Ὅλοι οἱ ὑμνογράφοι, καί ἀπό τήν ἀνθρώπινη πλευρά, ἦταν πολύ εὐλογημένοι ἀπό τόν Θεό. Εἶχαν χαρίσματα φοβερά. Καί ὅμως, δέν τά ἀξιοποίησαν γιά τό ἐγώ, γιά τή φιλαυτία. Αὐτοί οἱ προικισμένοι ἄνθρωποι συλλαμβάνουν κατά πολύ θαυμαστό τρόπο τό ἔργο τοῦ Θεοῦ καί προβάλλουν τήν ὅλη δωρεά αὐτή τοῦ Θεοῦ στούς ἀνθρώπους μέσα ἀπό τά τροπάρια πού γράφουν. Ὅλα αὐτά πού λένε τά διάφορα τροπάρια εἶναι ἡ πείρα τῆς Ἐκκλησίας, ἡ ζωή τῆς Ἐκκλησίας. Δέν εἶναι ὅτι κάποιοι πού ἤξεραν γράμματα καί εἶχαν ποιητικό ταλέντο ἔφτιαξαν κάποιους ὕμνους καί μᾶς διδάσκουν μέ αὐτούς, μᾶς ὑπενθυμίζουν κάτι· ὄχι. Οἱ ὑμνογράφοι ὄχι ἁπλῶς τά ἔνιωθαν ἔτσι καί κάθισαν νά τά γράψουν, ἀλλά τά ποιήματά τους αὐτά (τά ἐκκλησιαστικά) ἐκπροσωποῦν ὅλους μας, καί ὅλη ἡ Ἐκκλησία, τρόπον τινά, συμφωνεῖ μέ αὐτά.

Ἡ συγκύπτουσα εἶχε τό κουράγιο νά πηγαίνει χωρίς σκανδαλισμό στή συναγωγή, ὅπου μελετοῦσαν τόν λόγο τοῦ Θεοῦ. Δέν παρέλειπε τό καθῆκον της, καθώς δέν ἔνιωθε ὅτι ἡ ἀσθένειά της ἦταν ἐμπόδιο στήν κοινωνία της μέ τόν Θεό, μέσῳ τοῦ λόγου τοῦ Θεοῦ. Γι᾿ αὐτό, ὅταν τή συνάντησε ὁ Χριστός, ἐκείνη δέν θεώρησε πώς τήν εἶχε ἀδικήσει καί, νά, τώρα εἶναι εὐκαιρία νά ζητήσει τή γιατρειά της. Ὄχι, τῆς ἀρκεῖ πού βλέπει καί ἀκούει τόν Χριστό. Ὁ Θεός μᾶς δίνει ἕνα πρόβλημα, γιά νά μᾶς ξυπνήσει, νά δοῦμε πῶς εἶναι ἡ σχέση μας μαζί του. Καί ὅταν ὁ Θεός δεῖ ὅτι ἐμεῖς τό μάθαμε τό μάθημα, τότε παίρνει τό πρόβλημα, γιατί δέν εἶναι πλέον χρειαζούμενο· ἔχει κάνει τή δουλειά του. Ἑπομένως, μπορεῖ τό μυαλό τῆς συγκύπτουσας ποτέ νά μήν εἶχε πάει στό νά ζητήσει τή γιατρειά της, ἀλλά ὁπωσδήποτε τήν πήγαινε τό πρόβλημα ὅλο καί πιό κοντά –ὑπαρξιακά καί ὀντολογικά– στόν Θεό.

Ὅλα αὐτά πού, θέλουμε δέν θέλουμε, ὑφιστάμεθα σ᾽ αὐτόν τόν κόσμο μᾶς κάνουν νά ζοῦμε τήν ὠμή πραγματικότητα: τρέχουμε, προσπαθοῦμε, καί μοιάζει νά ἐπιτύχαμε πολλά πράγματα, νά ἀνεβήκαμε καί νά ἀνεβαίνουμε, ἀλλά τελικά ὁ ἄνθρωπος ἁμαρτωλός εἶναι. Καί καθώς εἶναι ἁμαρτωλός, ἄν δέν ἐλευθερωθεῖ ἀπό τήν ἁμαρτία, εἶναι χαμένος. Ἀλλά ἐπίσης εἶναι καί ἀδύναμος. Διότι ἡ πτώση, ἡ ἁμαρτία ἔφερε αὐτές τίς συνέπειες: νά εἶναι ὁ ἄνθρωπος ἀσθενής, νά πονάει, νά παθαίνει ὅλα αὐτά πού ξέρουμε, καί τελικά νά πεθαίνει. Καί ἐμεῖς, ἐνῶ εἴμαστε χριστιανοί καί μποροῦμε νά καταλαβαίνουμε τήν ὅλη ἀλήθεια, ζοῦμε σάν νά μήν ξέρουμε τίποτε, στενοχωρούμαστε καί θεωροῦμε ἄχαρη τή ζωή μας. Ἐνῶ, ὅσο πιό ἀδύναμος εἶσαι, τόσο καλύτερα. Τόσο πιό πολύ θά σέ ἐπισκιάσει ἐσένα ἡ χάρη καί θά μπεῖς μέσα στήν εὐλογία τοῦ Θεοῦ, ὅπως ἔγινε μέ τήν ἁγία Ἄννα: ἐνῶ ἦταν στείρα, γέννησε τήν Παναγία.

Ἄν προσέξουμε πῶς κινούμαστε στά ἀνθρώπινα, θά μπορέσουμε ἴσως νά προσεγγίσουμε τό ὅλο μυστήριο τῆς σχέσεώς μας μέ τόν Θεό. Νά πάρουμε γιά παράδειγμα μιά μητέρα πού γίνεται θυσία γιά τό παιδί της, καί ἐκεῖνο δέν δίνει καμιά σημασία. Ἡ μητέρα βέβαια αὐθόρμητα κινεῖται ἔτσι καί τό κάνει φυσικότατα αὐτό, ἀλλά ἀπό τή στιγμή πού τό παιδί παίρνει μιά τέτοια στάση, κάτι λείπει ἀπό τή σχέση αὐτή. Κάτι δέν πάει καλά ἀπό τήν πλευρά τοῦ παιδιοῦ. Κάτι τέτοιο συμβαίνει καί μέ τό θέμα τῆς ὅλης σχέσεώς μας μέ τόν Θεό, κυρίως στό ἔργο τῆς προσευχῆς. Ἡ προσευχή πρέπει νά ρέει μέσα μας ἀβίαστα –«ἀδιαλείπτως προσεύχεσθε»– μέ τόση φυσικότητα, ὅπως εἰσπνέουν οἱ πνεύμονες τό ὀξυγόνο. Καί δέν τό κάνουν αὐτό μέ κάποια δυσφορία, ἀλλά σάν νά εἶναι κάθε νέα εἰσπνοή ἕνα «εὐχαριστῶ» ἤ ἕνα «δόξα τῷ Θεῷ» ἀπό τήν πλευρά τοῦ προσευχόμενου ἀνθρώπου.

Ἐκ κατασκευῆς ἡ κάθε ψυχή εἶναι ἔτσι φτιαγμένη, ὥστε σ᾿ αὐτόν τόν κόσμο, στόν κόσμο τῆς ἐξορίας, νά μή ζητάει τίποτε ἄλλο, παρά νά ζητάει κατά βάθος τόν Θεό. Ἀλλά ὁ βαπτισμένος πολύ-πολύ περισσότερο ζητάει τόν Χριστό. Αὐτή τήν πληροφορία τήν ἔχει βάλει ὁ Θεός μέσα σ᾿ ἐμᾶς διά τοῦ μυστηρίου τοῦ βαπτίσματος. Δέν ἐξαλείφεται τό μυστήριο τοῦ βαπτίσματος. Καί ἑπομένως, ἡ σφραγίδα τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, πού εἶναι μέσα μας διά τοῦ μυστηρίου τοῦ χρίσματος, ἄν θέλετε καί διά τῆς θείας Κοινωνίας, καθώς τόσες φορές κοινωνήσαμε, δέν ἐξαλείφεται. Γι᾿ αὐτό καί ἐκεῖνος ὁ ὁποῖος εἶναι βαπτισμένος καί ἔχει μέσα στήν ψυχή του τή σφραγίδα τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, ἄν τελικά κωφεύσει καί δέν θελήσει νά ζητήσει ὄντως τόν Χριστό, νά βρεῖ ὄντως τόν Χριστό καί νά ζήσει ὡς βαπτισμένος, θά κολασθεῖ πολύ περισσότερο ἀπό ὅ,τι θά κολασθοῦν οἱ ἄλλοι πού δέν εἶναι βαπτισμένοι.

Ὁ ἅγιος Σπυρίδων ξεκίνησε ὡς ἕνας κοινός ἄνθρωπος, ἀλλά ἦρθε ἡ χάρη τοῦ Χριστοῦ μέσα στήν ψυχή του καί τόν χαρίτωσε πάρα πολύ, τόν ἔκανε ἄγγελο ἐξ οὐρανοῦ, ἄνθρωπο πού ζοῦσε στόν οὐρανό. Καί γι᾿ αὐτό, ἐνῶ ἦταν ἕνας ἄνθρωπος πού δέν ἤξερε πολλά πράγματα, πολλά γράμματα –εἶχε σχέση μέ τήν ὕπαιθρο, μέ τή γῆ, μέ τά ζῶα– ὅμως δέν τόν ἐμπόδισαν αὐτά νά ἀγαπήσει τόν Χριστό, νά τόν ζητήσει, νά ἐμπιστευθεῖ τόν ἑαυτό του στόν Χριστό. Αὐτός πού δέν ἤξερε ὅσα ξέρουμε ἐμεῖς, πού δέν διάβαζε ὅσα διαβάζουμε ἐμεῖς, πού δέν εἶχε τή «σοφία» πού ὑποτίθεται ὅτι ἔχουμε ἐμεῖς, ἁπλά-ἁπλά βρῆκε τόν Χριστό, τόν ἀγάπησε, δόθηκε στόν Χριστό, καί ὁ Χριστός τόν βρῆκε ὅπως τόν ἤθελε καί τόν χαρίτωσε. Καί τόν ἔκανε ἅγιο. Καί ἔπαψε ὁ ἅγιος Σπυρίδων νά εἶναι ἕνας κοινός ἄνθρωπος, πού ἁπλῶς ἐργαζόταν στά χωράφια. Ἔκανε ὁ Χριστός σ᾿ αὐτόν αὐτό ἀκριβῶς γιά τό ὁποῖο ἦρθε στόν κόσμο: τόν θέωσε.

Ἀπό μᾶς ὁ Θεός δέν θέλει οὔτε νά φοβόμαστε γιά ὅ,τι μᾶς συμβαίνει ἤ θά μᾶς συμβεῖ οὔτε νά κλαῖμε τή μοίρα μας καί νά λέμε: «Ἄχ, τί κακό μᾶς βρῆκε». Βλέπω ψυχές πονεμένες. Εἶναι ὅμως κανείς σ᾿ αὐτή τήν κατάσταση ὄχι ἁπλῶς ἐπειδή πονάει, ἀλλά καί διότι σάν νά κλαίει τή μοίρα του. Ὁ χριστιανός δέν ἀφήνεται στή μοίρα του καί στήν τύχη οὔτε προσπαθεῖ νά ἐξιχνιάσει τί θά γίνει. Ἀφήνεται στόν Θεό. Νιώθει ὅτι τό καθετί τό οἰκονομεῖ ὁ Θεός, καί τό βλέπει μέσα στήν πρόνοια τοῦ Θεοῦ. Εἶναι εὐχάριστο; Εἶναι ὅ,τι χρειάζεται γιά νά ἀφεθεῖς ἀκόμη περισσότερο στόν Θεό. Εἶναι δυσάρεστο; Εἶναι δύσκολο; Ἀκόμη πιό πολύ νά ἀφεθεῖς στά χέρια τοῦ Θεοῦ, καί νά νιώθεις αὐτό τό συνεχές πανηγύρι, τή συνεχή εὐφροσύνη, ὅτι εἶσαι μέ τόν Θεό. Καί τό καθετί, ἐνῶ πιθανόν νά πάει νά σέ χωρίσει ἀπό τόν Θεό, ἀκόμη πιό πολύ νά σέ κάνει νά ἑνώνεσαι μαζί του καί νά πορεύεσαι πρός τή βασιλεία του.