐννέα. «Τί γίνεται, ἔλεγε, τί γίνεται; Αὐτά τά μέτρησα καί ἦταν δέκα. Τώρα πῶς εἶναι ἐννέα;» Τί συνέβαινε; Ἁπλούστατα δέν μετροῦσε ἐκεῖνο πάνω στό ὁποῖο καθόταν.
Ὅπως θά ἔχετε προσέξει, ὅλοι οἱ ἄνθρωποι –σχεδόν δέν ὑπάρχει ἐξαίρεση– εἴμαστε παγιδευμένοι στόν ἑαυτό μας, μπλοκαρισμένοι ἀπό τόν ἑαυτό μας, αἰχμάλωτοι τοῦ ἑαυτοῦ μας, ἄλλος ἔτσι, ἄλλος ἀλλιῶς. Σέ κάποιον ἡ ὅλη ψυχή του λειτουργεῖ ἔτσι, πού δέν μπορεῖ νά σταθεῖ στά πόδια του –μέ τήν ἔννοια πού εἴπαμε προηγουμένως– καί ἀπό κάπου πρέπει νά γραπωθεῖ, γιά νά σταθεῖ λίγο στά πόδια του. Ἑπομένως, αὐτός ὁ ἄνθρωπος μπορεῖ μέν νά κάνει ἄλλες προσπάθειες, ἀλλά αὐτό τό ἀδύνατο σημεῖο δέν θά τό θίξει ποτέ, διότι ἡ ὕπαρξή του γαντζώθηκε ἐκεῖ πού γαντζώθηκε, γραπώθηκε ἀπό ὅπου γραπώθηκε καί ὑπάρχει χάρη σ᾿ αὐτό. Ὅσες φορές κι ἄν ἀκούει, ὅσο κι ἄν καταλαβαίνει, ὅσο κι ἄν λέει «κατάλαβα, θά ἀγωνιστῶ», αὐτό τό σημεῖο δέν πρόκειται νά τό θίξει, δέν θά τό ἀγγίξει καθόλου, δέν θά τό πειράξει. Μετράει μόνο τά ἐννέα μουλάρια.
Ἄλλος ἔχει καλλιεργήσει μιά ἰδέα γιά τόν ἑαυτό του, ὅτι αὐτός εἶναι τό κάτι ἄλλο. Τό καλλιέργησε γιά πολλούς καί διαφόρους λόγους, ἔτσι ἤ ἀλλιῶς. Αὐτός καί ἐξομολογήσεις νά κάνει καί προσπάθειες νά κάνει καί διαβάσματα νά κάνει καί νά πάει καί νά ἔρθει καί νά ἀκούσει, αὐτό τό θέμα δέν τό θίγει. Ὄχι ὅτι τό κάνει ἐν γνώσει του· τίς περισσότερες φορές ἐν ἀγνοίᾳ του, μέ τήν ἔννοια δηλαδή ὅτι εἶναι δεδομένο αὐτό, τελείωσε. Δέν πάει καθόλου τό μυαλό του νά μετρήσει τό μουλάρι πού ἱππεύει. Μετράει μόνο τά ἐννέα. Δέν πάει καθόλου τό μυαλό του ὅτι ὑπάρχει καί ἕνα μουλάρι κάτω ἀπό τά πόδια του.
Μπορεῖ ἑπομένως κανείς νά ἀκούσει μερικά πράγματα, νά τά καταλάβει, νά τά δεχθεῖ, νά τά ἐπεξεργασθεῖ, νά τά ἀφομοιώσει, νά τά θέσει σέ ἐφαρμογή, ἀλλά μέχρι τοῦ σημείου πού δέν θίγουν αὐτό τό μπλοκάρισμα πού ἔχει μέ τόν ἑαυτό του, αὐτή τήν αἰχμαλωσία πού ἔχει ἀπό τόν ἑαυτό του, τήν ταύτιση πού ἔχει μέ τόν ἑαυτό του. Θέλει δηλαδή νά περισώσει κάτι, τό ὁποῖο ὅμως στήν οὐσία εἶναι ἀκριβῶς αὐτό πού δέν πρέπει νά περισωθεῖ.
Αὐτή ἡ κατάσταση πού ὑπάρχει μέσα στήν ψυχή του ἐπηρεάζει τήν ἐξομολόγησή του, ἐπηρεάζει τίς ἐκδηλώσεις του –θέλει δέν θέλει κανείς, τό καταλαβαίνει δέν τό καταλαβαίνει– διότι αὐτή ἀπό ἐκεῖ δουλεύει αὐτόνομα, καί ἔτσι τελικά δέν γίνεται σωστή ἐργασία. Ἐφόσον ὑπάρχει μιά τέτοια κατάσταση, δέν μπορεῖ ἡ ψυχή αὐτή νά λειτουργήσει σωστά· δέν μπορεῖ νά ἀνοίξει ἡ ψυχή, νά ἀνοίξει ὁ δρόμος, γιά νά ἔχει κοινωνία ἀληθινή μέ τόν Θεό.
Γιά νά συνεννοηθοῦμε καλύτερα, θά ἤθελα τώρα νά πῶ ὅτι αὐτός ὁ ψυχαναγκασμός λειτουργεῖ ἐνώπιον τοῦ Θεοῦ. Δέν λειτουργεῖ ἁπλῶς ἐν σχέσει μέ τόν ἄνθρωπο, ὅποιος κι ἄν εἶναι αὐτός, ἀλλά λειτουργεῖ ἐνώπιον τοῦ Θεοῦ. Δηλαδή, ἐνώπιον τοῦ Θεοῦ κανείς εἶναι τοποθετημένος ψυχαναγκαστικῷ τῷ τρόπῳ. Καί γι᾿ αὐτό δέν ἀνοίγει ὁ ἀληθινός δρόμος πρός τόν Θεό –νά νιώσεις τόν Θεό, νά σέ νιώσει ὁ Θεός, νά σέ δεχθεῖ, νά τόν δεχθεῖς, νά ἔχεις ἀληθινή κοινωνία μαζί του.
Γι᾿ αὐτό χρειάζεται ὑπακοή. Στό παράδειγμα πού ἀναφέραμε, τό δέκατο μουλάρι δέν τό βλέπει κανείς, δέν τό μετράει. Ἄν τοῦ πῶ: «Χριστιανέ μου, εἶναι καί αὐτό πού κάθεσαι ἐπάνω του», καί ἔχει τό κουράγιο νά πεῖ: «Ἄ, ἔτσι εἶναι; Ἔχεις δίκαιο. Πώ πώ, τί ἀνόητος πού εἶμαι!», τέλειωσε τό θέμα. Καί μάλιστα ὄχι μόνο τέλειωσε, ἀλλά στό ἑξῆς, ὅσες φορές μπερδεύεται, θά τό θυμᾶται αὐτό καί θά λέει: «Γιά στάσου. Τί μοῦ εἶχε πεῖ ὁ πάτερ ἐκείνη τήν ἡμέρα; Ἄ, νά το τό μουλάρι κάτω ἀπό τά πόδια μου». Τό βλέπει καί τό μετράει καί αὐτό.
Βέβαια, χρειάζεται μιά βοήθεια. Τό μέν μουλάρι θά τό δεῖ κανείς, εἶναι ὁλόκληρο ζῶο, ἀλλά δύσκολα βλέπει αὐτό πού ἔχει μέσα του. Δύσκολα τό βλέπει. Καί γι᾿ αὐτό, ἅμα βρεῖ κανείς ἄνθρωπο στόν ὁποῖο ἐμπιστεύεται τόν ἑαυτό του καί ἔχει διάθεση νά κάνει ὑπακοή, ὁπωσδήποτε θά χρειαστεῖ μερικές φορές ἔτσι νά διατεθεῖ: «Τό βλέπω δέν τό βλέπω τό δέκατο μουλάρι, ἀφοῦ μοῦ τό λές, ὑπάρχει». Μόλις πεῖ αὐτό, τότε τό βλέπει.