Δέν ξέρω ἄν ταιριάζει αὐτή τήν ὥρα νά ἀναφερθοῦμε σέ κάτι, μιά καί ἦρθε καί στή σκέψη αὐτή τή στιγμή. Ὅλοι, καί οἱ μέν καί οἱ δέ, ὅλες τίς ἡμέρες αὐτές, ναί, πιθανόν νά ἦταν πολύ ἀληθινότερο, πολύ καλύτερα, πολύ πιό εὐλογημένο νά τά δοῦμε τά πράγματα λίγο διαφορετικά –ἀλλά πρέπει νά τά βλέπει κανείς, νά ἔχει κουράγιο, διάθεση νά τά δεῖ ἔτσι– καθώς ὁ Θεός ἐπιτρέπει νά συμβαίνουν πράγματα, τά ὁποῖα ὅμως εἶναι σημαδιακά, ἄς ποῦμε. Καί ἄλλοτε μπορεῖ νά εἶναι ἕνα κάτι πού δέν σέ προκαλεῖ καθόλου νά τό προσέξεις –ποῦ νά τό δεῖς;– καί ὅμως ἐκεῖ νά κρύβεται τό μυστήριο τοῦ Θεοῦ· καί ἄλλοτε νά εἶναι τέτοια –πῶς νά ποῦμε;– ἡ πρόκληση, πού κυριολεκτικά νά τρελαίνεσαι. Καί χρειάζεται, λοιπόν, ἔτσι νά σιωπήσει κανείς πρό τοῦ μυστηρίου τοῦ Θεοῦ, πρό τοῦ σημαδιοῦ, τοῦ σημείου πού δείχνει ὁ Θεός καί νά ἀφουγκραστεῖ κανείς, νά ἀνοίξει τά μάτια τῆς ψυχῆς του, νά ἀνοίξει τά αὐτιά τῆς ψυχῆς του καί νά δεῖ, νά ἀκούσει τό μυστήριο. Καί νά βγεῖ μέσα ἀπό ἐκεῖ εὐλογία! Νά βγεῖ μέσα ἀπό ἐκεῖ παρηγορία! Νά βγεῖ μέσα ἀπό ἐκεῖ λάμψη θεϊκή, φῶς οὐράνιο!

Ὁ Κύριος σταυρώνεται. Καί ἐμεῖς σταυρωνόμαστε μαζί του

Ὕστερα ἀπό ὅλα αὐτά πού βλέπει κανείς στήν κοινωνία –τόση ἀδικία, τόσο πόνο, τόση θλίψη, τέτοια πράγματα ἀναπάντεχα– τοῦ ἔρχεται νά πεῖ: «Γιατί ἄφησες, Θεέ μου, καί ἔγινε ἔτσι;» Τί γίνεται; Ποῦ θά βροῦμε ἄκρη;

Ἐγώ πάντως μέ τό σκεπτικό πού θά πῶ στή συνέχεια βρῆκα ἄκρη. Ὁ Θεός, ὅπως κι ἄν ἔχει τό πράγμα, εἶναι δίκαιος, εἶναι ἀγάπη, εἶναι πάνσοφος. Ὁ Θεός ὅλα τά κάνει καλά. Δέν πρέπει ἀπολύτως τίποτε νά μᾶς ἐπηρεάσει προκειμένου νά δοῦμε ἔτσι τόν Θεό. Τόν βλέπουμε λοιπόν καί τόν πιστεύουμε ὡς Θεό ἀγάπης, δικαιοσύνης, σοφίας. Καί ἐμπιστευόμαστε τόν ἑαυτό μας καί τά πάντα σ᾿ αὐτόν τόν Θεό. Ὅποιος τό πιστέψει αὐτό, ὅποιος τά πάρει ἔτσι τά πράγματα, τότε βρίσκει ἄκρη σέ ὅλα αὐτά πού συμβαίνουν· ἀλλιῶς δέν βρίσκει ἄκρη καί τοῦ φαίνονται ὅτι δέν ἔχουν καμιά ἐξήγηση καί καμιά ἑρμηνεία.

«Οὐ διά τόν τόπον τό ἔθνος, ἀλλά διά τό ἔθνος τόν τόπον ὁ Κύριος ἐξελέξατο»

Σήμερα εἶναι ἡ 28η Μαΐου. Τό 1453 ἡ ἡμέρα αὐτή ἦταν ἡ τελευταία ἡμέρα πού ἡ Κωνσταντινούπολη ἦταν ἀκόμη ἐλεύθερη, διότι τό πρωί τῆς 29ης οἱ Τοῦρκοι μπῆκαν μέσα στήν Πόλη. Ἡ Βυζαντινή αὐτοκρατορία κράτησε χίλια ἑκατόν εἴκοσι τρία χρόνια. Στίς 11 Μαΐου τοῦ 330 ὁ Μέγας Κωνσταντίνος εἶχε κάνει τάἐγκαίνια τῆς Κωνσταντινουπόλεως, καί στίς 29 Μαΐου τοῦ 1453 ἡ Πόλη ἔπεσε. Χίλια ἑκατόν εἴκοσι τρία χρόνια λοιπόν ἔζησε! Στόν Συναξαριστή διαβάζουμε: «Τῇ 11ῃ τοῦ μηνός Μαΐου ἡ ἀνάμνησις τῶν γενεθλίων, ἤτοι τῶν ἐγκαινίων, τῆς Κωνσταντινουπόλεως». Καί στίς 29 Μαΐου: «Ἑάλω ἡ Πόλις».

Ἐμεῖς, ὅπως καί νά ἔρχονται τά πράγματα, γνωρίζουμε πάρα πολύ καλά ὅτι ὁ Θεός κυβερνάει –αὐτό τό τονίζουμε ἐδῶ καί χρόνια. Ὅ,τι καί νά γίνει, τό ξέρει ὁ Θεός· ὅ,τι καί νά γίνει, γίνεται μέ τήν ἄδειά του. Ἐμεῖς δέν πρέπει νά σπεύσουμε νά ποῦμε: «Μά, γιατί τότε δέν σταματάει τό κακό;» Ὁ Θεός ξέρει, ἐμεῖς δέν ξέρουμε. Ὅ,τι κι ἄν ἐπιτρέπει ὁ Θεός νά γίνει, γιά καλό τό ἐπιτρέπει. Ἐπέτρεψε τούς διωγμούς ὁ Θεός ἐπί τριακόσια χρόνια· δέν τούς σταμάτησε. Καί γέμισε ὁ παράδεισος μέ χιλιάδες καί ἑκατομμύρια μάρτυρες.

«Βάδιζαν τόν δρόμο τῆς ζωῆς μέ τρόπο ἄμεμπτο»

Ὑπεράγιε Κύριε, ἐσύ πού δημιούργησες τόν οὐρανό καί τή γῆ καί ὅλα ὅσα ὑπάρχουν μέσα σέ αὐτά· ἐσύ πού εἶσαι ὁ πάνσοφος ἐπόπτης καί κυβερνήτης ὅλης τῆς κτίσεως, ὁ φοβερός βασιλιάς, ὁ δίκαιος καί ἐπιεικής κριτής, ὁ πανεύσπλαχνος Πατέρας μας· ἡ ἀδιαίρετη ὡς πρός τή φύση της Μονάδα, ἡ ὁποία ἀποτελεῖται ἀπό τρεῖς Ὑποστάσεις πού δέν συγχέονται μεταξύ τους (ὅπως εὐδόκησες νά ἀποκαλυφθεῖς σ᾿ἐμᾶς καί σέ αὐτή τή ζωή, στήν ὁποία δέν βλέπουμε τά πράγματα ξεκάθαρα)· ἐσύ, ὁ Νοῦς πού δέν ἔχει ἀρχή· ἐσύ, πού μέ τόν Λόγο τόν ἀληθινό καί τό Πνεῦμα τό γεμάτο ζωή καί πού ζωοποιεῖ τά πάντα καθίστασαι αὐτοτελῶς τέλειος καί ἔχεις ζωή αἰώνια καί μακάρια· ἐσύ, τόν Λόγο σου, τόν Κύριό μας ἸησοῦΧριστό, πού εἶναι καί ὁ ἴδιος Θεός, τόν ἔδωσες σ᾿ ἐμᾶς τούς ἀνάξιους δούλους σου, ἀφοῦ προσέλαβε τή δική μας φύση, ὡς σωτήρα καί ἰατρό καί διδάσκαλο· ἐπίσης, ἔστειλες τό Πανάγιό σου Πνεῦμα μέ ὁρατή μορφή καί στερέωσες τήν πίστη τῶν μαθητῶν μέ τά δῶρα τῆς χάριτος τοῦ Χριστοῦ καί μέσῳ τῶν μαθητῶν ἐνισχύεις ὥς τίς μέρες μας ὅσους ἔχουν τήν ὀρθή πίστη.

Ἡ σωστή στάση ἐνώπιον τοῦ Θεοῦ

Ὁ Γεννάδιος Β´ ὁ Σχολάριος, ὁ πρῶτος πατριάρχης μετά τήν ἅλωση, καί μέ τίς ἐνέργειές του καί μέ αὐτά πού ἔγραψε –καί ἰδιαίτερα μέ μιά προσευχή, τήν ὁποία συνέθεσε ἀμέσως μόλις ἔγινε πατριάρχης καί ἐνόσῳ ἦταν ἀκόμη νωπά τά τῆς ἁλώσεως, τήν ὁποία ἀνεγίνωσκε στό τέλος τῆς θείας Λειτουργίας, καί τήν ἄκουγε ὁ λαός– πῆρε τή σωστή στάση μετανοίας ἐνώπιον τοῦ Θεοῦ, καί θά λέγαμε ὅτι διέσωσε τήν ἀλήθεια σχετικά μέ τή μεγάλη συμφορά πού βρῆκε τό γένος.

Ἡ προσευχή αὐτή εἶναι ἕνα κείμενο, πού δέν εἶναι βέβαια φτιαχτό, ἀλλά βγαίνει μέσα ἀπό τήν ψυχή του· ἔτσι δείχνουν τά πράγματα. Μέ αὐτήν νομίζω ὅτι παίρνει τή σωστή στάση. Καί ἦταν ὅ,τι χρειαζόταν, τό νά βρεθεῖ ἕνας ἄνθρωπος νά τά πεῖ αὐτά ἐκεῖνες τίς ἡμέρες. Καί θά ἔλεγα ὅτι ἔσωσε τήν κατάσταση. Δηλαδή, πῆρε ἐνώπιον τοῦ Θεοῦ τή στάση πού ἅρμοζε ἐκείνη τήν ὥρα.

Τό θαῦμα τῆς πίστεως

Ἡ Χαναναία πιάνεται ἀπό τά λόγια τοῦ Χριστοῦ καί γίνεται σοφή

Στό εὐχέλαιο –πού κάναμε καί σήμερα– ὅπως προσέξατε, ἀλλά καί τό γνωρίζετε, ἀναγινώσκονται ἑπτά εὐαγγελικές περικοπές, ὅπως καί ἑπτά ἀποστολικές. Ἡ μία ἀπό τίς ἑπτά εὐαγγελικές περικοπές εἶναι αὐτή τῆς Χαναναίας. Μέσα στό πνεῦμα τοῦ μυστηρίου τοῦ εὐχελαίου καί μέσα στό ὅλο πνεῦμα τῶν ἀγρυπνιῶν αὐτῶν πού κάνουμε κάθε Παρασκευή καί τίς ὁποῖες ἀφιερώσαμε στή θεραπεία τῶν σωμάτων καί τῶν ψυχῶν μας, ἔχουμε τήν εὐκαιρία νά δοῦμε τήν περικοπή πού ἀναφέρεται στή Χαναναία ἤ καλύτερα νά δοῦμε κυρίως ἕνα σημεῖο –διότι ἴσως δέν χρειάζονται τόσο πολύ τά ἄλλα τώρα, ἀλλά καί χρόνο δέν ἔχουμε– πού εἶναι καί τό σπουδαιότερο αὐτῆς τῆς περικοπῆς.

Δέν θά λέγαμε τίποτε σήμερα, ἀλλά δέν μποροῦμε καί νά τό ἀποφύγουμε. Εἶναι τοῦ ἁγίου Λογγίνου τοῦ Ἑκατοντάρχου, ὁ ὁποῖος, ὅταν εἶδε ὅλα ὅσα ἔγιναν κατά τή σταύρωση τοῦ Κυρίου, εἶπε: «Ἀληθῶς Θεοῦ Υἱός ἦν οὗτος» (Ματθ. 27, 54). Καί ἡ ὅλη εὐαγγελική περικοπή ἀναφέρεται ἀκριβῶς στόν σταυρό τοῦ Κυρίου. Σέ κάποιο σημεῖο λέει: «Οἱ δέ παραπορευόμενοι ἐβλασφήμουν αὐτόν κινοῦντες τάς κεφαλάς αὐτῶν καί λέγοντες· ὁ καταλύων τόν ναόν καί ἐν τρισίν ἡμέραις οἰκοδομῶν! σῶσον σεαυτόν· εἰ Υἱός εἶ τοῦ Θεοῦ, κατάβηθι ἀπό τοῦ σταυροῦ. Ὁμοίως δέ καί οἱ ἀρχιερεῖς ἐμπαίζοντες μετά τῶν γραμματέων καί πρεσβυτέρων καί Φαρισαίων ἔλεγον· ἄλλους ἔσωσεν, ἑαυτόν οὐ δύναται σῶσαι· εἰ βασιλεύς Ἰσραήλ ἐστι, καταβάτω νῦν ἀπό τοῦ σταυροῦ καί πιστεύσομεν ἐπ᾽ αὐτῷ» (Ματθ. 27, 39-42).