Ἐπειδή εἶναι δύσκολο ὁ σημερινός ἄνθρωπος νά ἔλθει σέ συναίσθηση τῆς ἁμαρτωλότητός του, καθώς μέ τίς ψευτοευγένειες καλύπτει καί κρύβει τά πάθη καί τά στοιχειά τῆς φιλαυτίας, ὁ Θεός βρίσκει ἄλλους τρόπους νά μᾶς ὁδηγήσει στή μετάνοια. Ἄν κανείς νιώσει πόσο ἁμαρτωλός εἶναι, θά κλάψει, θά κλάψει, θά κλάψει. Μά δέν ἔχει τέτοια συναίσθηση. Καί ὁ Θεός, ἀπό περίσσεια ἀγάπης –καθώς τό ὅτι χρονίσαμε, ὄχι τυχαῖα, στό σκοτάδι καί στήν ὅλη ἁμαρτία, μᾶς χάλασε πολύ– ἀφήνει νά περάσουμε καθένας μας πολλά, γιά νά καθαριστεῖ μέσα μας ὁ βόρβορος. A Ὅταν συνειδητοποιήσεις ὅτι εἶναι ἀφροσύνη νά νομίζεις ὅτι εἶσαι κάτι, μετά δύσκολα θαυμάζεις τά ρετάλια τοῦ ἑαυτοῦ σου, πού μιά ζωή τά καμάρωνες. Ἀντίθετα, κατά σταθερό πλέον τρόπο εἶσαι μετανοημένος, μεταποιημένος, βρίσκεις τόν δρόμο γιά τήν αἰώνιο ζωή.

Nά εἶναι ἡ ὅλη μας ὕπαρξη ἐν ἐγρηγόρσει, ἀλλά στή ζήτηση τοῦ Θεοῦ καί ὄχι σέ συναισθηματικά ξεφαντώματα. Διότι ἄν λειτουργεῖς ἁπλῶς συναισθηματικά, θά λειτουργεῖς τυφλά. Εἶναι σάν νά ἔχεις βενζίνη πολλή στό ὄχημα, ἀλλά γίνεται ἀνεξέλεγκτη χρήση καί κινδυνεύεις νά ἀνατραπεῖς καί νά συντριβεῖς. Ἀκόμη καί τό νά πᾶς στή χώρα τοῦ νοῦ καί νά σκέπτεσαι, καί αὐτό δέν εἶναι κατά Θεόν ἐργασία. Διότι τό θέμα εἶναι νά σκεφτεῖς ἀληθινά. Καί ἄν ἀκόμη οἱ λέξεις πού χρησιμοποιεῖς εἶναι ἄμεμπτες, ἐσύ μπορεῖ νά τίς φορτίζεις μέ ἀκάθαρτο περιεχόμενο καί νά μολύνεται ἔτσι καί ἡ δική σου ὕπαρξη καί ὅσων σέ συναναστρέφονται. Στήν ἐργασία τῆς νήψεως βοηθάει τό νά ἐνθυμεῖσαι συνεχῶς συγκεκριμένες φράσεις –πού σοῦ πρόσφερε ὁ λόγος τοῦ Θεοῦ σάν πνευματική τροφή. Ἔτσι, δέν θά κρυώνει ἡ ψυχή, μέ τό νά ἀξιοποιεῖς τό δῶρο τοῦ Θεοῦ, δίδοντάς το στήν ψυχή σου σάν τό ἡμερήσιό της σιτηρέσιο.

Σέ ὅλους τούς αἰῶνες ἡ Ἐκκλησία κρίκο μέ κρίκο εἶναι ἀποστολική. Δέν εἶναι σήμερα λιγότερο ἀποστολική ἀπό ὅ,τι ἦταν τόν 2ο ἤ τόν 1ο αἰώνα. Ὅμως γιά νά εἶναι ἀποστολική πρέπει νά εἶναι καί πατερική. Ἦταν ἀδιανόητο οἱ πατέρες μιᾶς Οἰκουμενικῆς Συνόδου νά προχωρήσουν στίς ἐργασίες τους, ἄν δέν λάμβαναν ὑπ΄ ὄψιν τους καί ἔργῳ καί λόγῳ τή φράση πού χρησιμοποιοῦσαν οἱ πατέρες ὅλων τῶν αἰώνων: Ἑπόμενοι τοῖς ἁγίοις πατράσιν. Οἱ πατέρες τῆς κάθε ἐποχῆς, τῆς κάθε γενεᾶς δέν ἀναφέρονται στούς προγενέστερους πατέρες ἁπλῶς γιά νά βροῦν ἐπιχειρήματα καί νά στηρίξουν τίς ἀπόψεις τους, κάτι πού κάνουν πολλοί θεολογοῦντες σήμερα. Ἀναφέρονται κυρίως γιά νά βεβαιωθοῦν ὅτι ἔχουν καί αὐτοί τό ἴδιο Πνεῦμα, ζοῦν τήν ἴδια ζωή, ἀνήκουν ὄντως στόν Χριστό καί στήν Ἐκκλησία του, ἀποτελοῦν ὄντως τόν τελευταῖο κρίκο τῆς ἁλυσίδας, εἶναι ὄντως ἀποστολικοί καί πατερικοί καί ὀρθόδοξοι.

Ὅταν ἐσύ ὁ ἄνθρωπος στραφεῖς πρός τόν Χριστό καί εἶσαι μέ τόν Χριστό, δέν μπορεῖ νά ἔρθει ἐκεῖ τό κακό. Ὅσο κι ἄν φαίνεται παράξενο αὐτό, αὐτή εἶναι ἡ ἀλήθεια. Ἔτσι ὅπως μάθαμε ἐμεῖς, πιό πολύ ἀσχολούμαστε μέ τό κακό, τάχα νά τό διώξουμε. Καί βαθύτερα εἶναι ἐγωιστικό αὐτό, ἐπειδή ἀκριβῶς θέλεις νά αἰσθάνεσαι ὅτι ἐσύ εἶσαι καλός –δέν ἔχεις πάθη, δέν ἔχεις ἀδυναμίες. Τό ἄλλο, ὅ,τι κι ἄν γίνει, ξέρεις ὅτι τό κάνει ὁ Χριστός. Ὅταν δηλαδή στραφεῖς πρός τόν Χριστό, προσεύχεσαι στόν Χριστό καί ἀγαπᾶς τόν Χριστό, ὅ,τι γίνει μέσα σου –πού θά νιώσεις χαρά, χάρη, εἰρήνη, θεραπεία κτλ.– καταλαβαίνεις ὅτι πέρα γιά πέρα εἶναι τοῦ Χριστοῦ, δέν εἶναι δικό σου. Οἱ ἅγιοι καί θαύματα ἔκαναν καί καθόλου δέν πήγαινε τό μυαλό τους νά ὑπερηφανευθοῦν, ἐπειδή ἀκριβῶς ὅλα τά ὄφειλαν στόν Χριστό, πρός τόν ὁποῖο ἔτρεχαν, τόν ὁποῖο ἐπικαλοῦνταν, στόν ὁποῖο προσεύχονταν καί τόν εἶχαν μέσα τους.

Ἐμεῖς σήμερα εἴμαστε μικρόψυχοι. Ὑπάρχουν ἄνθρωποι μέσα στήν Ἐκκλησία, πού ὁ Θεός τούς ἔδωσε καί πολλά φυσικά χαρίσματα, καί ὅμως δέν ἀποφασίζουν νά κάνουν αὐτό τό ὁποῖο ἔκανε ὁ Μέγας Βασίλειος καί ὅλη ἡ οἰκογένειά του καί πρωτίστως ἡ μητέρα του, ἡ ἁγία Ἐμμέλεια. Νά ἀφεθεῖ δηλαδή κανείς στά χέρια τοῦ Θεοῦ νά τόν χρησιμοποιήσει ὁ Θεός ὡς ὄργανό του. Καί ἀπό ἐκεῖ καί πέρα ξέρει ὁ Θεός τί θά κάνει. Ὁ Μέγας Βασίλειος, μολονότι μορφώθηκε ἐδῶ καί ἐκεῖ, τελικά παραδόθηκε στόν Κύριο. Καί ὅπως λέει κάπου ὁ ἴδιος: «Ἔχασα τόν καιρό μου τρέχοντας ἐδῶ καί ἐκεῖ» –ἐννοεῖ τίς σπουδές. Ὅταν βρῆκε τόν Χριστό καί παραδόθηκε ἄνευ ὅρων στόν Χριστό καί ἔγινε ὄργανό του, ἐκεῖνο ἦταν ἡ οὐσία, ἐκείνη ἦταν ἡ ἀλήθεια· καί ἔνιωθε ὅτι μέ τίς σπουδές εἶχε χάσει τόν καιρό του. Καί μαζί του βλέπουμε ὅτι ἀκολούθησαν καί τά ἄλλα μέλη τῆς οἰκογενείας.

Θέλεις δέν θέλεις, ὁ ἑαυτός σου εἶναι αὐτό πού εἶναι. Ἄλλοτε τό καταλαβαίνεις, ἄλλοτε ὄχι, ἀλλά ἄν προσέξεις λιγάκι, θά δεῖς ὅτι παρασύρεσαι ἀπό τή μελαγχολία, τή λύπη, τά προβλήματα, ὅλα ἐκεῖνα τά ὁποῖα κάνουν τόν ἄνθρωπο ἄνω κάτω. Καί, καθώς ἔχεις πείρα ὅτι κάνεις ἀγώνα, ἀλλά πάλι ἔχεις ὑπερηφάνεια, ἀμετανοησία, σκληροκαρδία, εἴτε πνίγεσαι ἐκεῖ μέσα εἴτε τά ἀγνοεῖς ὅλα αὐτά, κάνεις πώς δέν τά ξέρεις. Ἐνῶ ἀκριβῶς ὅλο αὐτό τό κακό, ἔτσι ὅπως εἶναι, ἄν τό πάρεις θετικά, θά σοῦ κάνει καλό. Δηλαδή σέ παρακινεῖ ὅλη αὐτή ἡ πραγματικότητα ὄχι νά ξεχαστεῖς ἤ νά τήν περιφρονήσεις, ἀλλά νά πεῖς: «Ἐγώ εἶμαι παιδί τοῦ Ἀδάμ, ἐγώ κουβαλῶ καί ὅλο τό μυστήριο τοῦ κακοῦ μέσα μου. Ναί, ἀλλά ὁ Χριστός μέ ἀγαπάει. Θά σπεύσω σ᾿ αὐτόν. Θά τρέξω σ᾿ αὐτόν, θά τόν παρακαλέσω, θά ἐλπίσω στήν ἀγάπη του». Καί, ὤ τοῦ θαύματος, ὅσο ἀφήνεις τόν ἑαυτό σου, τόσο βρίσκεις τόν Χριστό.

Ἄν δέν ἔχουμε ἀντίσταση καί ἀφήσουμε τόν Θεό νά δουλέψει μέσα μας, καθώς θά μᾶς δείξει τόν ὄγκο τοῦ ἐγωισμοῦ, μποροῦμε πολύ νά ταπεινωθοῦμε ἐνώπιόν του. Καί θά χαρεῖ πολύ ὁ Κύριος. Μεγαλύτερο βαρίδιο ἀπό τόν ἐγωισμό δέν ὑπάρχει. Σέ καθίζει κάτω καί κάθεσαι ταπεινά καί μέ ἀσφάλεια, ἀντί νά αἰωρεῖσαι σάν μπαλόνι. Ἄν ὅμως δέν δέχεσαι ὅτι τό ἔχεις, ἀλλά τό σπρώχνεις πέρα σάν ἕνα ξινισμένο φαγητό πού σοῦ προκαλεῖ ἀηδία, δέν θά σέ γλυκάνει ποτέ ἡ χάρη. Καί ἄν ἔτσι παίρνεις ὅλα τά ἀρνητικά πού ἔχεις καί ἐκδηλώνεις, τότε ὅλα τά κουσούρια σου γίνονται πολύτιμα μαργαριτάρια καί σοῦ προσπορίζουν θησαυρό σωτηρίας. Διότι ἔτσι ἀρχίζει ἡ αὐτογνωσία καί πάνω ἐκεῖ ἀρχίζει νά δίνει ὁ Θεός καί θεογνωσία. Ἔτσι ξεκινάει τό βίωμα τῆς σωτηρίας. Γίνεται ὅλο αὐτό μέσα στήν ψυχή μας, ἀλλά μέσα στήν παλάμη τοῦ Θεοῦ, στή βάση τήν ἀσφαλή.