Οὗτος ὁ ἅγιος Μηνᾶς ἦτο κατά τούς χρόνους τοῦ βασιλέως Μαξιμιανοῦ, ἐν ἔτει 296, εὑρισκόμενος μέ τά βασιλικά στρατεύματα εἰς τά Νούμερα τά ὀνο- μαζόμενα Ρουταλικά, ὑπό τόν ἡγεμόνα Ἀργυρίσκον. Οὗτος λοιπόν εὐσεβέστατος ὤν δέν ὑπέφερε νά βλέπῃ τήν πλάνην τῶν εἰδώλων νά παρρησιάζεται εἰς τόν κόσμον· ὅθεν ἀνέβη εἰς τό βουνόν διά νά καθαρίσῃ ἑαυτόν μέ νηστείας καί προσευχάς.

Σήμερα, αὐτή τήν ὥρα, ἔχω πάλι μιά ἐκκρεμότητα καί δέν ξέρω πόσο συμφωνεῖτε καί ἐσεῖς νά ἀσχοληθοῦμε λιγάκι μέ αὐτήν. Τό πρωί σκεπτόμουν ἡ ὁμιλία νά πάρει ἀφορμή ἀπό ἕναν στίχο τῆς ἀποστολικῆς περικοπῆς, ἡ ὁποία αὐτή τήν ἡμέρα πάντοτε εἶναι ἀπό τό ἑνδέκατο κεφάλαιο τῆς πρός Ἑβραίους ἐπιστολῆς. Μετά πῶς ἦρθε τό πράγμακαί ἀναφερθήκαμε στήν εὐαγγελική περικοπή. Ἐκείνη τήν ὥρα εἶπα: «Αὐτά πού θά ταίριαζε νά ποῦμε μέ βάση τήν ἀποστολική περικοπή, θά τά ποῦμε στήν αἴθουσα», ὅταν δηλαδή θά ἐρχόμασταν ἐδῶ στήν αἴθουσα γιά τήν ἑορταστική δεξίωση· θά ταίριαζαν λιγάκι μέ ὅσα θά λέγαμε ἐδῶ στήν αἴθουσα. Ἤρθαμε ἐδῶ, ἀλλά πάλι πῶς ἔγινε καί δέν εἴπαμε τίποτε μέ βάση τήν ἀποστολική περικοπή.[2] Καί σκέφτηκα τελικά νά μήν ἀφήσουμε νά περάσει ἔτσι ἡ ἐκκρεμότητα αὐτή· νά τά ποῦμε τώρα ἀπόψε ἐδῶ. Γιά, νά δοῦμε λοιπόν.

Αὕτη ἡ ἁγία ἦτο κατά τούς χρόνους τοῦ βασιλέως Ὀνωρίου τοῦ υἱοῦ Θεοδοσίου τοῦ μεγάλου, ἐν ἔτει 400, καταγομένη ἀπό γένος πλούσιον καί λαμπρόν καί περίδοξον. Ἐπειδή δέ ἐξ ὅλης ψυχῆς ἠγάπησε τόν Κύριον, ἐπροτίμησε νά παρθενεύῃ· οἱ γονεῖς της ὅμως συνῆψαν αὐτήν καί μή θέλουσαν διά γάμου μετ᾿ ἀνδρός καί ἔγινε μήτηρ δύο παιδίων. Ἔπειτα ἀποθνῄσκουσιν οἱ γονεῖς καί τά τέκνα της. Διά ταῦτα ἀφήσασα ἡ μακαρία τήν πόλιν Ῥώμην διέτριβεν ἔξω εἰς τό ἀγροκήπιόν της πᾶσαν ἄσκησιν καί ἀρετήν μεταχειριζομένη, τούς ἀσθενεῖς ἐπιμελουμένη, τούς ἐρχομένους ξένους ὑποδεχομένη καί τούς ἐν φυλακαῖς καί ἐξορίαις ἐπισκεπτομένη. Ὕστερον δέ πωλήσασα ὅλα τά ὑποστατικά καί τήν περιουσίαν της, πολλήν οὖσαν, ἐσύναξεν ἐκ τῆς πωλήσεως δώδεκα μυριάδας χρυσίου (ἑκατόν εἴκοσι χιλιάδας φλωρίων), τά ὁποῖα ἐμοίραζεν εἰς ἐκκλησίας καί μοναστήρια.

Μέθη Χριστοῦ

Ἄν μελετήσουμε τή ζωή τῶν ἁγίων, θά δοῦμε ὅτι ὅλοι οἱ ἅγιοι αὐτό ἔπαθαν: Εἶδαν τήν προσφορά τοῦ Θεοῦ, τή συγκατάβασή του, εἶδαν τό φῶς τοῦ Θεοῦ, τήν ἀλήθεια τῆς ζωῆς, καί μέθυσαν. Καί ἀπό ἐκεῖ καί πέρα δέν λογάριασαν τίποτε. Τούς θαυμάζουμε καί ἀποροῦμε πῶς κατόρθωσαν ὅ,τι κατόρθωσαν, πῶς ἔφθασαν ἐκεῖ πού ἔφθασαν. Ἡ ἁγία Ἀνυσία, πού κατάγεται ἀπό τή Θεσσαλονίκη, δέν εἶναι τυχαῖο πρόσωπο· εἶναι μεγάλη ἁγία. Σύν τοῖς ἄλλοις, ὅπως λέει ὁ ἐγκωμιαστής της, ὁ ἅγιος Φιλόθεος πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως, διακρινόταν γιά τή σύνεσή της· αὐτό πού τόσο λείπει σήμερα.

Μέ τό μαρτύριο ὁλοκλήρωσε τήν ἀγάπη της πρός τόν Χριστό

Ἡ ἁγία Ἀνυσία ἔζησε καί μαρτύρησε στό τέλος τοῦ 3ου αἰώνα. Τήν ἀξίωσε ὁ Θεός νά μαρτυρήσει πολύ νέα, καί ἐκεῖνο τό ἰδιαίτερο, τό χαρακτηριστικό πού ἔχει ἡ ἁγία αὐτή εἶναι ὁ τρόπος τοῦ μαρτυρίου πού ἀξιώθηκε νά ἔχει.

Ὅπως διαβάζουμε στό συναξάρι της,[1] μίαν φοράν ἀπερχομένην εἰς τήν ἐκκλησίαν κατά τό σύνηθες συνήντησε στρατιώτης τις εἰδωλολάτρης καί ἕλλην καί πιάσας αὐτήν τήν ἔσυρεν εἰς τούς βωμούς τῶν εἰδώλων καί τήν παρεκίνει νά προσφέρῃ θυσίαν εἰς τούς δαίμονας. Ἐπειδή δέ ἡ ἁγία ὡμολόγησε Θεόν τόν Χριστόν καί ἔπτυσεν εἰς τό πρόσωπον τοῦ μιαροῦ ἐκείνου στρατιώτου, τούτου χάριν ἐθυμώθη ὁ ἀλιτήριος καί διαπερᾷ τήν πλευράν αὐτῆς μέ τήν σπάθην του. Καί οὕτως ἔλαβεν ἡ μακαρία τόν τοῦ μαρτυρίου ἀμαράντινον στέφανον.

Κυριακή μετά τήν Χριστοῦ Γέννησιν σήμερα, καί ἡ εὐαγγελική περικοπή πού ἀκούσαμε μᾶς δίνει τήν ἀφορμή νά παρατηρήσουμε καί νά προσέξουμε τρία σημεῖα, παρακαλῶ.

Σημασία ἔχει ποιό εἶναι τό σχέδιο τοῦ Θεοῦ

Τό πρῶτο. Βλέπουμε ἀπό τό ἕνα μέρος τούς ἀνθρώπους τοῦ Θεοῦ νά ὑπακούουν σ᾿ αὐτά πού ὁ Θεός τούς λέει καί ἀπό τό ἄλλο μέρος αὐτούς πού δέν θέλουν νά ὑπακούουν στόν Θεό καί κάνουν τά δικά τους.

Ἡ Παναγία δέν σκέφτηκε ποτέ ὅτι θά γινόταν μητέρα τοῦ Θεοῦ· ἀλλά ὅταν ἐκλήθη νά ὑπηρετήσει κατ᾿ αὐτόν τόν τρόπο τόν Θεό, ἔκλινε τήν κεφαλή λέγοντας Ἰδού ἡ δούλη Κυρίου· γένοιτό μοι κατά τό ῥῆμά σου.[2] Ἀπό κεῖ καί πέρα ἡ Παναγία ἀφήνει τά τυχόν σχέδια καί ὄνειρα πού εἶχε στή ζωή της καί ὑπακούει στό θέλημα τοῦ Θεοῦ καί ἀκολουθεῖ αὐτά τά ὁποῖα τῆς λέει ὁ Θεός.

Μαρτυρική ἡ ζωή τοῦ Κυρίου ἀπό τήν πρώτη στιγμή

Ἡ Ἐκκλησία μας αὐτή τήν Κυριακή μετά τά Χριστούγεννα τελεῖ τή μνήμη τοῦ ἁγίου Ἰωσήφ τοῦ μνήστορος, τοῦ προφητάνακτος Δαβίδ καί τοῦ ἁγίου Ἰακώβου τοῦ Ἀδελφοθέου. Ἡ εὐαγγελική περικοπή πού ἀναγινώσκεται εἶναι ἡ ἴδια μέ αὐτήν τῆς ἐνάτης ὥρας τῆς παραμονῆς τῶν Χριστουγέννων: Ἀναχωρησάντων τῶν μάγων, κτλ. Καί θά παρακαλοῦσα τήν ἀγάπη σας νά προσέξουμε λίγο καί νά δοῦμε μέσα ἀπό αὐτήν τούς ἑαυτούς μας.

Ἔχουμε βρεῖ τήν ἀλήθεια;

Κάπου κοντά στήν ἀλήθεια ὑπάρχει καί τό νόθο

Οἱ ἅγιοι Θεόδωρος καί Θεοφάνης οἱ Γραπτοί ζοῦσαν στά δύσκολα ἐκεῖνα χρόνια πού ἦταν μοιρασμένοι οἱ χριστιανοί, οἱ μισοί ἀπό δῶ, οἱ μισοί ἀπό κεῖ. Ἄλλοι τιμοῦσαν καί προσκυνοῦσαν τίς εἰκόνες καί ἄλλοι τίς κατέστρεφαν.Ὅπως πάντοτε ὑπάρχει ἡ ἀλήθεια, ἀλλά κάπου ἐκεῖ κοντά ὑπάρχει καί τό νόθο, τό κάλπικο, τό μή ἀληθές, ἔτσι καί μέσα στή Βυζαντινή αὐτοκρατορία.

Καί γι᾿ αὐτό λέμε καί ξαναλέμε ὅτι χρειάζεται ὄχι ἁπλῶς νά θρησκεύει κανείς, ἀλλά νά θρησκεύει σωστά· ὄχι ἁπλῶς νά εἶναι χριστιανός, ἀλλά νά εἶναι ἀληθινός χριστιανός. Καί τότε μέν παλαιά, πίστευε ὁ καθένας ὅπως πίστευε στή δική του διδασκαλία καί μέ βάση αὐτήν ζοῦσε κιόλας. Σήμερα δέν εἶναι τόσο ὅτι ἐμφανίζεται κανείς νά ἔχει διαφορετική διδασκαλία ἀπό τήν ὀρθόδοξη. Ὡστόσο, μέ ὅποιον κι ἄν σταθεῖς νά συζητήσεις, ἀμέσως θά ἀρχίσει νά λέει πράγματα τά ὁποῖα δέν ἔχουν καμιά σχέση μέ τήν ἀλήθεια τοῦ Χριστοῦ. Ὅ,τι θέλει λέει ὁ καθένας.

Σκληροτράχηλοι καί ἀπερίτμητοι τῇ καρδίᾳ … ἀεί τῷ Πνεύματι τῷ Ἁγίῳ ἀντιπίπτετε.
Πῶς ὁ Θεός ἀσχολεῖται μέ ἕναν λαό σκληροτράχηλο καί ἀντιδραστικό!

Θεώρησα καλό νά ἀναφέρω αὐτά τά λόγια πού ἀκούσαμε στό ἀποστολικό ἀνάγνωσμα, καί τά ὁποῖα εἶπε ὁ πρωτομάρτυς Στέφανος ἐκεῖ στό δικαστήριο, στούς ἀρχιερεῖς καί στούς πρεσβυτέρους πού τόν καταδίκασαν σέ θάνατο. Oἱ ὁποῖοι ἀρχιερεῖς καί πρεσβύτεροι ἀτένισαν στό πρόσωπό του καί τό εἶδαν νά λάμπει σάν πρόσωπο ἀγγέλου. Αὐτό σημαίνει ὅτι, καί ὅταν κανείς φτάνει στό σημεῖο νά δεῖ μερικά ἀπό αὐτά πού ὁ Θεός φανερώνει, πάλι δέν μπορεῖ νά δεῖ τήν ἀλήθεια.

Λόγων στεφάνοις, οἷα τιμίοις λίθοις,

Στέφω Στέφανον, ὅν προέτρεψαν λίθοι.

Τόν πετροβόλησαν, ὅπως ξέρουμε, τόν ἅγιο Στέφανο.

Οὗτος ὁ μακάριος πρωτομάρτυς καί ἀρχιδιάκονος Στέφανος, ὅτε ἔγινε μίαν φοράν ζήτησις μεταξύ Ἰουδαίων καί Σαδδουκαίων καί Φαρισαίων καί ἑλληνιστῶν περί τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ, σταθείς εἰς ἕνα τόπον ὑψηλόν ἐκήρυξεν εἰς ὅλους τόν Κύριον ἡμῶν Ἰησοῦν Χριστόν. Οἱ δέ Ἰουδαῖοι ἀκούσαντες ἔφερον αὐτόν εἰς τό κριτήριον πρός τούς ἀρχιερεῖς, ἐπειδή δέν ἠδύναντο νά ἀντισταθῶσι εἰς τήν σοφίαν καί δύναμιν τοῦ ἁγίου Πνεύματος, μέ τήν ὁποίαν ἐλάλει ὁ θεῖος Στέφανος. Ἔπειτα παρέστησαν ψευδομάρτυρας, οἵτινες ταῦτα κατά τοῦ ἀποστόλου ἐμαρτύρησαν λέγοντες· «Ἡμεῖς ἠκούσαμεν ὅτι οὗτος ἐλάλει λόγια βλάσφημα ἐναντίον τοῦ τόπου τούτου τῆς Ἰερουσαλήμ καί ἐναντίον τοῦ θεϊκοῦ νόμου».

Ἡ γραμμή τοῦ θελήματος τοῦ Θεοῦ.

Ποιοί τή βρίσκουν;

Σήμερα, Κυριακή πρό τῆς Χριστοῦ γεννήσεως, θά παρακαλοῦσα δύο σημεῖα νά προσέξουμε λαμβάνοντας ὑπ᾿ ὄψιν καί τήν ἀποστολική[1] καί τήν εὐαγγελική περικοπή.[2]

Τό ἕνα εἶναι ἀπό τήν εὐαγγελική περικοπή, ὅπου ἀναφέρονται τά ὀνόματα τῶν προπατόρων τοῦ Κυρίου, μέ τούς ὁποίους ξεκινάει τό σχέδιο τοῦ Θεοῦ καί καταλήγει στόν Ἰησοῦ, στόν Χριστό. Καί ἐμεῖς βέβαια, ὄχι μόνο σ᾿ αὐτή τήν περίπτωση ἀλλά καί γενικότερα μέσα στήν Παλαιά καί στήν Καινή Διαθήκη, τά βρίσκουμε ὅλα ἕτοιμα· εἶναι ξεκαθαρισμένα καί βαλμένα σέ μιά σειρά. Ὅμως καί τότε καί ἔπειτα καί πάντοτε, γιά τόν καθένα στήν ἐποχή πού ζεῖ, αὐτή ἡ γραμμή τοῦ θελήματος τοῦ Θεοῦ, τοῦ σχεδίου τοῦ Θεοῦ δέν εἶναι πάντοτε εὐδιάκριτη. Τελικά, βλέπουν αὐτή τή γραμμή καί πιάνονται ἀπό αὐτήν ὄχι ἁπλῶς ἐκεῖνοι οἱ ὁποῖοι θέλουν, τό ἐπιθυμοῦν, ἀλλά ἐκεῖνοι πού θά τή δοῦν αὐτή τή γραμμή, θά τούς τή φανερώσει ὁ Θεός.

Ὁ Θεός ὅλα τά βάζει μέσα στό σχέδιό του

Κυριακή πρό τῆς Χριστοῦ Γεννήσεως σήμερα καί ἑορτή πάντων τῶν ἀπ᾿ αἰῶνος Θεῷ εὐαρεστησάντων, ἀπό Ἀδάμ ἕως καί Ἰωσήφ τοῦ μνήστορος. Κάθε χρόνο αὐτή τήν ἡμέρα, αὐτή τήν Κυριακή, ὡς εὐαγγελική περικοπή[2] ἀκοῦμε αὐτόν τόν κατάλογο τῶν ὀνομάτων ἀπό τόν Ἀβραάμ μέχρι καί τόν Ἰωσήφ, τόν μνήστορα τῆς Παναγίας. Ὅλοι μας λίγο πολύ γνωρίζουμε ὅτι αὐτοί πού ἀναφέρονται σ᾿ αὐτόν τόν κατάλογο, καί πού εἶναι τό γενεαλογικό δένδρο τοῦ Κυρίου, δέν εἶναι ὅλοι ἅγιοι· οἱ περισσότεροι εἶναι συνηθισμένοι ἄνθρωποι μέ πτώσεις, μέ ἁμαρτίες. Ἀναφέρονται καί δυό τρεῖς γυναῖκες.

Μαζί μέ ὅλη τήν Ἐκκλησία πορευόμαστε

Σήμερα εἶναι ἡ Κυριακή τῶν προπατόρων. Προπάτορες τοῦ Κυρίου εἶναι ὅλοι αὐτοί πού ἀναφέρονται στήν Παλαιά Διαθήκη καί πού ὁρισμένων τά ὀνόματα θά ἀκούσουμε στήν εὐαγγελική περικοπή τήν προσεχή Κυριακή. Καί κυρίως οἱ προπάτορες εἶναι ἀπό τόν Ἀβραάμ καί ἔπειτα –ὄχι βέβαια μόνο αὐτοί· εἶναι καί ἄλλοι– ὁ ὁποῖος καταγότανἀπό τούς Χαλδαίους, ἔθνος πού προϋπῆρχε τῶν Ἰουδαίων· ἦταν δηλαδή ἐθνικός, δέν γνώριζε τόν ἀληθινό Θεό. Αὐτόνκάλεσε ὁ Θεός καί τόν ἔκανε πατριάρχη καί προπάτορα τοῦ Κυρίου.

Θέλουμε νά ἀκολουθήσουμε τόν Χριστό ὅ,τι κι ἄν στοιχίσει;

Ἐκεῖνο πού θά ἤθελα νά πῶ, παίρνοντας ἀφορμή ἀπό τούς βίους τῶν ἁγίων πού διαβάσαμε, εἶναι αὐτό πού βλέπουμε ἐδῶ στά συναξάρια καί τό προσέξαμε καί σήμερα στόν βίο τῆς ἁγίας Ἀναστασίας ἀλλά καί τῆς ἁγίας Θεοδότης, καί μοῦ ἔκανε ἐντύπωση: Ὅλο τό θέμα γιά ὅλους τούς ἁγίους ἦταν νά γνωρίσουν τόν Χριστό καί νά διδαχθοῦν τήν πίστη. Ἀπό κεῖ καί πέρα ἔπαιρναν πλέον τόν δρόμο. Δέν βλέπουμε αὐτό τό ἄχαρο πού συμβαίνει σήμερα: ἐνῶ γνωρίζουμε τά ἱερά γράμματα, ἐνῶ γνωρίζουμε τήν πίστη, καί ὑποτίθεται ὅτι τή δεχθήκαμε, μιά ζωή ὁλόκληρη ὅλο πορευόμαστε καί ἀκόμη δέν ἔχουμε βρεῖ τόν δρόμο. Κάνει λοιπόν ἐντύπωση ὅτι ὅλοι αὐτοί –ἄλλος εἶναι στήν ἄγνοια, ἄλλος εἶναι στήν πλάνη, ἄλλος εἶναι εἰδωλολάτρης, ὄχι σπάνια ἄλλος εἶναι καί δήμιος– ὅλοι λοιπόν αὐτοί μόλις γνωρίσουν τόν Χριστό, μόλις δεχθοῦν τήν πίστη στόν Χριστό, μόλις διδαχθοῦν τήν ἀλήθεια, ἀπό κεῖ καί πέρα γίνονται ἅγιοι.

Αὕτη ἦτο κατά τούς χρόνους τοῦ βασιλέως Μαξιμιανοῦ, ἐν ἔτει 299, καταγομένη ἀπό τήν Νικομήδειαν, θυγάτηρ πλουσίων γονέων, ἀπό τούς ὁποίους ἠρραβωνίσθη μέ ἕνα Συγκλητικόν, Ἐλεύσιον ὀνομαζόμενον. Ἐπειδή λοιπόν ὁ Ἐλεύσιος ἤθελε νά κάμῃ τόν γάμον, ἡ ἁγία δέν κατεδέχθη, ἀλλ᾿ εἶπεν εἰς αὐτόν· «Ὅταν κατασταθῇς ἔπαρχος, τότε ἄς γένῃ ὁ γάμος». Ὅτε δέ ἔγινεν ἔπαρχος, τότε πάλιν εἶπεν εἰς αὐτόν ἡ ἁγία· «Ἄν δέν ἀφήσῃς τήν θρησκείαν τῶν εἰδώλων καί δέν ἐπιστρέψῃς εἰς τήν πίστην τῶν Χριστιανῶν, ἤξευρε ὅτι δέν καταδέχομαι τήν διά γάμου μετά σοῦ κοινωνίαν». Ὁ δέ Ἐλεύσιος εἶπεν ὅλα αὐτά τά λόγια τῆς παρθένου εἰς τόν πατέρα της. Ἐπειδή δέ δέν ἠδυνήθη ὁ πατήρ της νά τήν κάμῃ νά μεταβληθῇ ἀπό τήν πίστιν τοῦ Χριστοῦ, διά τοῦτο παρεδόθη ἡ ἁγία εἰς αὐτόν τόν ἴδιον ἀρραβωνιστικόν της καί ἔπαρχον, διά νά τήν καταδικάσῃ ἐκεῖνος ὡς ἤθελεν.

Μᾶς ἀξιώνει ὁ Θεός, ἀδελφοί μου, νά εἴμαστε στόν ναό του καί, ἐπίσης, μᾶς ἀξιώνει καί φέτος, γιά μιά ἀκόμη φορά, νά ἑορτάσουμε τόν ἅγιο Ἰγνάτιο τόν Θεοφόρο καί νά κάνουμε αὐτή τή μικρή ἀγρυπνία εἰς τιμήν καί μνήμην του, καθώς ἀπό χρόνια τιμοῦμε ἰδιαίτερα αὐτόν τόν ἅγιο.

Δέν μποροῦμε νά προσπεράσουμε τόν ἅγιο Ἰγνάτιο. Δέν εἶναι δηλαδή ἡ περίπτωσή του ἕνα θέμα πού ἁπλῶς τό διαβάζουμε καί ἤ μᾶς εἶναι κάτι συνηθισμένο ἤ εἶναι κάτι πού ἔτσι ἤ ἀλλιῶς εὔκολα τό προσπερνοῦμε. Εἶναι μιά μοναδική περίπτωση· μοναδική μέ τή σχετική ἔννοια. Ἀπό κάποια πλευρά, ἡ περίπτωση κάθε ἁγίου εἶναι μοναδική· ἀλλά ἀπόψε μᾶς ἐνδιαφέρει ἐδῶ ὁ ἅγιος Ἰγνάτιος.

Ὁ ἅγιος Ἰγνάτιος καταδικάστηκε νά ριφθεῖ στά θηρία, ὅπως καί ἔγινε, καί τόν ἔφαγαν τά θηρία στή Ρώμη. Ὁρισμένα μόνο ἀπό τά ὀστά του, ὅπως ἀκούσαμε στό συναξάρι,[1] ἔμειναν –διότι τά θηρία τρῶνε καί κόκαλα– καί ὑπάρχουν στήν Ἐκκλησία. Ἕνα πολύ-πολύ μικρό τεμάχιο ἔχουμε κι ἐμεῖς ἐδῶ.

Πάντοτε ὁ ἅγιος αὐτός εἶναι μιά πρόκληση γιά μᾶς. Ὅλοι οἱ ἅγιοι εἶναι μιά πρόκληση, ἀλλά καθένας μέ τόν δικό του τρόπο. Εἰδικά ὁ ἅγιος Ἰγνάτιος Ἀντιοχείας πάντοτε εἶναι ἕνα παράδειγμα φλογερῆς ἀγάπης πρός τόν Κύριο, καί ὅποιος λίγο προσέξει τόν βίο του καί λίγο ἐπηρεαστεῖ ἀπό τήν ἀγάπη πού εἶχε πρός τόν Χριστό, ἀπό τή φλόγα πού εἶχε μέσα στήν καρδιά του, δέν μπορεῖ νά μή γίνει καλύτερος.

Οὗτος ἦτο διάδοχος τῶν ἁγίων Ἀποστόλων, Πατριάρχης μέν κατασταθείς τῆς Ἀντιοχέων Ἐκκλησίας, δεύτερος μετά τόν Πατριάρχην Εὔοδον, μαθητής δέ χρηματίσας Ἰωάννου τοῦ Θεολόγου ὁμοῦ μέ τόν ἅγιον Πολύκαρπον τόν Ἐπίσκοπον Σμύρνης, ἐν ἔτει 109. Ὅτε δέ ὁ βασιλεύς Τραϊανός διέβαινεν ἀπό τήν Ἀντιόχειαν διά νά ὑπάγη εἰς τούς Πάρθους, τότε προσεφέρθη εἰς αὐτόν ὁ μέγας οὗτος Ἰγνάτιος. Καί ἐπειδή διελέχθη πολλά μετ᾿ αὐτοῦ περί τῆς εἰς Χριστόν πίστεως, ἐγνώρισεν ἐκ τούτου ὁ βασιλεύς τό ἀμετάθετον τῆς γνώμης αὐτοῦ. Ὅθεν παρευθύς δέρεται ὁ ἅγιος μέ μολυβδίνας σφαίρας· ἔπειτα ἁπλώσας τάς χεῖρας του δέχεται φωτίαν εἰς αὐτάς· μετά ταῦτα καίεται εἰς τάς πλευράς μέ θυμιατά γέμοντα ἀνθράκων καί ἀλειμμένα μέ ἔλαιον· εἶτα ἵσταται ἐπάνω εἰς ἀναμμένους ἄνθρακας καί ξέεται μέ σιδηρᾶ ὀνύχια.

Ὁ μάρτυς Σεβαστιανός ἦτον εἷς τῆς βασιλικῆς Συγκλήτου, κατά τούς χρόνους Διοκλητιανοῦ καί Μαξιμιανοῦ, ἐν ἔτει 292, καταγόμενος ἀπό τά Μεδιόλανα τῆς Ἰταλίας (τό νῦν Μιλάνον) καί πολλούς Ἕλληνας παρακινῶν εἰς τήν τοῦ Χριστοῦ πίστιν…

Αὐτός ὁ γενναῖος ἀγωνιστής παρρησίᾳ πρότερον ὁμολογήσας τόν Χριστόν (ἐπειδή ἕως τότε κρυφίως ἐπίστευε τόν Χριστόν ὄχι διά φόβον, ἀλλά διά νά ἠμπορῇ μέ τόν τρόπον αὐτόν νά παρακινῇ κρυφίως πολλούς εἰς τήν εὐσέβειαν) καί μέ παράδοξα θαύματα βεβαιώσας τήν εὐσέβειαν, πολλούς ἔφερεν εἰς τήν θεογνωσίαν…

Ἅγιος Γρηγόριος ὁ Παλαμᾶς – Β ́ Κυριακή Ὀρθοδοξίας

Αὐτό εἶναι σωτηρία, αὐτό εἶναι θέωση

Σήμερα, Β ́ Κυριακή τῶν Νηστειῶν, θά μπορούσαμε νά ποῦμε ὅτι εἶναι μιά δεύτερη Κυριακή τῆς Ὀρθοδοξίας, γιατί ὄχι τυχαῖα ἡ Ἐκκλησία μας ὅρισε σήμερα νά τελεῖται ἡ μνήμη τοῦ ἁγίου Γρηγορίου, ἀρχιεπισκόπου Θεσσαλονίκης, τοῦ Παλαμᾶ.

Στά χρόνια τῆς εἰκονομαχίας ἔγινε μεγάλος ἀγώνας ὑπέρ τῆς πίστεως, καί τελικά θριάμβευσε ἡ πίστη, ἡ ἀληθινή πίστη, καί ἔγινε ἡ ἀναστήλωση τῶν εἰκόνων, καί καθιέρωσε ἡ Ἐκκλησία ὡς Κυριακή τῆς Ὀρθοδοξίας τήν Α ́ Κυριακή τῶν Νηστειῶν. Τόν 14ο αἰώνα ἔγινε ἄλλος πνευματικός ἀγώνας ὑπέρ τῆς ἀληθινῆς πίστεως καί θριάμβευσε, νίκησε καί αὐτή τή φορά ἡ ἀληθινή πίστη, ἀφοῦ ἔλαβαν χώρα στήν Κωνσταντινούπολη τέσσερις σύνοδοι ὑπέρ τῆς διδασκαλίας τοῦ ἁγίου Γρηγορίου τοῦ Παλαμᾶ καί ἐναντίον τῶν ἐχθρῶν τῆς ἀληθινῆς πίστεως, τοῦ Βαρλαάμ καί τοῦ Ἀκινδύνου.

Ὁ ἅγιος ἱερομάρτυς Χαραλάμπης ἦτο κατά τούς χρόνους τοῦ βασιλέως Σεβήρου καί Λουκιανοῦ ἡγεμόνος, ἐν ἔτει 198, ἱερεύς τῶν χριστιανῶν ἐν Μαγνησίᾳ τῇ πόλει. Οὗτος λοιπόν διδάσκων τήν ὁδόν τῆς ἀληθείας καί κηρύττων τήν εἰς Χριστόν πίστιν κατεδικάσθη ὑπό τῶν ἄνωθεν τυράννων καί ἐξεδύθη τήν ἱερατικήν στολήν, ἔπειτα ἐξέδαραν τό δέρμα ὅλον τοῦ σώματός του. Ἐπειδή δέ ἔβλεπεν αὐτόν ὁ ἡγεμών Λουκιανός πώς ὑπομένει γενναίως τά βάσανα, ἐθυμώθη καί ἐπεχείρει νά ξεσχίσῃ τόν ἅγιον μέ τάς ἰδίας του χεῖρας καί παρευθύς ἐκόπησαν αἱ χεῖρές του καί ἐκρεμάσθησαν ἐπάνω εἰς τό σῶμα τοῦ μάρτυρος· ὁ δέ ἅγιος προσευχηθείς ἔκαμεν αὐτόν ὑγιῆ.

Αὕτη ἦτο κατά τούς χρόνους τοῦ Μαξιμιανοῦ ἐν ἔτει 304, καταγομένη ἀπό τήν πόλιν τῆς Ἀλεξανδρείας, θυγάτηρ βασιλίσκου τινός ὀνομαζομένου Κώνστου, ὡραία πολλά καί μεγαλόσωμος, δεκαοκτώ χρόνων οὖσα κατά τήν ἡλικίαν. Αὕτη ἔμαθεν εἰς τό ἄκρον πᾶσαν Ἑλληνικήν καί Λατινικήν παιδείαν καί ἐπιστήμην· δηλαδή τοῦ Ἕλληνος Ὁμήρου, τοῦ τῶν Λατίνων μεγαλωτάτου ποιητοῦ Βιργιλίου, τοῦ Ἀσκληπιοῦ, τοῦ Ἱπποκράτους καί Γαληνοῦ τῶν ἰατρῶν· Ἀριστοτέλους καί Πλάτωνος, Φιλιστίωνός τε καί Εὐσεβίου τῶν φιλοσόφων· Ἰαννῆ καί Ἰαμβρῆ τῶν μεγάλων Μάγων· Διονυσίου καί Σιβύλλης. Ἐγυμνάσθη δέ καί ὅλην τήν ῥητορικήν τέχνην, ὅση ἐφευρέθη ἀπό τούς ἀνθρώπους· Οὐ μόνον δέ ταύτας, ἀλλά καί πολλάς γλώσσας καί διαλέκτους πολλῶν ἐθνῶν ἔμαθεν ἡ πάνσοφος, ὥστε ἔκαμνεν ἐκστατικούς ὄχι μόνον ἐκείνους ὅσοι τήν ἔβλεπον, ἀλλά καί ἐκείνους ὅσοι ἤκουον τήν φήμην καί τήν σοφίαν της. Κατά τούς χρόνους δέ τοῦ βασιλέως Μαξιμιανοῦ καί Μαξεντίου τοῦ υἱοῦ του ἐπιάσθη διά τήν εἰς Χριστόν ὁμολογίαν της καί ἐδοκίμασε πολλά καί διάφορα βάσανα· καί μέ τήν σοφίαν αὐτῆς καί διαλεκτικήν κατέπεισεν ἑκατόν πεντήκοντα ῥήτορας νά πιστεύσωσιν εἰς τόν Χριστόν ὁμοῦ μέ ἄλλους πολλούς Ἕλληνας, μέ τούς ὁποίους ἀπεκεφαλίσθη ἡ μακαρία καί ἔλαβε τοῦ μαρτυρίου τόν στέφανον.

Αὐτός σε σῴζει, Θέκλα, ῥήξας τήν πέτραν,

οὗ τῷ πάθει πρίν ἐρράγησαν αἱ πέτραι.

Σέ σώζει, Θέκλα, σχίζοντας τήν πέτρα ὁ Κύριος, μέ τοῦ ὁποίου τό πάθος ἐρράγησαν αἱ πέτραι. (Ὅταν ὁ Κύριος ἄφησε τήν τελευταία του πνοή πάνω στόν Σταυρό, ἔσπασαν οἱ πέτρες τῶν τάφων, καί βγῆκαν καί πολλοί τῶν κεκοιμημένων.)

Ἡ κρισιμότερη ὥρα γιά κάθε πνευματικό ἄνθρωπο

Εἶναι ἀλήθεια ὅτι ὅποιος θά τά πάρει στά σοβαρά τά πράγματα, ὅποιος θά τά πάρει ζεστά καί θά πιστέψει, ὅπως πίστεψαν οἱ ἅγιοι, καί θά μπεῖ σ᾿ αὐτόν τόν δρόμο, ὅπως μπῆκαν ὅλοι οἱ ἅγιοι, ἀργά ἤ γρήγορα θά συναντήσει αὐτό τό κλείσιμο τοῦ δρόμου πρός τόν Θεό, ἀργά ἤ γρήγορα θά περάσει κανείς καί θά δοκιμάσει καί αὐτόν τόν πειρασμό. Ὄχι μέ τήν ἔννοια ὅτι θά τά βάλει μέ τόν Θεό –μή γένοιτο!– ἀλλά μέ τήν ἔννοια ὅτι θά αἰσθανθεῖ πώς, παρά τίς παρακλήσεις του, παρά τόν ἀγώνα του, παρά τήν προσπάθειά του, ὁ Θεός σάν νά μήν ἀνταποκρίνεται. Ἔτσι συνηθίζει νά κάνει ὁ Θεός, καί λίγο πολύ ὁ καθένας θά πεῖ: «Ἀδυσώπητος εἶσαι, Κύριε».

Τό συναξάρι σήμερα ὅπως καί κάθε μέρα εἶναι πλούσιο.Σήμερα πού τελοῦμε τή σύναξη τῶν Θεοπατόρων, θά ἤθελα νά ἀναφερθοῦμε γενικότερα στήν ἁγία ζωή. Γνωρίζουμε ὅτι ὅλεςοἱ μέρες –ὅλος ὁ χρόνος καί ὅλη ἡ Ἐκκλησία– εἶναι γεμάτες ἀπό ἁγίους. Ἡ Ἐκκλησία δέν εἶναι Ἐκκλησία, ἐάν δέν μπορεῖ νά ἁγιάσει τά μέλη της, ἐάνδέν μπορεῖ νά ἁγιάσει τούς πιστούς της. Καί δυστυχῶς δέν ἔχουμε αἴσθηση αὐτῆς τῆς δυνάμεως τῆς Ἐκκλησίας.

Ὁ Θεός μας εἶναι ὁ ἀληθινός Θεός καί δέν ἐμποδίζεται ἀπό τίποτε. Αὐτό πού θέλει νά κάνει ὁ Θεός, δηλαδή νά σώσει τόν ἄνθρωπο, νά τόν ἁγιάσει,μπορεῖ νά τό κάνει· τίποτε δέν τόν ἐμποδίζει, ἀρκεῖ νά βρεῖ ἄνθρωπο πού νά θέλει, ἀρκεῖ νά βρεῖ ψυχές πού νά ἐμπιστευθοῦν τόν ἑαυτό τους σ᾿ αὐτόν. Δέν εἶναι ἀδύναμος ὁ Θεός.

Μᾶς ἀξιώνει καί ἀπόψε ὁ Θεός νά κάνουμε αὐτή τή μικρή ἀγρυπνία ἐδῶ, στόν ταπεινό αὐτό ναό, πού εἶναι ἀφιερωμένος στήν Παναγία· ἀπόψε πού ἡ Ἐκκλησία τελεῖ τή σύναξη τῶν γονέων της, τῶν θεοπατόρων Ἰωακείμ καί Ἄννης. Ὅπως τή δεύτερη μέρα τῶν Χριστουγέννων ἡ Ἐκκλησία τελεῖ τή σύναξη τῆς Παναγίας, ἡ ὁποία γέννησε τόν Χριστό, τή δεύτερη μέρα τῶν Θεοφανείων τή σύναξη τοῦ ἁγίου Ἰωάννου τοῦ Προδρόμου, ὁ ὁποῖος βάπτισε τόν Χριστό, ἔτσι καί τήν ἑπομένη τῆς θεομητορικῆς ἑορτῆς τῆς γεννήσεως τῆς Παναγίας τελεῖ τή σύναξη τῶν θεοπατόρων Ἰωακείμ καί Ἄννης. Ἀπόψε ἡ ὅλη ἀκολουθία γίνεται ἀκριβῶς γιά τήν ἑορτή αὐτή.

«Σκληροτράχηλοι καί ἀπερίτμητοι τῇ καρδίᾳ… ἀεί τῷ Πνεύματι τῷ Ἁγίῳ ἀντιπίπτετε».

Πῶς ὁ Θεός ἀσχολεῖται μέ ἕναν λαό σκληροτράχηλο καί ἀντιδραστικό!

Θεώρησα καλό νά ἀναφέρω αὐτά τά λόγια πού ἀκούσαμε στό ἀποστολικό ἀνάγνωσμα, καί τά ὁποῖα εἶπε ὁ πρωτομάρτυς Στέφανος ἐκεῖ στό δικαστήριο, στούς ἀρχιερεῖς καί στούς πρεσβυτέρους πού τόν κατεδίκασαν σέ θάνατο. Οἱ ὁποῖοι ἀρχιερεῖς καί πρεσβύτεροι ἀτένισαν στό πρόσωπό του καί εἶδαν νά εἶναι πρόσωπο ἀγγέλου. Αὐτό σημαίνει ὅτι, καί ὅταν κανείς φθάνει στό σημεῖο νά δεῖ μερικά ἀπό αὐτά πού ὁ Θεός φανερώνει, πάλι δέν μπορεῖ νά δεῖ τήν ἀλήθεια. Ἀναφέρθηκε ὁ πρωτομάρτυς στήν ὅλη ἱστορία τοῦ Ἰσραήλ ἀπό τότε πού ὁ Θεός κάλεσε τόν Ἀβραάμ.

Σήμερα εἶναι τό πρῶτο Σάββατο τοῦ Νοεμβρίου, καί ἔχουμε καθιερώσει ἀπό χρόνια νά γιορτάζουμε αὐτή τήν ἡμέραμέξεχωριστή ἑορτή τούς τρεῖς θεολόγους, οἱ ὁποῖοι ἑορτάζονται καθένας στή δική του ἡμερομηνία. Στίς12 Ὀκτωβρίου ὁ ἅγιος Συμεών ὁ Νέος Θεολόγος, στίς25 Ἰανουαρίου ὁ ἅγιος Γρηγόριος ὁ Θεολόγος, καί ὁ ἅγιος Ἰωάννης ὁ Εὐαγγελιστής καί στίς 8 Μαΐου καί στίς 26 Σεπτεμβρίου.

Καί εἶναι αὐτοί οἱ τρεῖς πού ἔχουν πάρει αὐτό τό προσωνύμιο τοῦ Θεολόγου: Ἰωάννης ὁ Θεολόγος, ὁ εὐαγγελιστής καί ἀπόστολος, Γρηγόριος ὁ Θεολόγος, πού ἔζησε τόν τέταρτο αἰώνα, καί εἶναι ἕνας ἀπό τούς τρεῖς Ἱεράρχες, καί Συμεών ὁ Νέος Θεολόγος, πού ἔζησε τόν δέκατο μέ ἑνδέκατο αἰώνα καί εἶναι κάτι τό ξεχωριστό.

Ὁ ἅγιος Σιλουανός καταγόταν ἀπό τή Ρωσία. Ἦλθε στό Ἅγιον Ὄρος καί γιά πολλά χρόνια ἀσκήτεψε στό Ρωσικό, στήν ἱερά Μονή τοῦ Ἁγίου Παντελεήμονος. Ἦταν καί αὐτός ὅπως ὅλοι οἱ ἄλλοι ἄνθρωποι στόν κόσμο καί, ἄν θέλετε, εἰδικότερα ἦταν καί αὐτός ὅπως ἦταν ὅλοι οἱ ἄλλοι μοναχοί, τότε καί πρίν καί μετά, στό Ἅγιον Ὄρος. Ὁ ἅγιος Σιλουανός, ὡς ἄνθρωπος προικισμένος ὅπως κάθε ἄνθρωπος μέ νοῦ, μελέτησε τό γεγονός ὅτι ὁ ἴδιος ὁ Θεός ἦλθε στή γῆ καί ὄχι μόνο ἔγινε ἄνθρωπος, ἀλλά παρέδωσε τόν ἑαυτό του, ἔδωσε τόν ἑαυτό του καί θυσιάσθηκε γιά τή σωτηρία τῶν ἀνθρώπων, γιά τόν ἁγιασμό τῶν ἀνθρώπων. Καί πίστεψε ὅτι καί γι᾿ αὐτόν πέθανε ὁ Χριστός, καί ὅτι, ὅσο ἁμαρτωλός κι ἄν ἦταν, ὅσα πάθη κι ἄν εἶχε, ὅσες ἀδυναμίες κι ἄν εἶχε, ὁ Χριστός μποροῦσε νά τόν γιατρέψει καί νά τόν ἁγιάσει. Καί γι᾿ αὐτό ἔδωσε τόν ἑαυτό του χρόνια ὁλόκληρα στόν πνευματικό ἀγώνα.

Οὗτος κατά μέν τήν προτέραν ζωήν του ἔγινε περιφανής ἀπό τόν πλοῦτον καί τήν δύναμιν καί κατά βαρβάρων ἔστησε πολλά καί μέγιστα τρόπαια καί νίκας· ὕστερον δέ ποθήσας τόν Χριστόν ἀφῆκε τήν πικράν θάλασσαν τοῦ βίου καί ὑπέβαλε τόν ἑαυτόν του ὑπό τόν γλυκύν καί ἐλαφρόν ζυγόν τοῦ Χριστοῦ.

Ἐπειδή σήμερα εἶναι ἡ γιορτή τῶν ἁγίων ἀποστόλων, θεωρῶ σκόπιμο ἀντί ἄλλης ὁμιλίας νά διαβάσουμε πρῶτα ἀπό δῶ, ἀπό τό συναξάρι, αὐτά πού ἀναφέρονται γιά τόν κάθε ἀπόστολο χωριστά, ἐκτός ἀπό τούς ἀποστόλους Πέτρο καί Παῦλο, πού τά εἴδαμε χθές.

Εἶναι ὁ εὐαγγελιστής Ἰωάννης, ὁ ἠγαπημένος μαθητής τοῦ Κυρίου, ὁ μόνος ἴσως πού δέν μαρτύρησε, ὁ ὁποῖος μάλιστα ἔζησε πολλά χρόνια.

Σήμερα ἡ Ἐκκλησία μας ἑορτάζει τή μνήμη τῶν πρωτοκορυφαίων ἀποστόλων Πέτρου καί Παύλου. Γιά τούς δύο αὐτούς ἀποστόλους πολλά γνωρίζουμε, καθώς πολλά ἔχουμε ἀκούσει ὅλα αὐτά τά χρόνια πού εἴμαστε χριστιανοί, ἀλλά καί ἔχουμε διαβάσει. Τήν ὥρα αὐτή θά παρακαλοῦσα τήν ἀγάπη σας νά προσέξουμε τό ἑξῆς.

Γιά τούς δύο ἀποστόλους πού σήμερα ἑορτάζουμε μαθαίνουμε ἀπό τήν Ἁγία Γραφή πρωτίστως καί κυρίως ἀπό τίς ἐπιστολές τους. Καί ἀπόψε ὅλα τά τροπάρια πού ἀκούσαμε ἐδῶ μέσα στόν ναό σ᾿ αὐτούς ἀναφέρονται καί στή ζωή τους. Καί τούς δύο ὁ Κύριος τούς ἐξέλεξε καί τούς ἔκανε ἀποστόλους, τούς ἔκανε μαθητάς του καί τούς ἀπέστειλε νά συνεχίσουν τό δικό του ἔργο. Καί λέει, π.χ., στόν Πέτρο: «Μέ ἀγαπᾶς Πέτρε; Βόσκε τά πρόβατά μου. Ποίμαινε τά πρόβατά μου. Βόσκε τά ἀρνία μου».

Ἡ Ἐκκλησία μας σήμερα τιμᾶ τή μνήμη δύο μεγάλων ἁγίων, πού ὄχι μόνο εἶναι βασιλεῖς ἀλλά καί ἰσαπόστολοι, ὅπως τούς ἀποκαλεῖ. Τιμᾶ τή μνήμη τοῦ ἁγίου Κωνσταντίνου καί τῆς ἁγίας Ἑλένης, τῆς μητέρας του. Δέν ἔχουμε χρόνο νά ποῦμε πολλά. Θά παρακαλοῦσα τήν ἀγάπη σας νά προσέξουμε δύο σημεῖα.

Πότε ὁ Θεός καλεῖ κατά ἐμφανή τρόπο καί πότε ὄχι

Τό ἕνα· ὅπως λένε καί τά τροπάρια, ὁ Μέγας Κωνσταντῖνος ἔλαβε τήν κλήση, ὅπως καί ὁ ἀπόστολος Παῦλος, κατευθείαν ἀπό τόν οὐρανό, μέ τό νά δεῖ τό σημεῖο τοῦ Τιμίου Σταυροῦ στόν οὐρανό, στό ὁποῖο ἦταν γραμμένη ἡ φράση «Ἐν τούτῳ νίκα». Θά μπορούσαμε νά ποῦμε γενικά ὅτι, ἐνῶ ὅλους τούς καλεῖ ὁ Θεός, ὅμως ὅπου ὁ Θεός ὡς Θεός γνωρίζει ὅτι θά ὑπάρξει ἀνταπόκριση, καλεῖ κατά ἕναν εἰδικό τρόπο, κατά ἕναν ἐμφανή τρόπο. Αὐτό ἔχει μεγάλη σημασία.

Ὁ ἅγιος Κωνσταντῖνος ὑπακούοντας στόν Θεό γίνεται ὄργανό του

Ὅλα, ὅπως ἐπανειλημμένως ἔχουμε πεῖ, ὁ Θεός τά ἔχει στά χέρια του καί τό κάθε τι ὁ Θεός τό κάνει τότε πού θέλει. Ὅμως ὅλα τά πράγματα πού ἔχουν σχέση μέ τούς ἀνθρώπους, τά κάνει ὁ Θεός καί τά κάνει στήν ὥρα τους, ἀλλά πάντοτε ὁ Θεός τά κανονίζει ἔτσι, ὥστε νά βρίσκει κάποιον ἄνθρωπό του, γιά νά κάνει αὐτό τό ὁποῖο θέλει.

Τόσα χρόνια γίνονταν διωγμοί, καί σάν νά μήν ἦταν ὁ Θεός σέ θέση νά σταματήσει τούς διωγμούς. Δέν ἦταν; Μή γένοιτο. Μποροῦμε νά τό ποῦμε αὐτό· ὁ Θεός μποροῦσε νά βρεῖ τρόπο νά σταματήσει τούς διωγμούς, ὅποτε ἤθελε. Δέν τό ἔκανε. Τό ἔκανε τότε πού ἦλθε ἡ ὥρα. Καί τό ἔκανε κατά θαυμαστό τρόπο, χρησιμοποιώντας ὅμως ἕναν ἄνθρωπο. Ἕναν ἄνθρωπο ὁ ὁποῖος κατά θαυμαστό τρόπο ὑπακούει στόν Θεό, πιστεύει στόν Θεό, δίνει τόν ἑαυτό του στόν Θεό καί γίνεται ὄργανό του· τόν ἅγιο Κωνσταντῖνο.

Θεωρῶ ὅτι θά ἦταν καλό τήν ὥρα αὐτή νά δοῦμε λίγο τά ἀναγνώσματα πού ἀκούσαμε στόν Ἑσπερινό, καί τά ὁποῖα εἶναι ἀπό τήν Α’ ἐπιστολή τοῦ εὐαγγελιστοῦ Ἰωάννου.

Εἶναι μεγάλη ὑπόθεση νά νιώσουμε ἀνοικτό τόν δρόμο πρός τόν Θεό

Τό πρῶτο ἀνάγνωσμα· «Ἀγαπητοί, ἐάν ἡ καρδία ἡμῶν μή καταγινώσκῃ ἡμῶν, παρρησίαν ἔχομεν πρός τόν Θεόν».

Ἀγαπητοί, ἐάν ἡ καρδιά μας δέν μᾶς κατακρίνει, τότε ἔχουμε θάρρος νά πλησιάσουμε τόν Θεό. Μεγάλο θέμα. Ὁ χριστιανός πρέπει νά φθάσει σέ τέτοια κατάσταση πού νά μή δάκνεται ἀπό τή συνείδησή του, πού νά μήν αἰσθάνεται ὅτι ἔχει κάτι ἀτακτοποίητο, καί εἶναι ἔτσι ἐν ἀταξίᾳ μέ τόν Θεό. Βέβαια, σέ τέτοια κατάσταση φθάνει κανείς κατά κανόνα ὕστερα ἀπό χρόνια. Ὅταν διαρκῶς ἀγωνίζεται κανείς νά κάνει τίς ἐντολές τοῦ Χριστοῦ καί, καθώς ὅλο καί δέν ἐπιτυγχάνει νά κάνει τίς ἐντολές τοῦ Χριστοῦ, συνεχῶς μετανοεῖ γι᾿ αὐτό, τότε φθάνει σέ ἀληθινή ταπείνωση, σέ ἀληθινή ἀγάπη, καί ἔτσι ἀποκτάει ἡ καρδιά μιά ἀγαθότητα καί τρόπον τινά μιά ἀναμαρτησία. Δέν ἐνεργεῖ καί δέν κινεῖται ἡ καρδιά πρός τήν ἁμαρτία, ἀλλά φθάνει σέ μιά ἀγαθότητα, ὅπως εἴπαμε.

Σήμερα, 1 Μαίου, ἡ Ἐκκλησία μας ἑορτάζει τή μνήμη τῆς ἁγίας Ἰσιδώρας τῆς διά Χριστόν σαλῆς. Ὁ μακαριστός π. Συμεών μιλώντας εἰδικά στίς συνάξεις τῶν νέων γιά τό αἴσθημα κατωτερότητος, ἀναφέρθηκε καί στήν ἁγία Ἰσιδώρατουλάχιστον σέ δύο ὁμιλίες. Παραθέτουμε στή συνέχεια αὐτές τίς δύο ὁμιλίες ἀπό τό βιβλίο …πάντα συνεργεῖ εἰς ἀγαθόν.

Σήμερα, δώδεκα Μαρτίου, εἶναι ἡ ἡμέρα τῆς κοιμήσεως τοῦ ἁγίου Συμεών τοῦ Νέου Θεολόγου, καί ἐπειδή ἡ ἡμέρα αὐτή εἶναι μέσα στή Μεγάλη Τεσσαρακοστή, μετατέθηκε ἡ μνήμη του στίς δώδεκα Ὀκτωβρίου. Φέτος ἡ ἡμέρα τῆς κοιμήσεώς του εἶναι ἡ Τετάρτη τῆς πρώτης ἑβδομάδος τῶν Νηστειῶν, καί γι᾿ αὐτό ψάλαμε τροπάρια ἀπό τήν ἀκολουθία τοῦ ἁγίου προηγουμένως στή θεία Λειτουργία τῶν Προηγιασμένων δώρων. Γνωρίζετε ὅτι ἔχουμε ἰδιαίτερη εὐλάβεια στόν ἅγιο Συμεών, ὅπως τό εἴχαμε πεῖ παλαιότερα.

Μοῦ ἔχει κάνει ὅλως-ὅλως ἰδιαίτερη ἐντύπωση ὅτι ὁ ἅγιος Συμεών ὁ Νέος Θεολόγος, πού εἶναι περισσότερο ἀπό κάθε ἄλλον, ὅπως μποροῦμε νά δοῦμε ἀνθρωπίνως, μυστικός θεολόγος, ὁ ὁποῖος εἶναι πλήρης Πνεύματος Ἁγίου, βυθισμένος στό Πνεῦμα τοῦ Θεοῦ καί στήν οὐράνια ἐκείνη κατάσταση πού εἶχε προπαντός ἀπό τήν ἡμέρα πού χειροτονήθηκε καί ἑξῆς, μοῦ κάνει, λέω, ἐντύπωση ὅτι εἶναι ὁ ἅγιος ἐκεῖνος ὁ ὁποῖος πάρα πολύ ἐπιμένει στήν τήρηση τῶν ἐντολῶν τοῦ Χριστοῦ.

Οὗτοι οἱ ἅγιοι τεσσαράκοντα μάρτυρες κατήγοντο μέν ἀπό διαφόρους πατρίδας, ὅλοι δέ ἦσαν στρατιῶται ὑπό ἕνα ἀρχιστράτηγον, κατά τούς χρόνους Λικινίου βασιλέως, ἐν ἔτει τκ’ (320). Πιασθέντες δέ διά τήν εἰς Χριστόν πίστιν καί ἐξετασθέντες πρῶτον μέν φορτώνονται ἁλυσίδας καί δεσμά καί παραδίδονται εἰς τήν φυλακήν, ἔπειτα δέ κτυπῶνται μέ πέτρας εἰς τά πρόσωπα καί εἰς τά στόματα· αἱ δέ πέτραι ριπτόμεναι δέν ἐκτύπων τούς μάρτυρας ἀλλά γυρίζουσαι ὀπίσω ἐκτύπων ἐκείνους οἵτινες τάς ἔρριπτον.

Ἔπειτα, ἐνῷ ἦτο ψῦχος καί πάγος πολύς, καί μάλιστα εἰς τήν χώραν τῆς Σεβαστείας, ὅπου τό ψῦχος εἶναι ὑπερβολικόν, κατεδικάσθησαν οἱ μακάριοι οὗτοι μάρτυρες νά βληθῶσι γυμνοί εἰς τήν λίμνην τῆς πόλεως. Ἐπειδή δέ εἷς ἀπό τούς τεσσαράκοντα μικροψυχήσας ὑπῆγεν εἰς τό λουτρόν, τό ὁποῖον ἦτο ἐκεῖ πλησίον ἀνημμένον καί ἅμα τόν προσέβαλεν ἡ θέρμη τοῦ λουτροῦ διελύθη, διά τοῦτο ὁ φύλαξ, ὅστις ἐφύλαττεν ἔξω, βλέπων τοῦτο ἐμβῆκε μόνος του εἰς τήν λίμνην καί ἀντ᾿ ἐκείνου τοῦ λιποτάκτου κατέστησε τόν ἑαυτόν του μετά τῶν ἁγίων μαρτύρων.

Παναγιώτατε,
Τίμιον Πρεσβυτέριον,
Εὐσεβές ἐκκλησίασμα,

Λαμπρή ἡ παρελθοῦσα ἑορτή, ἡ Κυριακή τῆς Ὀρθοδοξίας. Λαμπρή καί ἡ παροῦσα, ἡ δευτέρα Κυριακή τῆς Ὀρθοδοξίας.
Ἐκεῖ πανηγυρίσαμε τήν ἀναστήλωση τῶν εἰκόνων. Ἐδῶ ἑορτάζουμε τή θέωση τοῦ ἀνθρώπου. Ἐκεῖ ἐθριάμβευσε ἡ Ὀρθοδοξία. Ἐδῶ πολιτεύεται ἡ Ὀρθοπραξία. Ἐκεῖ τά ἄνω κατέρχονται. Ἐδῶ τά κάτω ἀνυψοῦνται.
Ἡ Ἐκκλησία ἀγωνίσθηκε ἑκατό χρόνια, γιά νά διασώσει τήν ἀλήθεια, ὅτι πράγματι ὁ Θεός ἔγινε ἄνθρωπος στό πρόσωπο τοῦ Χριστοῦ· ὅτι πράγματι ἡ εἰκόνα τοῦ Θεοῦ, ὁ Χριστός, ἔγινε καί εἰκόνα τοῦ ἀνθρώπου ὁρατή καί προσκυνητή. Χωρίς νά παύσει νά εἶναι Θεός, ἔγινε εἰκόνα τοῦ ἀνθρώπου, γιά νά γίνει ὁ ἄνθρωπος θεός κατά χάριν, χωρίς νά παύσει νά εἶναι ἄνθρωπος.
Ἐάν ἡ Ἐκκλησία δέν ἀναστήλωνε τίς εἰκόνες, θά ἀρνοῦνταν τόν ἑαυτό της, θά ἀρνοῦνταν τή σάρκωση τοῦ Θεοῦ, θά ἀρνοῦνταν τή σωτηρία τοῦ ἀνθρώπου.
Μέγα γεγονός ἡ ἀναστήλωση τῶν εἰκόνων. Μέγα γεγονός ἡ Κυριακή τῆς Ὀρθοδοξίας. Μοναδική ἐλπίδα γιά τήν ἀνθρωπότητα ἡ Ὀρθοδοξία. Πολύς καί ἀπό πολλούς γίνεται λόγος σήμερα γιά τήν Ὀρθοδοξία. Μέ κάθε ἄνεση οἱ πάντες ὁμιλοῦν γι᾿ αὐτήν. Θά ἔλεγε κανείς ὅτι ὁμιλοῦν γι᾿ αὐτήν σάν νά πρόκειται γιά κάτι τό φολκλορικό. Ὅμως ἡ Ὀρθοδοξία δέν εἶναι Ὀρθοδοξία, ἄν δέν εἶναι καί Ὀρθοπραξία.

Ἀπόψε συμβαίνει νά εἶναι ἡ ἑορτή τοῦ νεοφανοῦς ἁγίου τῶν τελευταίων χρόνων, τοῦ ἁγίου Νικολάου τοῦ παπα-Πλανᾶ.

«Τῇ αὐτῇ ἡμέρᾳ, λέει ἡ ἀσματική ἀκολουθία του, ἐκοιμήθη ἐν Κυρίῳ ἐν ἔτει 1932 ὁ μακάριος ἱερεύς Νικόλαος Πλανᾶς, ὁ ἐκ τῆς νήσου Νάξου, ἡγιασμένος λειτουργός τοῦ Ὑψίστου· καταριθμηθείς δ᾿ ἐν τοῖς ἑορταζομένοις ἁγίοις διά σεπτῆς Πατριαρχικῆς Πράξεως τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου τό 1992. Ἑορτίως τιμᾶται, ἐπί τῇ ἐπετείῳ τῆς κοιμήσεως, οὐ μήν ἀλλά καί τῆς πρότριτα εἰς πρεσβύτερον χειροτονίας αὐτοῦ». Ἡ ἁγιοκατάταξή του, ἡ ἀναγνώρισή του ὡς ἁγίου ἔγινε δηλαδή 60 χρόνια μετά τήν κοίμησή του.

Ὑπάρχει ὁλόκληρο βιβλίο γιά τόν ἅγιο παπα-Νικόλα Πλανᾶ, μέ τήν ἀκολουθία του, ὅπου ὁ βίος του εἶναι γραμμένος μέ πολλές λεπτομέρειες μέ τίτλο: «Ὁ ἁπλοϊκός ποιμήν τῶν ἁπλῶν προβάτων», καί μάλιστα ἀπό μιά μαθήτριά του, τή μοναχή Μάρθα. Ἡ ὁποία μοναχή ἔζησε μαζί του καί τόν γνώριζε καλά, ἑπομένως ὅσα ἔγραψε εἶναι ἀπό πρῶτο χέρι· καί αὐτό εἶναι πολύ σημαντικό. Ἡ ἀδελφή Μάρθα ἐκοιμήθη πολύ πρόσφατα, τό 1973, ἕνα ἔτος προτοῦ ἔρθουμε ἐμεῖς στό Πανόραμα.

Ἡ τιμία αὕτη καί ἀγγέλοις αἰδέσιμος τοῦ Προδρόμου κεφαλή πρῶτον μέν εὑρέθη ἀπό δύο μοναχούς εἰς τόν οἶκον τοῦ Ἡρώδου διά τῆς ἐπιφανείας καί ἀποκαλύψεως τοῦ ἰδίου Προδρόνου, οἱ ὁποῖοι μοναχοί μετέβαινον εἰς προσκύνησιν τοῦ ζωοδόχου Τάφου τοῦ Κυρίου καί Σωτῆρος ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ. Ἀπό τούς μοναχούς δέ ἐκείνους ἔλαβεν αὐτήν εἷς κεραμεύς καί τήν ἔφερεν εἰς τήν πόλιν Ἔμεσαν. Καί, ἐπειδή ὁ ἀγγειοπλάστης ἐκεῖνος ἐγνώρισεν ὅτι διά μέσου τῆς ἁγίας κάρας ἔλαβεν εὐτυχίαν, ἐτίμα αὐτήν μέ ὑπερβολήν καί ὅτε ἔμελλε ν᾿ ἀποθάνῃ ἀφῆκε τήν ἁγίαν κάραν εἰς τήν ἀδελφήν του παραγγείλας αὐτῇ νά μή τήν σηκώσῃ ἀπό τόν τόπον της, μήτε νά τήν δείξῃ εἰς ἄλλον, ἀλλά νά τήν τιμᾷ καί νά τήν προσκυνῇ.

Ἡ εὐαγγελική περικοπή τῆς ἑορτῆς τῆς ἁγίας Φιλοθέης, πού εἶναι μικρή, εἶναι οἱ στίχοι 12, 13, 18 καί 19 τοῦ 15ου κεφαλαίου τοῦ κατά Ἰωάννην εὐαγγελίου. Καί παρακαλῶ τήν ἀγάπη σας νά δοῦμε τή μικρή αὐτή εὐαγγελική περικοπή, πού ἀσφαλῶς δέν εἶναι ἄσχετη ἀπό τόν βίο τῆς ἁγίας Φιλοθέης, ἀπό τήν ὅλη θυσία της, ἀπό τό μαρτύριό της.

Στίχ. 12 «Εἶπεν ὁ Κύριος τοῖς ἑαυτοῦ μαθηταῖς, αὕτη ἐστίν ἡ ἐντολή ἡ ἐμή, ἵνα ἀγαπᾶτε ἀλλήλους καθώς ἠγάπησα ὑμᾶς». Αὐτή εἶναι ἡ δική μου ἐντολή. Μέ τήν ἔννοια αὐτή: πολλές ἄλλες ἐντολές δίνουν οἱ ἄνθρωποι –θά λέγαμε τώρα ὅτι καθένας ὅπως τά θέλει καί ὅπως τά νομίζει τά πράγματα– ἀλλά ὁ Χριστός λέει ὅτι ἡ δική του ἐντολή εἶναι αὐτή ἐδῶ. «Νά ἀγαπᾶτε ὁ ἕνας τόν ἄλλο, ὅπως ἐγώ σᾶς ἀγάπησα».

Νά πῶ ἀκόμη μιά φορά: πόσο ἀδικοῦμε τόν ἑαυτό μας, τήν ψυχή μας, πού δέν διαβάζουμε συνεχῶς τούς βίους τῶν ἁγίων. Καί πόσο ἀδικοῦμε τόν ἑαυτό μας, πού δέν ἐμπνεόμαστε ἀπό τό ἴδιο Πνεῦμα καί δέν μιμούμαστε τή ζωή τους.

Ἀκόμη μιά φορά τουλάχιστον σ᾿ ἐμένα πολλή ἐντύπωση κάνουν καί οἱ μάρτυρες καί οἱ ὅσιοι· ὅλοι οἱ ἅγιοι, οἱ ὅποιοι ἅγιοι. Βλέπουμε ὅλους σάν νά μήν εἶναι αὐτοί ἄνθρωποι τοῦ κόσμου τούτου, τῆς κοινωνίας αὐτῆς, σάν νά μήν εἶναι ἄνθρωποι ὅπως εἴμαστε ἐμεῖς, πού θέλουμε νά βολέψουμε τή ζωή μας, νά τακτοποιήσουμε τόν ἑαυτό μας, νά ἔχουμε τήν μιά ἐπιτυχία, νά ἔχουμε τήν ἄλλη ἐπιτυχία.

Σήμερα, καθώς εἴμαστε ἐπηρεασμένοι ἀπό τό ὅλο πνεῦμα πού ἐπικρατεῖ, ἀκόμη καί μοναχός –μοναχή– πάει νά γίνει κανείς, κι ἐκεῖ στό μοναστῆρι τό βόλεμα πάλι ἀναζητάει ὁ καθένας. Καί μπορεῖ νά εἶναι τό βόλεμα τό ἐξωτερικό, ἀλλά μπορεῖ νά εἶναι καί τό βόλεμα τό ἐσωτερικό. Δέν λέγεται τό πόσο τυραννοῦνται οἱ ψυχές ἀπό αὐτή τήν τακτική.

Οὗτος ὁ ἅγιος Ὀνήσιμος ἦτο ὑπηρέτης τοῦ ἀποστόλου Φιλήμονος, ὅστις κατά τόν Κύρου Θεοδώρητον, κατήγετο ἀπό τάς Κολοσσάς, πρός τόν ὁποῖον γράφει χωριστήν ἐπιστολήν ὁ μακάριος Παῦλος.

Κλέψας δέ ὁ Ὀνήσιμος οὗτος χρήματα ἀπό τόν οἶκον τοῦ Φιλήμονος, ὡς τοῦτο δηλοῦται ἀπό τήν ρηθεῖσαν τοῦ Παύλου πρός Φιλήμονα ἐπιστολήν, ἔφυγε καί ὑπῆγεν εἰς τήν Ρώμην καί ἐκεῖ ἀνταμώσας τόν ἀπόστολον Παῦλον εἰς τά δεσμά εὑρισκόμενον κατηχήθη ἀπό αὐτόν τήν εἰς Χριστόν πίστιν καί βαπτισθείς ἔγινε καί αὐτός θαυμάσιος εἰς τήν ἀρετήν.

Ἐπειδή δέ ὁ Παῦλος δέν ἔκρινε δίκαιον νά λυπᾶται ὁ Φιλήμων διά τήν κλοπήν καί τήν φυγήν τοῦ δούλου του τούτου Ὀνησίμου ἀπέστειλεν αὐτόν ὀπίσω εἰς τόν αὐθέντην του Φιλήμονα, ὁμοῦ μέ τήν πρός αὐτόν συστατικήν καί παραθετικήν ἐπιστολήν. Ὁ δέ Φιλήμων δεξάμενος τόν Ὀνήσιμον σύν τῇ ἐπιστολῇ ἐχάρη καί πάλιν ἀπέστειλε αὐτόν ὀπίσω εἰς τόν Παῦλον καί ὑπηρέτει.

Τόν ἐκ παλαιοῦ κλητικόν Νικηφόρον τμηθέντα, γνῶθι πρακτικόν Νικηφόρον.

Δηλαδή αὐτός πού εἶχε τό ὄνομα Νικηφόρος, ἔγινε καί στήν πράξη Νικηφόρος, καθώς μαρτύρησε.

Οὗτος ὁ ἅγιος μάρτυς Νικηφόρος ἦτο κατά τούς χρόνους Οὐαλεριανοῦ καί Γαληΐνου τῶν βασιλέων, ἐν ἔτει 260, ἰδιώτης κατά τήν τύχην. Οὗτος λοιπόν εἶχε φιλίαν ὑπερβολικήν μέ τινα Σαπρίκιον ἱερέα τῆς ἐν Ἀντιοχείᾳ Ἐκκλησίας, ὁ ὁποῖος ὕστερον ἐξ αἰτίας τινός, μᾶλλον δέ ἐκ διαβολικῆς ἐνεργείας, ἐμίσησε τόν ἅγιον καί ἐχθρός αὐτοῦ ἔγινεν ἀφιλίωτος. Ὅθεν ὁ ἅγιος Νικηφόρος πολλάκις μετεχειρίσθη μεσίτας καί ἔβαλε διαλλακτάς εἰς αὐτόν ζητῶν συγχώρησιν καί τήν παλαιάν φιλίαν ἀνακαλούμενος.

Σήμερα, πού εἶναι ἡ ἑορτή τοῦ ἁγίου Θεοδώρου τοῦ Στρατηλάτου, θά διαβάσουμε ἀπό τόν Συναξαριστή τόν βίο τοῦ ἁγίου.

Οὗτος ὁ ἅγιος ἦτο κατά τούς χρόνους τοῦ βασιλέως Λικινίου, ἐν ἔτει 320, καταγόμενος μέν ἀπό τά Εὐχάϊτα, κατοικῶν δέ εἰς τήν Ἡράκλειαν, τήν εὑρισκομένην κατά τήν Μαύρην θάλασσαν. Οὗτος λοιπόν ὑπερέβαλε τούς πολλούς καί κατά τό κάλλος τῆς ψυχῆς καί τήν εὐμορφίαν τοῦ σώματος καί κατά τήν δύναμιν τῶν λόγων, διά τοῦτο καί ὅλοι ἐφιλοτιμοῦντο νά ἀποκτήσωσι τήν φιλίαν του. Ὅθεν καί ὁ βασιλεύς Λικίνιος πολλήν ἐπιμέλειαν καί φροντίδα εἶχε νά συνομιλήσῃ μετ᾿ αὐτοῦ, ἄν καί ἤκουσεν ὅτι ἦτο χριστιανός καί ὅτι βδελύσσεται καί μισεῖ τούς λεγομένους παρά τῶν Ἑλλήνων καί παρ᾿ αὐτοῦ τοῦ ἰδίου θεούς.

Τό κείμενο πού ἀκολουθεῖ εἶναι ὁμιλία τοῦ μακαριστοῦ π. Συμεών, πού ἔγινε στόν Ἱερό Ναό τοῦ Ἁγίου Δημητρίου Θεσσαλονίκης, στίς 17-4-1994, τήν Ε΄ Κυριακή τῶν Νηστειῶν. Τό θέμα τῆς ὁμιλίας εἶναι: Τό Πάθος τοῦ Κυρίου κατά τόν Μέγα Φώτιο.

Νά εὐχαριστήσω τόν Παναγιώτατο Μητροπολίτη μας πού εἶχε τήν καλοσύνη κι αὐτή τήν φορά νά μέ συγκαταλέξει μεταξύ ἐκείνων οἱ ὁποῖοι θά μιλοῦσαν στήν ἀγάπη σας, ὅπως ἔγινε καί σέ προηγούμενα χρόνια, αὐτές τίς Κυριακές τῆς Μεγάλης Τεσσαρακοστῆς. Οἱ ὁμιλίες φέτος ἔχουν ὡς γενικό θέμα τόν Μέγα Φώτιο, τόν μεγάλο αὐτό ἅγιο καί Πατριάρχη τῆς Ἐκκλησίας μας, καί ἡ δική μου ὁμιλία ἔχει τό θέμα· «Τό Πάθος τοῦ Κυρίου κατά τόν Μέγα Φώτιο».

Ἑορτάσαμε χθές τήν ἑορτή τῆς Ὑπαπαντῆς τοῦ Κυρίου καί σήμερα τελοῦμε τή μνήμη τοῦ ἁγίου Συμεών τοῦ Θεοδόχου καί τῆς προφήτιδος Ἄννης.

Εἶναι ἡ ἡμέρα ἐκείνη πού ἔφερε ἡ Παναγία τόν Χριστό στόν Ναό, καί ἀξιώθηκε ὁ ἅγιος Συμεών, ὁ δίκαιος καί εὐλαβής Συμεών, νά κρατήσει στήν ἀγκαλιά του τόν Χριστό. Ἔτσι ἁπλά-ἁπλά λέγεται, ἀλλά αὐτό καί ἄν δέν εἶναι θαῦμα! Ἀλλά καί τή γιαγιούλα ἐκείνη, τή χήρα ἐκείνη, ἡ ὁποία ἦταν πονεμένη, βασανισμένη ἀπό τή ζωή, ἀλλά ἐκεῖ στόν Ναό ἦταν συνεχῶς παροῦσα καί δέν ἔλειπε καθόλου ἀπό ἐκεῖ, τή φτωχούλα αὐτή δέν εἶχε δυσκολία τό Πνεῦμα τοῦ Θεοῦ νά τήν κάνει προφήτιδα. Εἶναι ἡ προφήτιδα Ἄννα. Καί αὐτή προφήτευσε ἐκείνη τήν ἡμέρα, φωτιζόμενη ἀπό τό Ἅγιο Πνεῦμα. Ἦταν καί ἄλλοι ἐκείνη τήν ἡμέρα ἐκεῖ στόν Ναό τοῦ Σολομῶντος, ἀλλά τό Πνεῦμα τοῦ Θεοῦ βρῆκε αὐτούς τούς δύο ἀνθρώπους καί ἐνήργησε δι᾿ αὐτῶν.

Κάπως πανηγυρίζουμε ἀπόψε, καθώς ἔχουμε στό τέμπλο τήν εἰκόνα τῶν ἁγίων Τριῶν Ἱεραρχῶν, καί καθώς ἐπίσης ἔχουμε, εὐτυχῶς, ἀπό τόν καθένα ἅγιο ἕνα μικρό τεμάχιο ἀπό τά ἅγια λείψανά του μπροστά μας, πού ὅλοι προσκυνήσατε. Ἀλλά πανηγυρίζουμε, θά ἔλεγα, καί καθώς ἡ ὅλη ἑορτή εἶναι χαρακτηριστική καί διακρίνεται καί ξεχωρίζει μέσα στό ὅλο ἑορτολογικό ἔτος. Εἶναι ἑορτή τῶν γραμμάτων. Οἱ ἅγιοι Τρεῖς Ἱεράρχες θεωροῦνται προστάτες καί, ἄν θέλετε, φωτιστές τῶν ἀνθρώπων τῶν γραμμάτων.

Σήμερα δέν θά ἀναφερθῶ εἰδικά στούς Τρεῖς Ἱεράρχες. Κατά καιρούς ἔχουμε διαβάσει καί ἀπό τό Συναξάρι, ἔχουμε διαβάσει καί ὁμιλίες τους, λόγους τους, καί ἔχουμε πεῖ τά πρέποντα, ὅπως καί ὅσο φώτισε ὁ Θεός κάθε φορά. Ἀπόψε, ἐξ ἀφορμῆς τῆς ἑορτῆς τους, θέλω νά ἀναφερθῶ σέ τρία θέματα, πού συγχρόνως εἶναι καί ἕνα θέμα.

Θά διαβάσουμε ἀπόψε δύο λόγους τοῦ ὁσίου Ἐφραίμ τοῦ Σύρου, γιά νά πάρουμε μιά γεύση ἀπό τό πνεῦμα του καί τή διδαχή του. Εἶναι ἕνας μεγάλος ἅγιος τῆς Ἐκκλησίας, μεγάλος ἀσκητής, καί μιλάει κατευθείαν στίς καρδιές μας. Ἐλπίζω μέ τίς πρεσβεῖες του, καθώς ἀπόψε τελοῦμε τή μνήμη του, νά νιώσουμε τά λόγια του νά μιλοῦν βαθιά μέσα μας, ἀλλά καί νά παρακινηθοῦμε, ἀπό αὐτά πού θά διαβάσουμε, νά μελετοῦμε καί νά ξαναμελετοῦμε καί αὐτόν τόν ἅγιο καί ἄλλους ἁγίους, καί νά τούς μιμηθοῦμε, γιά νά σωθεῖ καί ἡ δική μας ἡ ψυχή.

Ἐμεῖς οἱ χριστιανοί, ἀδελφοί μου, χρεωστοῦμε πολλές εὐχαριστίες σ᾿ ὅλους τούς ἁγίους καί εἰδικότερα σέ ὁρισμένους γνωστούς μας ἁγίους. Πολύ-πολύ ἰδιαίτερα ὀφείλουμε εὐγνωμοσύνη στόν μεγάλο ἅγιο τῆς Ἐκκλησίας μας, τόν ἱερό Χρυσόστομο, πού σήμερα τελοῦμε τή μνήμη τῆς ἀνακομιδῆς τοῦ λειψάνου του.

Τί νά ἀνταποδώσουμε στόν ἱερό Χρυσόστομο περί πάντων ὧν ἀνταπέδωκεν ἡμῖν;

Εἰδικά ἐμεῖς ὀφείλουμε εὐγνωμοσύνη στόν ἅγιο αὐτό τῆς Ἐκκλησίας, διότι σχεδόν ὅλες τίς ἡμέρες τοῦ ἔτους, ὅπως καί σήμερα, ἀξιωνόμαστε νά τελοῦμε τό μυστήριο τῆς Θείας Εὐχαριστίας, τή Θεία Λειτουργία, ὅπως ὁ ἅγιος αὐτός τελοῦσε τό μυστήριο αὐτό. Ἔγραψε τή Θεία Λειτουργία ὅπως τόν φώτισε ὁ Θεός, ἡ Χάρις τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, καί τήν παρέδωσε στήν Ἐκκλησία.

Ὁ ἅγιος Γρηγόριος, πού ὀνομάζεται καί Θεολόγος, εἶναι ἕνας ἀπό τούς τρεῖς ἁγίους στούς ὁποίους ἡ Ἐκκλησία ἔδωσε τό ἐπίθετο θεολόγος. Ἄς ποῦμε, εἶναι ὁ δεύτερος τῇ τάξει. Πρῶτος ὁ Ἰωάννης ὁ ἀπόστολος καί εὐαγγελιστής, μετά ὁ Γρηγόριος ὁ Θεολόγος, πού ἔγινε καί Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως, καί ὁ Συμεών ὁ νέος Θεολόγος.

Ὅσο κι ἄν ὅλα ἐξαρτῶνται ἀπό τόν Θεό, εἶναι ἀπαραίτητη ἡ ἀνταπόκρισή μας στήν κλήση του

Ἔχουμε πεῖ πολλές φορές ὅτι τά πάντα εἶναι τοῦ Θεοῦ. Καί οἱ ἄνθρωποι εἶναι τοῦ Θεοῦ καί οἱ ἅγιοι εἶναι τοῦ Θεοῦ. Καί ὁ Θεός εἶναι πού τά κανονίζει ὅλα. Ἐκεῖνος ξέρει πότε θά ἔλθει ὁ κάθε ἄνθρωπος στόν κόσμο, καί τί θά εἶναι αὐτός ὁ ἄνθρωπος καί τί θά γίνει καί ποῦ θά καταλήξει. Ὅλα ὁ Θεός τά γνωρίζει. Ὅμως μέ τό νά μᾶς ἔχει ὁ Θεός στά χέρια του, μέ τό νά τά ἔχει ὅλα ὁ Θεός στά χέρια του καί ὅλα νά τά κατευθύνει, δέν σημαίνει ὅτι οἱ ἄνθρωποι εἶναι ἁπλῶς νούμερα.

Οὗτος ὁ ἅγιος ἦτο κατά τούς χρόνους Κώνσταντος, τοῦ πατρός μέν Κωνσταντίνου τοῦ Πωγωνάτου, ἐγγόνου δέ ὄντος Ἡρακλείου, ἐν ἔτει χογ’ (673). Ἐπειδή δέ ἐτιμήθη ἀπό τούς βασιλεῖς μέ μεγάλας τιμάς καί ἐφάνη ἱκανός εἰς τάς πολιτικάς διοικήσεις, διά τήν σοφίαν τῶν λόγων του καί διά τόν τρόπον καί τήν ἀγαθήν του προαίρεσιν, μάλιστα δέ διά τήν σύνεσιν, ἥν εἶχεν ἐκ τῆς πολυκαιρίας εἰς τό νά συμβουλεύῃ καλῶς τά πρακτέα. Διά ταῦτα, λέγω, πάντα ἀνεβιβάσθη εἰς τό ἀξίωμα τοῦ Πρωτοασηκρήτου καί ἔγινε συγκοινωνός εἰς τάς βουλάς τῶν βασιλέων. Ἐπειδή δέ ἀνοήτως καί δυσσεβῶς τῷ τότε καιρῷ ἐπεκράτει ἡ πονηρά καί αἱρετική δόξα τῶν μίαν θέλησιν ἐπί Χριστοῦ φρονούντων, οἱ ὁποῖοι διά τῆς αἱρέσεως ταύτης ἀνῄρουν τάς δύο φύσεις τοῦ Χριστοῦ, διά τοῦτο ἐπροτίθεντο εἰς τάς ἀγοράς καί εἰς τάς ἐκκλησίας διατάγματα καί ὁρισμοί βασιλικοί ὑπερασπίζοντες καί στερεώνοντες τήν αἵρεσιν ταύτην.

Ὁ ἅγιος Εὐθύμιος ἔζησε τόν τέταρτο αἰώνα, τόν χρυσοῦ αἰώνα τῆς Ἐκκλησίας. Ἔχουμε τότε τούς μεγάλους πατέρες τῆς Ἐκκλησίας, πολλούς ἁγίους, καί πολλά τότε ὁλοκληρώθηκαν γιά τή ζωή τῆς Ἐκκλησίας. Καί τά ἔχουμε ἔκτοτε μέχρι σήμερα καί θά ὑπάρχουν μέχρι συντελείας τῶν αἰώνων. Ἴσως ὄχι τυχαῖα ἦρθαν στό στόμα μου τά λόγια αὐτά, ὅτι ἔζησε τόν χρυσοῦν αἰώνα τῆς Ἐκκλησίας, καί μήπως στά λίγα λεπτά πού μένουν, πού ἔχουμε στή διάθεσή μας, νά ποῦμε κάτι, καί παρακαλῶ νά τό προσέξουμε.

Σήμερα ἔχουμε τή μνήμη δύο ὁσίων· τοῦ ὁσίου Μακαρίου τοῦ Αἰγυπτίου καί τοῦ ὁσίου Μακαρίου τοῦ Ἀλεξανδρέως.

Ὁ κάθε χριστιανός ἔχει νά κάνει ἕναν κανόνα, ὅπως ὁ Θεός ἔχει ὁρίσει

Οἱ ἅγιοι αὐτοί μᾶς θυμίζουν ὅλους τούς ἄλλους ὁσίους ἀλλά καί ὅλους τούς ἁγίους τῆς Ἐκκλησίας. Οἱ ὁποῖοι ἅγιοι ἔκαναν ὅλοι τους τόν κανόνα πού ὁ Θεός ἀνέθεσε στόν καθένα. Καί εἰδικότερα ὁ ἅγιος Μακάριος ὁ Αἰγύπτιος χρόνια καί χρόνια πέρασε μέσα στίς ἐρήμους. Ὅπως κι ἄν ἔχει τό πράγμα, ἡ ζωή στήν ἔρημο εἶναι ζωή στήν ἔρημο. Πολλοί ἅγιοι, θά ἔλεγε κανείς, πέρασαν πολλά χρόνια πολύ ἄχαρα στήν ἔρημο, ἑωσότου νά δεχθοῦν τήν οὐράνια παρηγορία.

Ἡ ἀποστολική περικοπή πού ἀκούσαμε ἀρχίζει μέ τή φράση· «Μνημονεύετε τῶν ἡγουμένων ὑμῶν, οἵτινες ἐλάλησαν ὑμῖν τόν λόγον τοῦ Θεοῦ»1. Νά θυμᾶσθε τούς προεστῶτες σας, οἱ ὁποῖοι σᾶς κήρυξαν τόν λόγο τοῦ Θεοῦ.

Δέν μποροῦμε κι ἐμεῖς σήμερα νά μή θυμηθοῦμε τούς δύο μεγάλους ἱεράρχες καί ἁγίους τῆς Ἐκκλησίας μας, πού τελοῦμε τή μνήμη τους. Τόν ἅγιο Ἀθανάσιο καί τόν ἅγιο Κύριλλο. Σύντομα νά ποῦμε δυό λόγια.

Εἶναι γνωστός καί ὁ ἅγιος Ἀθανάσιος καί ὁ ἅγιος Κύριλλος σ᾿ ὅλους τούς χριστιανούς, ὡστόσο ὅμως εἶναι ἀνάγκη πάντοτε ἀλλά ἰδιαίτερα τήν ἡμέρα τῆς μνήμης τους νά τούς ἐνθυμούμαστε περισσότερο καί νά μελετοῦμε τή ζωή τους. Καί οἱ δύο κατάγονταν ἀπό τήν Ἀλεξάνδρεια καί οἱ δύο ἦταν πατριάρχες Ἀλεξανδρείας. Ὁ πρῶτος, ὁ ἅγιος Ἀθανάσιος, διάκονος ἀκόμη, ἔλαβε μέρος στήν Α’ Οἰκουμενική Σύνοδο τό 325 στή Νίκαια καί ἔπαιξε ἐκεῖ τόν πρωτεύοντα ρόλο. Ὁ ἅγιος Κύριλλος ἔλαβε μέρος στήν Γ’ Οἰκουμενική Σύνοδο τό 431 στήν Ἔφεσο. Ἦταν πρόεδρος τῆς Συνόδου, ἡ ὁποία κατεδίκασε τόν Νεστόριο, ὁ ὁποῖος ἔλεγε ὅτι ἡ Παναγία δέν εἶναι Θεοτόκος ἀλλά Χριστοτόκος· δηλαδή γέννησε ἄνθρωπο.

Σήμερα τελοῦμε τή μνήμη δύο μεγάλων ὁσίων· τοῦ ὁσίου πατρός ἡμῶν Ἀντωνίου τοῦ Μεγάλου καί τοῦ ὁσίου πατρός ἡμῶν Ἀντωνίου τοῦ νέου ἀσκητοῦ, τοῦ ἐν Βερροίᾳ. Τελοῦμε ἐπίσης καί τή μνήμη τοῦ ἁγίου νεομάρτυρος Γεωργίου τοῦ ἐν Ἰωαννίνοις.

Ποιούς ἁγιάζει ὁ Θεός;

Καί μᾶς δίνεται ἡ εὐκαιρία νά σταματήσουμε λίγο στό θέμα αὐτό τῆς ἁγιότητος. Νά τό μελετήσουμε, νά ἐγκύψουμε σ᾿ αὐτό καί φυσικά νά μιμηθοῦμε τούς ἁγίους. Ἔχουμε πεῖ καί ἄλλη φορά ὅτι ὁ ἅγιος δέν γίνεται ἅγιος, ἐπειδή τό θέλει αὐτός ἤ ἐπειδή ἔστω κάνει καί ὑπεράνθρωπες πράξεις. Εἶναι ἅγιος, διότι ὁ Θεός τόν κάνει ἅγιο.

Οὗτοι οἱ ἅγιοι κατήγοντο ἀπό τήν Καππαδοκίαν, μονόκοιλοι ὄντες καί οἱ τρεῖς, πολλά δέ ἐπιτήδειοι εἰς τό νά ἱππεύωσι καί νά ἡμερώνωσι τούς νέους καί ἀγρίους ἵππους καί εἰς τό νά τρέχωσι μέ αὐτούς εἰς τήν πεδιάδα. Ἐν ὧ καιρῷ δέ εἶχον μίαν ἑορτήν εἰς τήν πατρίδα των, καλουμένην τοῦ Νεμεσίου Διός, ἐκάλεσαν καί τήν μάμμην των Νεονίλλαν διά νά τήν φιλεύσωσιν, ἡ δέ γερόντισσα διδαγμένη οὖσα τήν εἰς Χριστόν πίστιν διηγήθη εἰς τούς τρεῖς ἐγγόνους της τήν περί ἡμᾶς τοῦ Θεοῦ Λόγου οἰκονομίαν καί ἐνέπαιζε τά εἴδωλα. Ἡ διήγησις δέ αὕτη ἔγινεν εἰς τούς νέους ἀφορμή πίστεως καί σωτηρίας, διότι ταῦτα διηγουμένης τῆς μάμμης αὐτῶν ἐνθυμήθη ὁ καθ᾿ εἷς ἀπό αὐτούς ὅ,τι εἶδε εἰς τόν ὕπνον του. Ταῦτα δέ ὡδήγουν αὐτούς εἰς τό νά πιστεύσωσι τῷ Χριστῷ. Εὐθύς λοιπόν καί οἱ τρεῖς ἅγιοι ἐκρήμνισαν τά εἴδωλα καί τόν Χριστόν παρρησίᾳ ὁμολογήσαντες ἐβλήθησαν ἀπό τούς αὐθέντας αὐτῶν Ἕλληνας εἰς τήν πυράν. Καί ἐκεῖ τελειωθέντες οἱ μακάριοι ἐκομίσαντο τούς στεφάνους τοῦ μαρτυρίου.

Στόν ἑσπερινό τῆς ἑορτῆς τῶν Θεοφανείων μεταξύ τοῦ δευτέρου καί τοῦ τρίτου ἀναγνώσματος ψάλαμε τόν στίχο· «Ἁμαρτωλοῖς καί τελώναις διά πλῆθος ἐλέους σου ἐπεφάνης Σωτήρ ἡμῶν· ποῦ γάρ εἶχε τό φῶς σου λάμψαι, εἰ μή τοῖς ἐν σκότει καθημένοις; Δόξα σοι». Ποῦ ἀλλοῦ θά ἔλαμπε τό φῶς τοῦ Κυρίου παρά σ᾿ αὐτούς οἱ ὁποῖοι κάθονταν καί κάθονται στό σκότος; Ὁ Κύριος ἐπεφάνη στούς ἁμαρτωλούς καί στούς τελῶνες διά πλῆθος ἐλέους· ἐπειδή εἶναι ἐλεήμων, εὔσπλαγχνος Θεός.

Οἶστρος γιά τόν Κύριο

Μᾶς ἀξιώνει ὁ Θεός, ἀδελφοί μου, νά εἴμαστε στόν ναό του καί, ἐπίσης, μᾶς ἀξιώνει καί φέτος, γιά μιά ἀκόμη φορά, νά ἑορτάσουμε τόν ἅγιο Ἰγνάτιο τόν Θεοφόρο καί νά κάνουμε αὐτή τή μικρή ἀγρυπνία εἰς τιμήν καί μνήμην του, καθώς ἀπό χρόνια τιμοῦμε ἰδιαίτερα αὐτόν τόν ἅγιο.
Δέν μποροῦμε νά προσπεράσουμε τόν ἅγιο Ἰγνάτιο. Δέν εἶναι δηλαδή ἡ περίπτωσή του ἕνα θέμα πού ἁπλῶς τό διαβάζουμε καί ἤ μᾶς εἶναι κάτι συνηθισμένο ἤ εἶναι κάτι πού ἔτσι ἤ ἀλλιῶς εὔκολα τό προσπερνοῦμε. Εἶναι μιά μοναδική περίπτωση· μοναδική μέ τή σχετική ἔννοια.

Ἐκεῖνο πού νομίζω πώς θά ἤθελε ὁ Θεός ἀπόψε νά ποῦμε –καί ἰδιαιτέρως πρέπει νά τό προσέξουμε– εἶναι ὅτι βλέπουμε σέ ὅλους τούς ἁγίους αὐτό τό πράγμα: μυστικά τούς φωτίζει ὁ Θεός τί νά κάνουν, τί νά ποῦν, πῶς νά φερθοῦν, καθώς ὅλοι οἱ ἅγιοι, καί οἱ ἅγιοι πού γιορτάζουμε σήμερα, ἀπελευθερώνονται ἀπό τό θέλημά τους, ἀπαρνοῦνται τόν ἑαυτό τους, δέν τόν λογαριάζουν καθόλου καί τόν παραδίδουν στόν Θεό. Ὁ πόθος τους, ὁ καημός τους, ἡ ὅλη μεριμνά τους εἶναι νά ὑπακούσουν στόν Θεό καί νά κάνουν τό θέλημά του. Ξεχνοῦν τόν ἑαυτό τους, καί εἶναι ἕτοιμοι νά παραδώσουν τόν ἑαυτό τους καί σέ θάνατο καί σέ ὅποια ἄλλη ταλαιπωρία.

Καί αὐτό τό βλέπουμε στούς τρεῖς παῖδες, οἱ ὁποῖοι εἶναι ἕτοιμοι γιά τήν ἀγάπη τοῦ Θεοῦ νά ριφθοῦν στήν κάμινο καί οὔτε νοιάζονται ἄν ἐκεῖ εἶναι φωτιά.

Ἔχοντας, ἀδελφοί μου, ὑπ᾿ ὄψιν τόν ἅγιο Ἐλευθέριο καί τούς ἄλλους ἁγίους πού σήμερα γιορτάζουμε καί πού ἀκούσαμε στό συναξάρι, μόνο αὐτό θά ἤθελα νά ποῦμε· λίγο ἄν κρατήσει κανείς τόν ἑαυτό του κοντά στούς ἁγίους, κοντά στή ζωή τῶν ἁγίων, ἄν μή τι ἄλλο, ταπεινώνεται. Ταπεινώνεται, συντρίβεται. Παύει πιά νά ἔχει κάποια ἰδέα γιά τόν ἑαυτό του. Τί ἰδέα μπορεῖ νά ἔχει κάποιος ἀπό μᾶς; Τί ἰδέα μποροῦμε νά ἔχουμε γιά τόν ἑαυτό μας, ἀφοῦ ἡ δική μας ἡ ζωή καθόλου δέν μοιάζει μέ τή ζωή τῶν ἁγίων; Παρ᾿ ὅλα αὐτά καλλιεργοῦμε καλή ἰδέα γιά τόν ἑαυτό μας. Παρ᾿ ὅλα αὐτά, ἀντί λίγο κι ἐμεῖς νά ὑπομείνουμε καί νά σηκώσουμε κάποιο βάρος, γογγύζουμε καί παραπονούμαστε. Παρ᾿ ὅλα αὐτά εἴμαστε ἀμελεῖς, ὀκνηροί καί τό δικαιολογοῦμε κιόλας.

Εἴθε οἱ ἅγιοι πού γιορτάζουμε ἀπόψε νά πρεσβεύσουν γιά μᾶς νά ξυπνήσει λίγο ἡ ψυχή μας. Ἄν μή τι ἄλλο, νά ἔλθουμε σέ συναίσθηση, νά ταπεινωθοῦμε, ν᾿ ἀνάψει λίγο ὁ ζῆλος μέσα στήν ψυχή μας καί ν᾿ ἀρχίσουμε κι ἐμεῖς λίγο-λίγο νά γινόμαστε χριστιανοί.

Οὗτοι οἱ ἅγιοι ἦσαν κατά τούς χρόνους Διοκλητιανοῦ καί Μαξιμιανοῦ τῶν ἀσεβῶν βασιλέων καί Λυσίου Δουκός, ἐπιτροπεύοντος τῆς ἐπαρχίας Λιμιτανέων, καί Ἀγρικολάου διοικοῦντος ὅλην τήν ἐπαρχίαν τῆς Ἀνατολῆς ἐν ἔτει 296. Ἄνωθεν δέ ἀπό τούς προγόνους των ἐσέβοντο μέν τόν Χριστόν, ἐκρύπτοντο δέ ὅτι εἶναι Χριστιανοί, διά τόν φόβον τῶν τυράννων καί διωκτῶν. Ἀπό τούτους λοιπόν ὁ μέν ἅγιος Εὐστράτιος κατήγετο ἀπό τήν πόλιν τῶν Ἀραβράκων, κατά δέ τήν ἀξίαν ἦτο Σαρινιάριος τῆς Δουκικῆς τάξεως καί εἰς αὐτήν εἶχε τά πρωτεῖα.

Οὐχ ὥσπερ Εὔα καί σύ τίκτεις ἐν λύπαις,

Χαράν γάρ ἔνδον, Ἄννα, κοιλίας φέρεις.

Ὁ Κύριος ἡμῶν καί Θεός θέλων νά ἑτοιμάσῃ δι᾽ ἑαυτόν ναόν ζωντανόν καί οἶκον ἅγιον διά νά κατοικήσῃ ἀπέστειλε τόν Ἄγγελον αὐτοῦ (ὅστις λέγουσιν ὅτι ἦτον ὁ Γαβριήλ) πρός τούς δικαίους Ἰωακείμ καί Ἄνναν, ἀπό τούς ὁποίους ηὐδόκησε νά γεννηθῇ ἡ κατά σάρκα μήτηρ αὐτοῦ. Καί τοῦτον ἀποστείλας προεμήνυσεν ὅτι θέλει συλλάβει ἡ στεῖρα καί γραῖα Ἄννα, ἵνα μέ τήν σύλληψιν τῆς στείρας βεβαιώσῃ τήν ἐκ τῆς Παρθένου ἄσπορον αὐτοῦ σύλληψιν καί ἄφθορον γέννησιν. Καί λοιπόν συνελήφθη ἡ ἁγία Θεοτόκος καί Παρθένος Μαρία ἐν τῇ κοιλίᾳ τῆς Ἄννης ἐξ σπέρματος τοῦ Ἰωακείμ καί ἐγεννήθη ὄχι καθώς λέγουσί τινες ἑπτά μηνῶν ἤ χωρίς ἀνδρός, ἄπαγε! Ἀλλ᾽ ἐννέα τελείων μηνῶν καί ἐκ συναφείας ἀνδρός, πλήν ἐξ ἐπαγγελίας καί Ἀγγέλου προρρήσεως καί ὑπέρ τούς νόμους τῆς φύσεως, διά τό ἄγονον τῆς Ἄννης καί διά τό γηραλέον αὐτῆς.

Οὗτος ἦτο κατά τούς χρόνους Διοκλητιανοῦ και Μαξιμιανοῦ τῶν τυράννων, ἐν ἔτει 300, καί πρότερον μέν ἔλαμψεν ἐν τῇ μοναδικῇ πολιτείᾳ, ὕστερον δέ διά τήν ὑπερβάλλουσαν ἀρετήν του ἔγινε καί ἀρχιερεύς. Ἐπειδή δέ μέ ἐλευθέραν φωνήν ἐκήρυττεν ὁ ἅγιος τήν εὐσέβειαν, συνελήφθη ἀπό τούς ἄρχοντας τῆς πόλεως Λυκίας καί ἐτιμωρήθη μέ δαρμούς καί στρεβλώσεις· ἔπειτα ἐρρίφθη εἰς τήν φυλακήν ὁμοῦ μέ ἄλλους χριστιανούς. Ἀφ᾿ οὗ δέ ὁ Μέγας Κωνσταντῖνος ἔγινε βασιλεύς τῶν χριστιανῶν μέ ψῆφον Θεοῦ, τότε ἠλευθερώθησαν ὅλοι οἱ χριστιανοί, ὅσοι ἦσαν δεδεμένοι εἰς τάς φυλακάς, ὁμοῦ δέ μέ αὐτούς ἠλευθερώθη καί ὁ μέγας οὗτος Νικόλαος. Δέν παρῆλθε δέ καιρός πολύς καί συνηθροίσθη εἰς τήν Νίκαιαν ὑπό τοῦ μεγάλου Κωνσταντίνου ἡ ἁγία καί οἰκουμενική πρώτη σύνοδος, ἐν ἔτει 325, τῆς ὁποίας μέρος ἦτο καί ὁ θεῖος Νικόλαος.

Οὗτος ὁ ἅγιος ὑπῆρχε κατά τούς χρόνους τοῦ μεγάλου Ἰουστινιανοῦ, ἐν ἔτει φκζ’ (527), καταγόμενος ἀπό τήν χώραν τῶν Καππαδοκῶν ἐκ τοῦ χωρίου τοῦ καλουμένου Μουταλάσκη, υἱός γονέων εὐσεβῶν Ἰωάννου καί Σοφίας. Εὐθύς λοιπόν κατά τήν ἀρχήν τῆς ζωῆς του ἔτρεξεν εἰς τήν τῶν μοναχῶν πολιτείαν καί ἐμβῆκεν εἰς ἕν μοναστήριον Φλαβιαναῖς ὀνομαζόμενον. Τόσον δέ ἐγκρατής ἔγινεν ὁ ἀοίδιμος ἀπό τήν νεαράν του ἡλικίαν, ὥστε βλέπων ποτέ ἕν μῆλον εἰς τόν κῆπον καί ἐπιθυμήσας νά τό φάγῃ ἐπῆρε μόνον αὐτό εἰς τάς χεῖρας καί εἶπεν· «Ὡραῖος ἦτον εἰς ὅρασιν καί καλός εἰς βρῶσιν ὁ ἐμέ θανατώσας καρπός»· ἔπειτα ἔρριψε τό μῆλον κατά γῆς καί κατεπάτησεν αὐτό μέ τούς πόδας του· καί ἀπό τότε ἔβαλεν ὅρον καί ἀπόφασιν εἰς ἑαυτόν νά μή φάγῃ ποτέ μῆλον εἰς ὅλην του τήν ζωήν. Καί εἰς φοῦρνον δέ ἀνημμένον ἐμβάς ποτέ ὁ ἅγιος ἐκβῆκεν ἀβλαβής, χωρίς νά ἐγγίσῃ τελείως τό πῦρ οὔτε εἰς αὐτά τά φορέματά του. Κατά δε τόν δέκατον ἕκτον χρόνον τῆς ἡλικίας του ὑπῆγεν ὁ ὅσιος εἰς τόν μέγαν Εὐθύμιον καί ἀπό αὐτόν ἐπέμφθη εἰς τό κοινόβιον τοῦ ἁγίου Θεοκτίστου, διότι ἦτον ἀγένειος. Ἐκεῖ λοιπόν διατρίβων ὁ θεῖος Σάββας ἐλάμβανε πολλήν ὠφέλειαν ἀπό ὅλους τούς ἀδελφούς, ἐπειδή ἐμιμεῖτο ἑκάστου τήν ἀρετήν καί τήν θεοφιλῆ πολιτείαν· ὅθεν διά τήν αἰτίαν ταύτην ὠνόμαζεν αὐτόν ὁ μέγας Εὐθύμιος παιδαριογέροντα.

Πλήσας μελῶν γῆν ἡδέων Ἰωάννης,

Εἰς οὐρανούς ἄνεισι συνθήσων μέλη.

Ἀφοῦ γέμισε τή γῆ μέ εὐχάριστες ψαλμωδίες ὁ ἅγιος Ἰωάννης, ἀνεβαίνει τώρα στούς οὐρανούς νά συνθέσει ἐκεῖ μελωδίες.

Οὗτος ἦτο κατά τούς χρόνους Λέοντος τοῦ Ἰσαύρου, ἐν ἔτει 716, ἔφθασε δέ καί ἕως τοῦ υἱοῦ αὐτοῦ Κωνσταντίνου τοῦ Κοπρωνύμου, τοῦ ἐν ἔτει 741 βασιλεύσαντος, καταγόμενος ἀπό τήν Δαμασκόν –γι᾽ αὐτό λέγεται Ἰωάννης ὁ Δαμασκηνός– ἐκ γένους λαμπροῦ καί στολισμένου μέ τήν ὀρθόδοξον πίστιν. Ἐπειδή δέ ἔτυχε νά ἔχῃ φιλάρετον καί φιλόκαλον πατέρα, ἐγυμνάσθη ὁμοῦ μέ τόν συνανατροφόν του θεῖον Κοσμᾶν πᾶσαν σοφίαν, καί τήν ἔξωθεν τῶν Ἑλλήνων καί τήν ἔσωθεν καί ἰδικήν μας παρά τινος διδασκάλου ὀνομαζομένου καί ἐκείνου Κοσμᾶ, ἀνδρός εὐλαβεστάτου καί σοφωτάτου, ὅστις ἐπωνομάζετο μέν Ἀσηκρῆτις, ἐξηγοράσθη δέ ἀπό τόν πατέρα τοῦ θείου Ἰωάννου ὁμοῦ μέ ἄλλους αἰχμαλώτους. Ὅθεν ἐπειδή ἔτυχον τοιοῦτον σοφόν διδάσκαλον, ἔφθασαν καί οἱ δύο εἰς τό ἄκρον τῆς σοφίας.

Ξίφει πατήρ θύσας σε, μάρτυς Βαρβάρα,

Ὑπῆρξεν ἄλλος Ἀβραάμ διαβόλου.

Καθώς ὁ πατέρας σου σέ θυσίασε μέ τό ξίφος, μάρτυς Βαρβάρα, ἔγινε ἄλλος Ἀβραάμ, Ἀβραάμ τοῦ διαβόλου. Δηλαδή ἐνῶ ὁ Ἀβραάμ πού γνωρίζουμε ἀπό τήν Παλαιά Διαθήκη πῆγε νά κάνει ἐντολή τοῦ Θεοῦ, θυσιάζοντας τό παιδί του, ὁ πατέρας ὁ δικός σου ἔγινε Ἀβραάμ τοῦ διαβόλου, διότι τελικά τή σκότωσε ὁ ἴδιος ὁ πατέρας της.

Αὕτη ἦτο κατά τούς χρόνους τοῦ βασιλέως Μαξιμιανοῦ, ἐν ἔτει 290, θυγάτηρ ἑνός ἕλληνος· καταγομένη μέν ἀπό τήν Ἀνατολήν, φυλαττομένη δέ μέσα εἰς ἕνα πῦργον ὑψηλόν, διά τήν ἀνθοῦσαν τοῦ σώματος αὐτῆς ὡραιότητα. Αὕτη λοιπόν ἡ σεμνοτάτη παρθένος παρά Θεοῦ ἐδιδάχθη τήν εὐσέβειαν. Ὅθεν τόν Χριστόν σεβομένη κρυφίως δέν ἐδυνήθη νά κρυφθῇ ἀπό τόν ἀσεβῆ πατέρα της, διότι ἐκεῖνος ἐγνώρισε τά περί αὐτῆς, ὅτε αὐτός μέν εἶπε νά γένωσι δύο παράθυρα εἰς τό παρ᾽ αὐτοῦ κτισθέν λουτρόν, ἡ δέ ἁγία ἐπρόσταξε νά γένωσι τρία παράθυρα, τά ὁποῖα καί ἔγιναν.

Οὗτος ἦτον ἀπό τήν πόλιν Βηθσαϊδᾶν, υἱός μέν Ἰωνᾶ, ἀδελφός δέ Πέτρου τοῦ Ἀποστόλου· ἔγινε δέ πρότερον μαθητής Ἰωάννου τοῦ μεγάλου Προδρόμου καί βαπτιστοῦ, ἀλλ᾿ ἔπειτα, ὅτε ἤκουσε τόν διδάσκαλόν του λέγοντα καί δακτυλοδεικτοῦντα τόν Ἰησοῦν Χριστόν· «Ἴδε ὁ ἀμνός τοῦ Θεοῦ ὁ αἴρων τήν ἁμαρτίαν τοῦ κόσμου», τότε, λέγω, ἀφήσας τόν Πρόδρομον ἠκολούθησε τόν Χριστόν. Ἀλλά καί πρός τόν ἀδελφόν του τόν κορυφαῖον Πέτρον οὗτος εἶπεν· «Εὑρήκαμεν τόν Μεσσίαν», καί μέ τόν λόγον αὐτόν εἵλκυσε τόν Πέτρον εἰς τόν τοῦ Χριστοῦ πνευματικόν ἔρωτα. Καί ἄλλα πολλά εὑρίσκονται εἰς τήν θεόπνευστον Γραφήν εἰρημένα περί τοῦ ἀποστόλου τούτου. Εἰς ἄλλον μέν λοιπόν ἀπόστολον ἄλλο μέρος τῆς οἰκουμένης ἐκληρώθη.

Οὗτος ἡγιάσθη ἀπό τήν κοιλίαν τῆς μητρός του καί ἔγινε κατοικητήριον τοῦ Ἁγίου Πνεύματος.

Εἶναι ὅ,τι χρειάζεται αὐτή ἡ φράση, γιά νά μπορέσουμε νά ποῦμε δυό λόγια, ἀλλά ἄς δοῦμε καί τόν ὑπόλοιπο βίο.

Διά τοῦτο σκορπίσας ὅσον πλοῦτον εἶχεν εἰς τούς πτωχούς καί γενόμενος μοναχός ὑπερέβαλεν ὅλους τούς τότε μοναχούς κατά τήν σκληραγωγίαν καί τήν ἐπίπονον ἄσκησιν. Ἔπειτα ἐπῆγεν εἰς τήν ἔρημον καί ἐμβῆκεν ἐντός σπηλαίου· ἐκεῖ δέ εὑρισκόμενος ἔλαβε τροφήν ἀπό θεῖον Ἄγγελον καί ἔγινεν ἰατρός διαφόρων καί ἀνιάτων παθῶν, διότι ὅτε ἠκολούθει θανατηφόρος ἀσθένεια εἰς τά νήπια καί ἀπέθνησκον, ἔμενον δέ ἄτεκνοι οἱ γονεῖς των, τότε ὅσαι μητέρες ἐπεκαλοῦντο μετά πίστεως τό ὄνομα τοῦ ἁγίου τούτου Στυλιανοῦ καί ζωγράφιζον τήν ἁγίαν αὐτοῦ εἰκόνα, πάλιν ἐγέννων ἄλλα τέκνα. Ἀλλά καί τά ἀσθενοῦντα νήπια ἐλυτρώνοντο ἀπό τήν ἀσθένειαν.

Σήμερα πού εἶναι ἡ ἑορτή τοῦ ἁγίου ἀποστόλου καί εὐαγγελιστοῦ Ματθαίου, ἡ εὐαγγελική περικοπή ἦταν ἀπό τό Εὐαγγέλιό του καί εἶναι ἡ περικοπή ἡ ὁποία ἀναγινώσκεται τήν ἡμέρα πού εἶναι ἡ ἑορτή τοῦ ἀποστόλου.

Ὁ Κύριος «εἶδε ἄνθρωπον καθήμενον ἐπί τό τελώνιον, Ματθαῖον λεγόμενον, καί λέγει αὐτῷ· ἀκολούθει μοι. Καί ἀναστάς ἠκολούθησεν αὐτῷ». Ἀμέσως ὁ Ματθαῖος ἀκολούθησε τόν Κύριο. «Καί ἐγένετο αὐτοῦ ἀνακειμένου ἐν τῇ οἰκίᾳ…» Ἔπειτα ὁ Ματθαῖος κάλεσε τόν Χριστό στό σπίτι του καί τοῦ ἔκανε τραπέζι. «Καί ἰδού πολλοί τελῶναι καί ἁμαρτωλοί ἐλθόντες συνανέκειντο τῷ Ἰησοῦ καί τοῖς μαθηταῖς αὐτοῦ».

Ὁ ἅγιος Γρηγόριος ὁ Παλαμᾶς ἔζησε τόν 14ο αἰώνα· προερχόταν ἀπό τήν Πόλη, τήν Κωνσταντινούπολη. Ἀλλά ὅπως ἦταν τότε γενικότερα ἡ συνήθεια σέ ψυχές σάν τόν ἅγιο Γρηγόριο πού ἔχουν ἔφεση μέσα τους, δέν μποροῦσε νά γίνει ἀλλιῶς, καί τόν εἵλκυσε τό Ἅγιον Ὄρος. Κατέφυγε λοιπόν στό Ἅγιον Ὄρος. Βέβαια, ἐγώ δέν θά πῶ ὅ,τι θά πῶ τώρα ἀπό πλευρᾶς ἱστορικῆς, γιά νά ἐπιμείνουμε σέ κάποιες λεπτομέρειες. Τά ἱστορικά στοιχεῖα μπορεῖ κανείς καί μόνος του νά τά βρεῖ. Θά προσπαθήσουμε κυρίως νά δοῦμε τά στοιχεῖα ἐκεῖνα πού συνιστοῦν τή διδασκαλία του, καί αὐτά νά προσέξουμε ἰδιαίτερα.

Ἡ φυσιολογική ζωή γιά τόν ἄνθρωπο

Σήμερα κάνουμε τήν ἀγρυπνία, γιά νά τιμήσουμε ἕναν νέο ἅγιο τῆς Ἐκκλησίας μας, τόν ὅσιο Ἀρσένιο τόν Καππαδόκη. Ὑποθέτω ὅτι οἱ περισσότεροι ἔχουμε μελετήσει τόν βίο τοῦ νέου αὐτοῦ ἁγίου.

Καθώς ἔχουμε ὑπ᾿ ὄψιν μας τή ζωή τοῦ ἁγίου Ἀρσενίου ἀλλά καί τή ζωή τῶν ἄλλων ἁγίων, καί καθώς ἀναφερόμαστε στούς ἁγίους καί ὅλο καί περισσότερο δίνουμε τήν ψυχή μας σ᾿ αὐτό πού ἔδωσαν κι αὐτοί τήν ψυχή τους, νομίζω ὅτι σιγά-σιγά ὅλοι μας βεβαιωνόμαστε πώς αὐτή εἶναι ἡ φυσιολογική ζωή γιά τόν ἄνθρωπο, ἡ ζωή τοῦ ἁγίου.

Στήν ἀποστολική περικοπή πού ἀκούσαμε, καί ἡ ὁποία εἶναι ἀπό τήν πρός Ἐφεσίους ἐπιστολή τοῦ ἀποστόλου Παύλου, περιέχονται καί αὐτά τά λόγια· «Ἔγειρε ὁ καθεύδων καί ἀνάστα ἐκ τῶν νεκρῶν, καί ἐπιφαύσει σοι ὁ Χριστός».1 Ξύπνα σύ πού κοιμᾶσαι καί σήκω ἐπάνω ἀπό τούς νεκρούς, καί ὁ Χριστός θά σέ φωτίσει. Εἶναι λόγια πού ἀπευθύνονται σέ κάθε ἄνθρωπο πού ἔρχεται στόν κόσμο αὐτό.

Ἡ Ἐκκλησία μας σήμερα τιμᾶ τή μνήμη τῶν ἁγίων καί θαυματουργῶν Ἀναργύρων Κοσμᾶ καί Δαμιανοῦ καί τῆς μητέρας τους Θεοδότης. Καί ὅπως κάθε μέρα καί σήμερα ἡ Ἐκκλησία, καθώς τιμᾶ τή μνήμη τῶν ἁγίων καί προβάλλει τούς ἁγίους, μᾶς καλεῖ νά τιμήσουμε τούς ἁγίους, νά τούς παρακαλέσουμε νά πρεσβεύσουν γιά μᾶς καί νά ζητήσουμε τή Χάρι τους καί τήν εὐλογία τους. Ἀλλά μᾶς καλεῖ ἡ Ἐκκλησία καί νά σκεφθοῦμε σοβαρά, πολύ σοβαρά, ἐπάνω στό ἑξῆς θέμα.

Ἐπιτελούσαμε χθές τή μνήμη τοῦ μεγαλομάρτυρος ἁγίου Δημητρίου, καί σήμερα ἐπιτελοῦμε τή μνήμη τοῦ ἁγίου μάρτυρος Νέστορος, ὁ ὁποῖος ἐχρημάτισε μαθητής τοῦ ἁγίου Δημητρίου, καί μέ τήν εὐχή του νίκησε τόν Λυαῖο καί μαρτύρησε καί αὐτός.

Καθώς λοιπόν γιορτάζουμε τήν ἑορτή τῶν μαρτύρων καί καθώς βλέπουμε κάθε μέρα ὅτι οἱ χριστιανοί τῶν ἡμερῶν μας –ἐμεῖς οἱ σημερινοί χριστιανοί– μᾶλλον δέν ἔχουμε πάρει σωστά τά πράγματα, καί εὔκολα ἀποκάμνουμε, εὔκολα κουραζόμαστε, εὔκολα χάνουμε τό θάρρος, εὔκολα χαλαρώνουμε καί εἴμαστε ἕτοιμοι νά ἐγκαταλείψουμε τόν ἀγώνα, θά ἤθελα νά παρακαλέσω τήν ἀγάπη ὅλων μας νά τό προσέξουμε αὐτό τό θέμα.

Ὀφείλομεν εὐχαριστίας καί εὐγνωμοσύνην εἰς τόν ἐν Τριάδι Θεόν καί εἰς τόν Μεγαλομάρτυρα Ἅγιον Δημήτριον, ἀλλά καί εἰς Ὑμᾶς, Παναγιώτατε, διά τήν πλουσίαν πνευματικήν πανδαισίαν τήν ὁποίαν ἀπολαμβάνομεν κατά τάς ἡμέρας αὐτάς ἐπ᾿ εὐκαιρίᾳ τῆς μνήμης τοῦ Μεγαλομάρτυρος καί Μυροβλήτου Ἁγίου Δημητρίου.

Ἀπό ἔτους εἰς ἔτος συνειδητοποιοῦμεν ὅλο καί περισσότερον τήν πραγματικότητα τῶν ἑορτῶν εἰς τιμήν τοῦ Ἁγίου πολιούχου μας καί ἡ ὠφέλεια τῶν ψυχῶν μας συνεχῶς μεγαλώνει.

Θά ἤθελον ἐπίσης, Παναγιώτατε, νά ἐπισημάνω τό γεγονός ὅτι, ἐφ᾿ ὅσον τό ἔτος αὐτό ἀφιερώθη ἀπό τήν Παναγιότητά Σας εἰς τήν νεότητα, ἦτο πολύ φυσικόν καί τό γενικόν θέμα κατά τάς ἡμέρας αὐτάς νά ἀναφέρεται εἰς τόν Ἅγιον Δημήτριον καί τήν νεότητα, ὅπως πολύ ὀρθῶς ἀπεφασίσατε.

Δι᾿ αὐτό καί τό θέμα τῆς ἰδικῆς μου ὁμιλίας ἐντάσσεται εἰς τό γενικόν θέμα καί εἶναι· «Ὁ Ἅγιος Δημήτριος καί οἱ βαθύτεροι πόθοι τῶν νέων».

Ἀπόψε ἔχουμε τή μνήμη τοῦ ἁγίου μεγαλομάρτυρος Ἀρέθα καί τῆς ἁγίας μάρτυρος Σεβαστιανῆς. Λαμβάνοντες ὑπ᾿ ὄψιν γενικῶς τά μαρτύρια καί παίρνοντας ἀφορμή ἀπό αὐτά πού γράφει τώρα ἐδῶ ὁ Συναξαριστής γιά τήν ἁγία μάρτυρα Σεβαστιανή, μοῦ φαίνεται ὅτι ὁ Θεός θέλει νά ποῦμε περίπου τά ἑξῆς. Νομίζω ὅτι ὅλοι ὅσοι ἀναγινώσκουν τά συναξάρια, ὅσοι τά ἀκοῦν, λαμβάνουν μιά κάποια γνώση, ἀλλά ἴσως μένουν καί μέ μιά ἀπορία. Καί ἔχω καί ἕναν φόβο μήπως δέν τά καταλαβαίνουμε τελικά σωστά ὅλα αὐτά πού λέγονται.

Ὅπως γνωρίζουμε, μιά ἀπό τίς καθολικές ἐπιστολές τῆς Καινῆς Διαθήκης εἶναι τοῦ ἀποστόλου Ἰακώβου τοῦ Ἀδελφοθέου.
Ὑπάρχει εἰδική φυλλάδα πού ἔχει τήν ἀκολουθία τοῦ ἁγίου ἀποστόλου καί ὡς ἀναγνώσματα ἔχει τρία κείμενα ἀπό τήν ἐπιστολή του.
Τό πρῶτο ἀνάγνωσμα εἶναι οἱ στίχοι 1-12 τοῦ πρώτου κεφαλαίου. Νά διαβάσουμε τούς πρώτους στίχους. Ἰάκωβος, Θεοῦ καί Κυρίου Ἰησοῦ Χριστοῦ δοῦλος, ταῖς δώδεκα φυλαῖς ταῖς ἐν τῇ διασπορᾷ χαίρειν. Πᾶσαν χαράν ἡγήσασθε, ἀδελφοί μου, ὅταν πειρασμοῖς περιπέσητε ποικίλοις, γινώσκοντες ὅτι τό δοκίμιον ὑμῶν τῆς πίστεως κατεργάζεται ὑπομονήν· ἡ δέ ὑπομονή ἔργον τέλειον ἐχέτω, ἵνα ἦτε τέλειοι καί ὁλόκληροι, ἐν μηδενί λειπόμενοι.

Ἐπειδή σήμερα εἶναι ἡ ἑορτή τοῦ εὐαγγελιστοῦ Λουκᾶ, ἡ Ἐκκλησία ὅρισε νά ἀναγινώσκεται ἡ εὐαγγελική περικοπή τῆς ἑορτῆς τοῦ ἁγίου Λουκᾶ1 καί ἑπομένως δέν ἀνεγνώσθη ἡ εὐαγγελική περικοπή τῆς Κυριακῆς. Καί παρακαλῶ τήν ἀγάπη σας νά προσέξουμε τρία σημεῖα στήν εὐαγγελική αὐτή περικοπή πού μόλις ἀκούσαμε.

Στήν ἀρχή τοῦ 10ου κεφαλαίου τοῦ κατά Λουκᾶν εὐαγγελίου διαβάζουμε ὅτι ὁ Κύριος ἀνέδειξε καί ἄλλους ἑβδομήκοντα μαθητάς, πού τούς ἔστειλε πρίν ἀπό αὐτόν σέ κάθε πόλη καί τόπο πού ἔμελλε νά ἐπισκεφθεῖ, δίνοντάς τους καί τή δύναμη νά θαυματουργοῦν.

Ἡ συνηθισμένη καί ἡ οὐράνια κατάσταση

Ὅλοι, ὑποθέτω, ἔχουμε μιά προσωπική πείρα –ἄλλος λιγότερο, ἄλλος περισσότερο– ὅτι, ὅταν μέσα στήν ψυχή μας ὑπάρχει ἡ χάρη τοῦ Θεοῦ, τό φῶς τοῦ Θεοῦ, ὅταν ὑπάρχει μιά καλή κατάσταση, τότε τά βλέπουμε καί τά ἐκτιμοῦμε ἀλλιῶς τά πράγματα, τά ζυγίζουμε καί τά καταλαβαίνουμε ἀλλιῶς. Καί μάλιστα, αὐτές τίς ὧρες ἀπορεῖ κανείς μέ τόν ἑαυτό του, πῶς ἄλλες ὧρες αἰσθάνεται ὅτι εἶναι σέ ἕνα σκοτάδι, σέ μιά ἀναισθησία, καί σάν νά μήν καταλαβαίνει τά τοῦ Θεοῦ, ὅπως τά καταλαβαίνει τίς ὧρες αὐτές, πού ἔχει ἕνα κάποιο φῶς μέσα του.

Ὧνπερ διηκόνησας ἐν γῇ πραγμάτων,

Ἐν οὐρανοῖς, Φίλιππε, μισθόν λαμβάνεις.

Οὗτος ἦτο ἀπό τήν Καισάρειαν τῆς Παλαιστίνης, τέσσαρας θυγατέρας ἔχων προφητευούσας,ἀπό τάς ὁποίας ἦτον ἡ Ἑρμιόνη καί ἡ Εὐτυχία, καθώς περί τούτου ἀναφέρει ὁ θεῖος Λουκᾶς εἰς διάφορα μέρη τῶν Πράξεων, καί Εὐαγγελιστήν αὐτόν ὀνομάζει, λέγων· «Τῇ ἐπαύριον ἐξελθόντες οἱ περί τόν Παῦλον ἤλθομεν εἰς Καισάρειαν, καί εἰσελθόντες εἰς τόν οἶκον Φιλίππου τοῦ Εὐαγγελιστοῦ (τοῦ) ὄντος ἐκ τῶν ἑπτά (διακόνων δηλαδή) ἐμείναμεν παρ᾿ αὐτῷ. Τούτῳ δέ ἦσαν θυγατέρες παρθένοι τέσσαρες προφητεύουσαι».

Καί προφθάσασα τήν τομήν Εὐλαμπία,

Εὐλαμπίῳ τμηθέντι κοινωνεῖ στέφους.

Οὗτοι οἱ ἅγιοι μάρτυρες ἦσαν κατά τούς χρόνους Μαξιμιανοῦ ἐν ἔτει 296, ἡγεμονεύοντος ἐν Νικομηδείᾳ Μαξίμου. Κατεκρύπτοντο δέ οὗτοι εἰς τό βουνόν μέ ἄλλους πολλούς χριστιανούς διά τόν φόβον τοῦ διωγμοῦ· μίαν φοράν δέ ἐστάλη ὁ ἅγιος Εὐλάμπιος εἰς τήν πόλιν τῆς Νικομηδείας, διά νά ἀγοράσῃ ψωμία, καί βλέπων τά βασιλικά γράμματα τά ὁποῖα ἔστειλεν ὁ Μαξιμιανός ἐναντίον τῶν χριστιανῶν, ἀνατεθειμένα εἰς τό μέσον τῆς πόλεως, ἐδιάβασεν αὐτά, καί εὐθύς συνελήφθη ἀπό τούς εἰδωλολάτρας. Παρασταθείς δέ εἰς τόν βασιλέα καί ἐρωτηθείς περί τῆς εἰς Χριστόν πίστεως, ὡμολόγησε φανερά ὅτι εἶναι χριστιανός.

Οὗτος ὁ ὅσιος Ἀνδρόνικος ἦτο ἀπό τήν μεγάλην Ἀντιόχειαν ἐν ἔτει 540, ἀργυροπράτης κατά τήν τέχνην, εὐλαβής πολλά· γεμάτος ἀπό ἀγαθά ἔργα καί πλούσιος ἀπό τά σωματικά ἀγαθά. Οὗτος ἐπῆρε μέ γάμον γυναῖκα τήν Ἀθανασίαν, ἥτις καί αὐτή ἦτο σεμνή καί θεοφιλής. Συμφωνήσας δέ μέ αὐτήν εἰς καλόν καί θεάρεστον πρᾶγμα, ἐμοίρασαν εἰς τρία τόν πλοῦτόν των, καί τό μέν ἕν μέρος ἔδιδαν ἀφθονοπαρόχως εἰς τούς πτωχούς, τό δέ ἄλλο τό ἔδιδαν δάνειον, χωρίς τόκον, εἰς τούς χρείαν ἔχοντας· τό δέ τρίτον μέρος τό οἰκονόμουν εἰς τό ἐργαστήριον τοῦ ἀργυροπρατείου, διά νά ἐκβάζουν τά πρός τό ζῆν ἀναγκαῖα.

Σήμερα εἶναι ἡ ἑορτή τῆς ὁσίας μητρός ἡμῶν Πελαγίας πού ἔζησε ἁμαρτωλή ζωή, ὕστερα ὅμως ἔγινε ἁγία, καί τῆς ἁγίας Ταϊσίας πού ἐπίσης ἔζησε ἁμαρτωλή ζωή. Νομίζω πώς εἶναι μιά καλή εὐκαιρία νά ἀναφερθοῦμε λίγο στό θέμα τό ἠθικό. Καί τῶν δύο ἁγίων ὁ βίος εἶναι πολύ σύντομος, καί θά μοῦ ἐπιτρέψετε πρῶτα νά διαβάσω ἀπό τόν Συναξαριστή.

Αὕτη ἡ ἁγία ἦτο κατά τούς χρόνους τοῦ βασιλέως Διοκλητιανοῦ καί Δομετίου κόμητος ἐν ἔτει 290, δούλη Κλαυδίου τινός. Ἀκούσας δέ ὁ κόμης Δομέτιος περί αὐτῆς, ὅτι εἶναι χριστιανή, γράφει εἰς τόν αὐθέντην της Κλαύδιον νά ἀποστείλῃ τήν Χαριτίνην εἰς αὐτόν διά νά τήν ἐξετάσῃ· ὁ δέ αὐθέντης αὐτῆς λυπηθείς, ἐνεδύθη σάκκον· ἤτοι τρίχινον φόρεμα καί ἐθρήνει. Ἡ δέ Χαριτίνη παρηγοροῦσα αὐτόν, ἔλεγε· μή λυποῦ, αὐθέντα μου, ἀλλά χαῖρε, ἐπειδή ἐγώ ἔχω νά λογισθῶ εἰς τόν Θεόν μία εὐπρόσδεκτος θυσία διά τάς ἰδικάς μου καί ἰδικάς σου ἁμαρτίας. Ὁ δέ Κλαύδιος ἀπεκρίθη· Δούλη τοῦ Θεοῦ, ἐνθυμοῦ καί ἐμέ πλησίον εἰς τόν ἐπουράνιον Βασιλέα.

Ἱερόθεος ἱερώθη σοι πάλαι,
Νῦν δ᾿ αὖ μεταστάς καί συνήφθη σοι Λόγε.

Ἐδῶ, μέ αὐτούς τούς στίχους, οἱ ὑμνογράφοι καί οἱ ἐκκλησιαστικοί συγγραφεῖς γενικῶς, μοιάζει σάν νά παίζουν, ἀλλά λένε πολύ σημαντικά πράγματα. Δηλαδή τόν ἅγιο Ἱερόθεο ὁ Θεός τόν ἀξίωσε καί ἔγινε ἱερέας γιά τόν Χριστό, ἔγινε ἐπίσκοπος στήν Ἀθήνα, καί τώρα μέ τόν θάνατό του, μέ τήν κοίμησή του, μετέστη στούς οὐρανούς καί συνήφθη, ἑνώθηκε μέ τόν Λόγο, μέ τόν Χριστό.

Οὗτος ἦτον εἷς ἀπό τούς ἐννέα βουλευτάς τοῦ ἐν Ἀθήναις δικαιοτάτου κριτηρίου τοῦ καλουμένου Ἀρείου Πάγου, ὑπερβαίνων ὅλους τούς ἄλλους κατά τόν πλοῦτον καί δόξαν καί σοφίαν καί σύνεσιν, σύγχρονος γενόμενος τοῦ Κυρίου καί τῶν ἱερῶν Ἀποστόλων. Ὅτε δέ ἤκουσε τόν μέγαν Παῦλον νά διαλέγεται περί Χριστοῦ εἰς τό ἀνωτέρω κριτήριον τοῦ Ἀρείου Πάγου, τότε ἐσύγκρινε μέ τά παρά τοῦ Παύλου λεγόμενα τήν παρατηρηθεῖσαν ὑπ᾿ αὐτοῦ ἔκλειψιν τοῦ ἡλίου, ἥτις ἔγινεν ἐπί τῆς σταυρώσεως τοῦ Κυρίου, ὅτε ἡ σελήνη ὑπέρ φύσιν ἐσυνώδευσε μέ τόν ἥλιον. Κινήθηκαν δηλαδή μαζί. Καί λοιπόν ἐπείσθη εἰς τούς λόγους τοῦ Παύλου καί πιστεύσας τῷ Χριστῷ ἐβαπτίσθη.

Ἀλγεῖ Σατανᾶς τόν πάλαι φίλον βλέπων,
Ξίφει φιλοῦντα συνθανεῖν Ἰουστίνῃ.
Τμήθη δευτερίῃ σύν Ἰουστίνῃ Κυπριανός.

Οὗτος κατήγετο μέν ἀπό τήν ἐν Λιβύῃ Καρχηδόνα ἤ Καρθαγένην, διέτριβε δέν εἰς τήν Ἀντιόχειαν τῆς Συρίας κατά τούς χρόνους Δεκίου τοῦ βασιλέως ἐν ἔτει 250· ἦτο δέ εὐγενής καί πλούσιος καί πρός τούτοις φιλόσοφος, καί κατά τήν μαγικήν ἄκρος. Ἐσαγηνεύθη δέ εἰς τήν τοῦ Χριστοῦ πίστιν μέ τόν ἀκόλουθον τρόπον.

Πόσο καλό εἶναι πού μᾶς δίνει ὁ Θεός καί σήμερα καί ἀπό καιροῦ εἰς καιρόν τήν εὐκαιρία νά κάνουμε ἀγρυπνία! Μόλις προηγουμένως σκεπτόμουν πόσο καλά ἦταν ἀκόμη ἀπό παλιά, ὅταν πρωτοήλθαμε στό Πανόραμα, τό ᾿74. Τότε εἴχαμε καθιερώσει ἔτσι τό πρόγραμμα: Κάθε βράδυ εἴχαμε ἀγρυπνία. Καί κράτησε αὐτό μῆνες καί χρόνια.
Καί βέβαια, δέν φτάνει ἁπλῶς νά προσέξουμε τή λέξη «ἀγρυπνία», πού κάπως μᾶς ἐπηρεάζει. Κάποια ψυχή πού ἔφυγε πρίν ἀπό ἕναν χρόνο, νομίζω, ἀπό αὐτόν τόν κόσμο, ἔκανε κατά κάποιον τρόπο τήν ἐμφάνισή της (σέ ὄνειρο) σέ φίλη της καί τῆς εἶπε: «Ἐδῶ πάνω ἔχει πολλές Λειτουργίες!». Δέν εἶπε τίποτε ἄλλο· αὐτό φαίνεται ἦταν ἀρκετό.

Τό θῆλυ κρύπτεις ἀνδρικῶς Εὐφροσύνη,

(καταφέρνεις δηλαδή νά κρύψεις τή γυναικεία σου φύση μέ τό νά ἐμφανισθεῖς ὡς ἄνδρας)

Καί κρυπτά τόν βλέποντα Δεσπότην βλέπεις.

Παίζει ὁ συγγραφέας μέ τή λέξη κρύπτεις.

Ὑποκλεπτόμαστε ἀπό τά εὐχάριστα τῆς ζωῆς

Αὕτη ἡ ἁγία Εὐφροσύνη ἦτο κατά τούς χρόνους Θεοδοσίου τοῦ μικροῦ ἐν ἔτει 410· ἀφήσασα δέ τά χαροποιά πράγματα τοῦ κόσμου τούτου καί τήν φαντασίαν καί δόξαν τῆς παρούσης ζωῆς…

Βλέπετε τώρα, διαβάζουμε τούς βίους τῶν ἁγίων, ἀλλά τά νιώθουμε ὡς κάτι μακρινό, καί δέν μᾶς ὠφελοῦν τελικά. Πέρα ἀπό μιά συγκίνηση, πέρα ἀπό ἕναν θαυμασμό, δέν μᾶς ὠφελοῦν.

Πίσω ἀπό κάθε σταυρό κρύβεται εὐλογία

Ὅπως λέγαμε στήν ἑορτή τοῦ Γενεσίου τῆς Θεοτόκου, οἱ ἅγιοι θεοπάτορες Ἰωακείμ καί Ἄννα εἶχαν τό μεγάλο ὄνειδος τῆς ἀτεκνίας καί, ἕνεκα τοῦ ὅτι σήκωσαν τή συμφορά μέ ἐμπιστοσύνη καί ἐλπίδα στόν Θεό, ἔλαβαν τέτοια εὐλογία, πού δέν παίρνει περισσότερο· δηλαδή ἀξιώθηκαν νά γεννήσουν τή μητέρα τοῦ Θεοῦ. Καί οἱ γονεῖς τοῦ Ἰωάννου τοῦ Προδρόμου ἔχουν καί αὐτοί τό ὄνειδος τῆς ἀτεκνίας, τό ὁποῖο κατά τά τότε κρατοῦντα ἦταν ἀβάσταχτο. Καί αὐτοί τό σηκώνουν μέ ὑπομονή, μέ ταπείνωση, εὐλογοῦντες καί δοξάζοντες τόν Θεό καί ἐλπίζοντες σ᾿ αὐτόν.

Σήμερα εἶναι ἡ ἑορτή τοῦ ἁγίου Ζαχαρίου, πού εἶναι ὁ πατέρας τοῦ Ἰωάννου τοῦ Προδρόμου, ὅπως συμπληρώνει τό συναξάρι. Καί ἄλλες φορές σημειώνουν κάπως ἔτσι τά συναξάρια. Λένε γιά κάποιον ἅγιο ὅτι εἶναι συνασκητής ἤ μαθητής ἤ διδάσκαλος τοῦ τάδε ἤ πατέρας ἤ ἀδελφός ἤ τέκνο τοῦ τάδε. Καί αὐτό δέν γίνεται βέβαια τυχαῖα, οὔτε ἡ σημείωση αὐτή ἔχει σκοπό ἁπλῶς πληροφοριακό. Κι ἐμεῖς, ὅταν συνιστοῦμε κάποιον καί λέμε ὅτι εἶναι γιός τοῦ τάδε, δέν τό λέμε μόνο πληροφοριακά, ἀλλά καί ἀπό τήν πλευρά ὅτι, ἀφοῦ ἐκεῖνος εἶναι κάτι, κοντά σ ̓ αὐτόν εἶναι καί ὁ γιός του κάτι.

Οὗτος ὁ ἅγιος Ἄνθιμος ἤχθη δεδεμένος διά τήν πίστιν τοῦ Χριστοῦ, ἐνώπιον τοῦ βασιλέως Μαξιμιανοῦ, ἐν ἔτει 288· εὑρίσκοντο δέ ἐκεῖ ἔμπροσθεν ἐρριμμένα καί ὅλα τά βασανιστήρια ὄργανα πρός φόβον τοῦ μάρτυρος· ἐπειδή λοιπόν ἐρωτήθη τί πιστεύει, ἀπεκρίθη ὁ μάρτυς καί ἐκήρυξε παρρησίᾳ ὅτι ὁ Χριστός εἶναι ὁ Θεός ὁ ἀληθινός· ὅθεν ἐτζάκισαν τόν λαιμόν του καί ἐτρύπησαν αὐτόν μέ πυρωμένα σίδηρα. Ἁπλωθείς δέ γυμνός ἐπάνω εἰς τοῦβλα, δέρεται μέ ῥαβδία, καί ὑποδεθείς μέ ὑποδήματα χάλκινα πυρωμένα, βιάζεται νά περιπατῇ μέ αὐτά.

«Διήλθομεν διά πυρός καί ὕδατος, καί ἐξήγαγες ἡμᾶς εἰς ἀναψυχήν»

Μᾶς ἀξιώνει ὁ Κύριος, ἡ Παναγία μας, ὁ ἅγιος Ἰωάννης ὁ Πρόδρομος νά κάνουμε ἀπόψε ἀγρυπνία ἐπί τῇ μνήμῃ τῆς ἀποτομῆς τῆς τιμίας αὐτοῦ κεφαλῆς. Καθώς εἴμαστε στόν μήνα Αὔγουστο, ὁ ὁποῖος εἶναι ἀφιερωμένος ἰδιαίτερα στήν Παναγία, καί καθώς, ὅπως ὅλοι γνωρίζουμε, ὑπάρχει μιά θαυμάσια παράσταση, ἡ Δέηση, ὅπως λέγεται, στήν ὁποία εἰκονίζεται ὁ Χριστός στό μέσον, ἡ Παναγία ἀπό τά δεξιά τοῦ Χριστοῦ καί ὁ τίμιος Πρόδρομος ἀπό τά ἀριστερά –θά ἔχετε ἀσφαλῶς ὑπ᾿ ὄψιν σας ὅτι στήν Πόλη, στήν Ἁγία Σοφία ὑπάρχει τό καλύτερο ψηφιδωτό, τό ὁποῖο παριστᾶ ἀκριβῶς τή Δέηση· καί ἀλλοῦ βέβαια ὑπάρχει αὐτή ἡ παράσταση– θεωρῶ καλό στή σημερινή ἀγρυπνία νά δοῦμε μιά κάποια ἰδιαίτερη συγγένεια πού ὑπάρχει μεταξύ τῆς Παναγίας καί τοῦ ἑορταζομένου σήμερα τιμίου Προδρόμου. Ὑπάρχει, θά ἔλεγε κανείς, μιά βαθιά, ἄς τό ποῦμε ἔτσι, συγγένεια, μιά βαθιά σχέση καί ὡς πρός τό θέμα τῶν παθημάτων μεταξύ Ἰωάννου τοῦ Προδρόμου καί βαπτιστοῦ καί τῆς Παναγίας.

24 Αὐγούστου

Τοῦ ἁγίου ἐνδόξου ἱερομάρτυρος καί ἰσαποστόλου Κοσμᾶ τοῦ Αἰτωλοῦ

Σήμερα πού ἡ Ἐκκλησία τιμᾶ τή μνήμη τοῦ ἁγίου Κοσμᾶ τοῦ Αἰτωλοῦ, καί ἡ ἀποστολική καί ἡ εὐαγγελική περικοπή τῆς θείας Λειτουργίας εἶναι τῆς ἑορτῆς τοῦ ἁγίου. Καί μάλιστα, σύμφωνα μέ αὐτά πού λέει ὁ ἀπόστολος Παῦλος στήν ἀποστολική περικοπή, ἐμεῖς οἱ κληρικοί ἔχουμε ὑποχρέωση νά καταρτίζουμε τόν λαό τοῦ Θεοῦ.

Στή μιά περικοπή, τήν ἀποστολική, γίνεται λόγος γιά ἀποστόλους, γιά προφῆτες, γιά εὐαγγελιστάς, γιά ποιμένες καί διδασκάλους, πού, ὅπως λέει ὁ ἀπόστολος Παῦλος, τούς ἔδωκε ὁ Κύριος πρός τόν καταρτισμόν τῶν ἁγίων … μέχρι καταντήσωμεν οἱ πάντες εἰς τήν ἑνότητα τῆς πίστεως … εἰς ἄνδρα τέλειον, εἰς μέτρον ἡλικίας τοῦ πληρώματος τοῦ Χριστοῦ. Στήν ἄλλη περικοπή, τήν εὐαγγελική, γίνεται πάλι λόγος γιά τούς ἀποστόλους, τούς ὁποίους ἔστειλε ὁ Χριστός νά κηρύξουν καί τούς τόνισε νά λένε ὅτι ἤγγικεν ἡ βασιλεία τῶν οὐρανῶν.

Καθώς ἀκριβῶς ἀπόψε εἶναι ἡ μνήμη τοῦ ἀποστόλου Ματθία, τοῦ δωδεκάτου ἀποστόλου πού ἐξελέγη στή θέση τοῦ Ἰούδα, βρίσκω καλό νά διαβάσουμε ἀπό τή μετάφραση τό ἀποστολικό ἀνάγνωσμα πού εἶναι ἀπό τίς Πράξεις τῶν Ἀποστόλων, καί πού ἀναφέρεται, κυρίως, στήν ἐκλογή τοῦ Ματθία.

Τότε αὐτοί γύρισαν στήν Ἰερουσαλήμ ἀπό τό ὄρος τῶν Ἐλαιῶν, πού ἦταν κοντά στήν Ἰερουσαλήμ καί ἀπεῖχε περίπου ἕνα χιλιόμετρο. Κι ὅταν μπῆκαν στήν πόλη, ἀνέβηκαν στό ἀνώγι ὅπου ἔμεναν: ὁ Πέτρος, ὁ Ἰωάννης, ὁ Ἰάκωβος καί ὁ Ἀνδρέας, ὁ Φίλιππος καί ὁ Θωμᾶς, ὁ Βαρθολομαῖος καί ὁ Ματθαῖος, ὁ Ἰάκωβος τοῦ Ἀλφαίου, ὁ Σίμων ὁ Ζηλωτῆς καί ὁ Ἰούδας τοῦ Ἰακώβου. Ὅλοι αὐτοί, μέ μιά ψυχή ἦταν ἀφοσιωμένοι στήν προσευχή καί τή δέηση πρός τόν Θεό. Μαζί τους ἦταν καί γυναῖκες, καθώς καί ἡ Μαρία, ἡ μητέρα τοῦ Ἰησοῦ, καί τά ἀδέρφια του.

Δέν εἶναι μόνο γιά ἐκλεκτούς ἡ ἁγιότητα

Ἀπόψε ἑορτάζουμε τήν ἁγία Θεοδώρα τήν ἐν Θεσσαλονίκῃ, ἡ ὁποία ἐκοιμήθη στίς 29 Αὐγούστου. Ἀλλά μετεφέρθη ἡ ἑορτή της στίς 3 Αὐγούστου –ἡμερομηνία ἀνακομιδῆς τῶν λειψάνων της– ὥστε νά μήν ἐπικαλύπτεται ἡ δική της ἑορτή ἀπό τήν ἑορτή τοῦ Τιμίου Προδρόμου τήν 29η Αὐγούστου.

Λέει τό συναξάρι: «Αὕτη ἡ μακαρία ὥρμητο ἐξ Αἰγίνης ἐξ εὐγενῶν καί εὐσεβῶν προελθοῦσα γεννητόρων, Ἀντωνίου καί Χρυσάνθης καλουμένων, ἐν ἔτει ὀκτακοσιοστῷ δεκάτῳ δευτέρῳ (812) ἀπό Χριστοῦ γεννηθεῖσα. Συχνῶν ἐπιδρομῶν τῶν τῆς Ἄγαρ δυσσεβῶν ἀπογόνων τοῖς ἐν Αἰγίνῃ ποιούντων…»

Τά πάντα εἶναι γιά τή σωτηρία μας. Ὅλα ἔχουν σωτηριολογικό χαρακτήρα, ὅλα πρέπει νά ἔχουν σωτηριολογικό χαρακτήρα, καί εἰδικότερα οἱ προσευχές μας στήν Παναγία: «Ὑπεραγία Θεοτόκε, σῶσον ἡμᾶς». Νά δοῦμε τί θά μᾶς φωτίσει ὁ Θεός νά ποῦμε σήμερα.

Ἀπόψε, καθώς τήν ἀγρυπνία τήν κάνουμε ἀκριβῶς διότι ἑορτάζουμε τήν ἀνακομιδή τοῦ λειψάνου τοῦ ἁγίου Στεφάνου, μᾶς δίνεται ἡ εὐκαιρία νά ἀναφερθοῦμε στό θέμα τῶν ἁγίων, τῆς ἁγιότητος.

Ἀπό ἀπόψε μπαίνουμε στήν περίοδο τοῦ Δεκαπενταυγούστου καί κάνουμε ἀγρυπνία μέ τήν εἴσοδό μας στήν περίοδο αὐτή. Ἡ Ἐκκλησία μᾶς προετοιμάζει γιά νά ἑορτάσουμε καί τή δεσποτική ἑορτή τῆς Μεταμορφώσεως τοῦ Σωτῆρος, ἀλλά καί τήν ἑορτή τῆς Κοιμήσεως τῆς Θεοτόκου, μέ ὅλους τούς τρόπους, μέ ὅλα, ἄν θέλετε, τά μέσα· ἰδιαίτερα ὅμως, ὅπως σέ κάθε μεγάλη καί γιά κάθε μεγάλη ἑορτή, μᾶς προετοιμάζει καί μέ νηστεία, ἡ ὁποία ἀρχίζει ἀπό αὔριο τό πρωί, πρώτη Αὐγούστου, καί διαρκεῖ μέχρι καί τήν παραμονή τῆς ἑορτῆς τῆς Παναγίας. Ἕνα μέρος, ἄς ποῦμε ἔτσι, αὐτῆς τῆς νηστείας, εἶναι προετοιμασία γιά τήν ἑορτή τῆς Μεταμορφώσεως τοῦ Σωτῆρος καί τό ἄλλο μέρος, ὡς συνέχεια, εἶναι προετοιμασία γιά τήν ἑορτή τῆς Παναγίας.

Οὗτος ὁ ἅγιος ἦτο κατά τούς χρόνους τοῦ βασιλέως Μαξιμιανοῦ, ἐν ἔτει 304, καταγόμενος ἀπό τήν πόλιν τῆς Νικομηδείας, υἱός πατρός μέν ἕλληνος, Εὐστοργίου ὀνομαζομένου, μητρός δέ ἐκ προγόνων οὔσης χριστιανῆς, καλουμένης Εὐβούλης.
Ἔμαθε τήν μέν τῶν σωμάτων ἰατρικήν τέχνην ἀπό τινα Εὐφρόσυνον, ὅστις εἶχεν δόξαν καί φήμην μεγαλωτάτην καί ἐφαίνετο ὅτι ἔφθασεν εἰς τό ἄκρον τῆς ἰατρικῆς.

Ὅλοι γνωρίζουμε ὅτι οἱ γονεῖς –πατέρες, μητέρες– δέν θέλουν ἁπλῶς νά γεννήσουν παιδιά, ἀλλά θέλουν τά παιδιά τους νά εἶναι καί κάτι. Καί κατά κανόνα, καμαρώνουν οἱ γονεῖς πού ἔχουν παιδιά πού προκόπτουν, ἀναδεικνύονται, ἄς ποῦμε, στήν κοινωνία: καταλαμβάνουν θέσεις, κάνουν δουλειές, κατά κόσμον ἔχουν ὄνομα, ἔχουν μιά ὑψηλή θέση, τιμῶνται. Καί ἔτσι κοντά στά παιδιά τιμῶνται καί οἱ γονεῖς.

Πρίν ποῦμε ὁτιδήποτε ἄλλο, ἴσως δέν εἶναι ἄτοπο αὐτό πού σκέφτηκα ἀπόψε, καθώς τελοῦμε τήν ὅλη ἀκολουθία: νά καθιερώσουμε ἕναν ἀπό τούς ναούς, πού θά γίνουν στό ἑξῆς, στό ὄνομα τῆς ἁγίας Μαρίας τῆς Μαγδαληνῆς καί τῶν λοιπῶν μυροφόρων καί νά βροῦμε καί τήν κατάλληλη ἡμέρα πού θά γιορτάζουμε· μπορεῖ νά εἶναι ἡ σημερινή ἡμέρα, δηλαδή ἡ 22α Ἰουλίου, μπορεῖ νά εἶναι ἡ Κυριακή τῶν Μυροφόρων, ἤ κάποια ἄλλη ἡμέρα.

Τελοῦμε σήμερα τή μνήμη τοῦ ἐνδόξου προφήτου Ἠλιού τοῦ Θεσβίτου, ὅπως λέγεται. Εἶναι ἕνας ἀπό τούς μεγάλους προφῆτες, ἕνας ἀπό τούς πιό δυνατούς προφῆτες, ἕνας ἀπό τούς πιό εὐλογημένους ἀπό τόν Θεό, ἕνας ἀπ᾿ αὐτούς πού ἔκαναν πολλά θαύματα. Καί θά μπορούσαμε νά ποῦμε ὅτι ὁ προφήτης Ἠλίας εἶναι ὁ ἄνθρωπος ἐκεῖνος πού ἔδωσε ὅλο τόν ἑαυτό του στόν Θεό καί ἔγινε δοῦλος τοῦ Θεοῦ. Εἶναι ἐπίσης ὁ ἄνθρωπος ἐκεῖνος στόν ὁποῖο ἐμπιστεύθηκε ὁ Θεός.

Σήμερα, πού τελοῦμε τή μνήμη τῆς ἁγίας Μαρίνας, νά διαβάσουμε ἀπό τόν Συναξαριστή τόν βίο της, καί παίρνοντας ἀφορμή ἀπό αὐτόν νά ποῦμε ὅ,τι ποῦμε.
Αὕτη κατήγετο μέν ἀπό χωρίον τῆς Πισιδίας, ἦτο δέ θυγάτηρ μονογενής Αἰδεσίου τινός ἱερέως τῶν εἰδώλων, κατά τούς χρόνους Κλαυδίου Καίσαρος, ἐν ἔτει σο´ (270). Ὅτε δέ ἔγινε δώδεκα χρόνων, ἀπέθανεν ἡ μήτηρ της.

Οἱ πατέρες τῆς Δ’ Οἰκουμενικῆς Συνόδου πού συνῆλθε στή Χαλκηδόνα, ἀπό ὅπου καταγόταν ἡ ἁγία Εὐφημία καί ὅπου ἦταν ἄφθορο τό ἅγιο λείψανό της, μέ τήν ἐνέργειά τους αὐτή δείχνουν σάν νά βρέθηκαν σέ δυσκολία. Ὄχι ὅτι εἶχαν ἀμφιβολία οἱ πατέρες ὡς πρός τήν πίστη τους, ὄχι· ἦταν ὑπερβέβαιοι ὅτι αὐτά τά ὁποῖα ἔγραψαν ἐκεῖ στόν τόμο εἶναι ἡ ἀληθινή πίστη, ἀλλά εἶχαν, φαίνεται, μιά ἰδιαίτερη δυσκολία μέ τούς αἱρετικούς πού δέν ἐπείθοντο, καί νά, λοιπόν, ἡ ἁγία Εὐφημία τούς βγάζει ἀπό τή δυσκολία.

Σήμερα πού τελοῦμε τή μνήμη τοῦ ὁσίου Ἀθανασίου τοῦ Ἀθωνίτου, ὅπως ἀκούσαμε, ὡς εὐαγγελική περικοπή ἀνεγνώσθη ἡ περικοπή ἐκείνη πού ἀναγινώσκεται κατά κανόνα στή μνήμη τῶν μεγάλων ὁσίων Πατέρων. Εἶναι ἀπό τό κατά Ματθαῖον Εὐαγγέλιο καί σ᾿ αὐτήν ὁ Κύριος καλεῖ τούς κοπιῶντας καί πεφορτισμένους· «Δεῦτε πρός με πάντες οἱ κοπιῶντες καί πεφορτισμένοι, κἀγώ ἀναπαύσω ὑμᾶς». Ἀλλά ὕστερα ὅμως προσθέτει ὁ Κύριος· «Ἄρατε τόν ζυγόν μου ἐφ᾿ ὑμᾶς καί μάθετε ἀπ᾿ ἐμοῦ, ὅτι πρᾶός εἰμι καί ταπεινός τῇ καρδίᾳ, καί εὑρήσετε ἀνάπαυσιν ταῖς ψυχαῖς ὑμῶν· ὁ γάρ ζυγός μου χρηστός καί τό φορτίον μου ἐλαφρόν ἐστιν».

Ὅλοι γνωρίζουμε τά σχετικά μέ τή γέννηση τοῦ ἁγίου Ἰωάννου τοῦ Προδρόμου, καθώς ἀναφέρονται μέ πολλές λεπτομέρειες στήν Καινή Διαθήκη καί πιό συγκεκριμένα στό κατά Λουκᾶν Εὐαγγέλιο. Οἱ γονεῖς του, ἄτεκνοι καί ἡλικιωμένοι, κατά θαυμαστό τρόπο, μετά ἀπό ἐπέμβαση τοῦ Θεοῦ φέρνουν στόν κόσμο τόν Ἰωάννη.

Πῶς ἦταν οἱ Ἀπόστολοι ὄχι μόνο πρίν τούς γνωρίσει ὁ Χριστός καί πρίν γνωρίσουν τόν Χριστό, ἀλλά καί ἐνόσω ἦταν μέ τόν Χριστό πρό τοῦ Πάθους καί πρό τῆς Πεντηκοστῆς καί πῶς ἔγιναν μετά τήν Πεντηκοστή! Ἐάν ὁ ἀπόστολος Ἀνδρέας ὅπως καί οἱ ἄλλοι Ἀπόστολοι ἔμεναν αὐτοί πού ἦταν μέχρι καί τή Σταύρωση τοῦ Χριστοῦ _θά ἔλεγα, ἀκόμη καί μετά τή Σταύρωση, ὅλες ἐκεῖνες τίς πενήντα ἡμέρες πρίν ἀναληφθεῖ ὁ Χριστός καί πρίν ἔλθει τό Ἅγιο Πνεῦμα_ ποτέ δέν θά μποροῦσαν νά κάνουν ἕνα τέτοιο τεράστιο ἔργο, τό ὁποῖο δέν πρέπει νά τό δοῦμε μόνο σάν ἔργο, σάν δουλειά, ἀλλά σάν ἔργο τό ὁποῖο εἶχε τέτοια ἐμπόδια καί τόσα πολλά ἐμπόδια.

Γιορτάζουμε ἀπόψε τήν τρίτη, ὅπως λέγεται, εὕρεση τῆς τιμίας κεφαλῆς τοῦ Τιμίου Προδρόμου, ἐνῶ ἡ πρώτη καί ἡ δεύτερη εὕρεση ἑορτάζονται μαζί στίς 24 Φεβρουαρίου. Βέβαια, ὁ Ἰωάννης ὁ Πρόδρομος ἦταν καί εἶναι αὐτός πού εἶναι μέσα στήν Ἐκκλησία. Ὅπως ἐπίσης καί ἡ κάρα του ἦταν καί εἶναι θησαυρός γιά τήν Ἐκκλησία. Καί βλέπετε, ἡ Ἐκκλησία βρίσκει ὅτι πρέπει νά θεωρήσει πώς εἶναι ἰδιαίτερο γεγονός κάθε φορά πού βρίσκει τήν κάρα τοῦ Τιμίου Προδρόμου καί γι᾿ αὐτό καθιέρωσε ἑορτή καί γιά τήν πρώτη καί δεύτερη εὕρεσή της καί γιά τήν τρίτη. Καί μάλιστα, ὄχι ἁπλῶς τελοῦμε τή μνήμη τῆς εὑρέσεως _μιά ἁπλή μνήμη_ ἀλλά τά βιβλία τά ἐκκλησιαστικά ἔχουν πλήρη ἀκολουθία καί τώρα καί στίς 24 Φεβρουαρίου. Γιά τήν Ἐκκλησία ὄχι ἁπλῶς ἡ κάρα τοῦ τιμίου Προδρόμου εἶναι ἁγία κάρα, ἀλλά εἶναι σημαντικό καί μεγάλο καί τό γεγονός τῆς εὑρέσεώς της.

Οἱ ἅγιοι αὐτοί μᾶς θυμίζουν ὅλους τούς ἄλλους ὁσίους ἀλλά καί ὅλους τούς ἁγίους τῆς Ἐκκλησίας. Οἱ ὁποῖοι ἅγιοι ἔκαναν ὅλοι τους τόν κανόνα πού ὁ Θεός ἀνέθεσε στόν καθένα. Καί εἰδικότερα ὁ ἅγιος Μακάριος ὁ Αἰγύπτιος χρόνια καί χρόνια πέρασε μέσα στίς ἐρήμους. Ὅπως κι ἄν ἔχει τό πράγμα, ἡ ζωή στήν ἔρημο εἶναι ζωή στήν ἔρημο. Πολλοί ἅγιοι, θά ἔλεγε κανείς, πέρασαν πολλά χρόνια πολύ ἄχαρα στήν ἔρημο, ἑωσότου νά δεχθοῦν τήν οὐράνια παρηγορία.

Ἐπειδή σήμερα εἶναι ἡ ἑορτή τοῦ εὐαγγελιστοῦ Λουκᾶ, ἡ Ἐκκλησία ὅρισε νά ἀναγινώσκεται ἡ εὐαγγελική περικοπή τῆς ἑορτῆς τοῦ ἁγίου Λουκᾶ (Λουκ. 10, 16-21) καί ἑπομένως δέν ἀνεγνώσθη ἡ εὐαγγελική περικοπή τῆς Κυριακῆς. Καί παρακαλῶ τήν ἀγάπη σας νά προσέξουμε τρία σημεῖα στήν εὐαγγελική αὐτή περικοπή πού μόλις ἀκούσαμε.

Σήμερα πού εἶναι ἡ ἑορτή τοῦ ἁγίου ἀποστόλου καί εὐαγγελιστοῦ Ματθαίου, ἡ εὐαγγελική περικοπή ἦταν ἀπό τό Εὐαγγέλιό του καί εἶναι ἡ περικοπή ἡ ὁποία ἀναγινώσκεται τήν ἡμέρα πού εἶναι ἡ ἑορτή τοῦ ἀποστόλου (Ματθ. 9, 9-13). Δηλαδή ἐνῶ εἶναι σήμερα Κυριακή, δέν ἀνεγνώσθη ἡ περικοπή τῆς Κυριακῆς, ἀλλά ἡ περικοπή τῆς ἑορτῆς του, ἡ ὁποία ἀναφέρει τήν κλήση τοῦ εὐαγγελιστοῦ Ματθαίου, πού ἦταν τελώνης.

Ἔχουμε μερικά βασικά δεδομένα τά ὁποῖα ἔλαβε ὑπ᾿ ὄψιν του καί ὁ ἅγιος Ἐλευθέριος καί ἄλλοι ἅγιοι καί ὅλοι ἐκεῖνοι πού σώθηκαν καί σώζονται, καί μέσα ἀπ᾿ αὐτά φαίνεται ἡ μεγάλη ἀξία πού ἔχει ὁ ἄνθρωπος, ὁ κάθε ἄνθρωπος. Καί εἶναι ἁμαρτία, μεγάλη ἁμαρτία, νά μή λαμβάνουμε ὑπ᾿ ὄψιν καί γιά τόν ἴδιο τόν ἑαυτό μας καί γιά τούς ἄλλους τήν ἀξία πού ἔχει ὁ ἄνθρωπος. Ὅσο κι ἄν φανεῖ παράξενο, ὅταν εἶσαι ἐγωιστής, δέν μπορεῖς νά δεῖς τήν ἀξία τήν ἀνθρώπινη, τήν ἀξία τοῦ ἑαυτοῦ σου, τῆς ψυχῆς σου καί τήν ἀξία τῶν ἄλλων ψυχῶν. Καί ὅσο πιό πολύ ταπεινός εἶσαι, τόσο πιό πολύ συνειδητοποιεῖς αὐτή τήν ἀξία. Ὁ ἐγωισμός, ἐνῶ φαίνεται ὅτι εἶναι ὑπέρ τῆς ἀξίας τοῦ ἀνθρώπου, καταστρέφει καί ἐξαφανίζει αὐτή τήν ἀξία τοῦ ἀνθρώπου. Ἡ ταπείνωση εἶναι ἐκείνη πού ἀναδεικνύει αὐτή τήν ἀξία.

Ἀγαπητοί, ἐάν ἡ καρδιά μας δέν μᾶς κατακρίνει, τότε ἔχουμε θάρρος νά πλησιάσουμε τόν Θεό. Μεγάλο θέμα. Ὁ χριστιανός πρέπει νά φθάσει σέ τέτοια κατάσταση πού νά μή δάκνεται ἀπό τή συνείδησή του, πού νά μήν αἰσθάνεται ὅτι ἔχει κάτι ἀτακτοποίητο, καί εἶναι ἔτσι ἐν ἀταξίᾳ μέ τόν Θεό. Βέβαια, σέ τέτοια κατάσταση φθάνει κανείς κατά κανόνα ὕστερα ἀπό χρόνια. Ὅταν διαρκῶς ἀγωνίζεται κανείς νά κάνει τίς ἐντολές τοῦ Χριστοῦ καί, καθώς ὅλο καί δέν ἐπιτυγχάνει νά κάνει τίς ἐντολές τοῦ Χριστοῦ, συνεχῶς μετανοεῖ γι᾿ αὐτό, τότε φθάνει σέ ἀληθινή ταπείνωση, σέ ἀληθινή ἀγάπη, καί ἔτσι ἀποκτάει ἡ καρδιά μιά ἀγαθότητα καί τρόπον τινά μιά ἀναμαρτησία. Δέν ἐνεργεῖ καί δέν κινεῖται ἡ καρδιά πρός τήν ἁμαρτία, ἀλλά φθάνει σέ μιά ἀγαθότητα, ὅπως εἴπαμε.

Σήμερα πού τελοῦμε τή μνήμη τοῦ ὁσίου Ἀθανασίου τοῦ Ἀθωνίτου, ὅπως ἀκούσαμε, ὡς εὐαγγελική περικοπή ἀνεγνώσθη ἡ περικοπή ἐκείνη πού ἀναγινώσκεται κατά κανόνα στή μνήμη τῶν μεγάλων ὁσίων Πατέρων. Εἶναι ἀπό τό κατά Ματθαῖον Εὐαγγέλιο καί σ᾿ αὐτήν ὁ Κύριος καλεῖ τούς κοπιῶντας καί πεφορτισμένους· «Δεῦτε πρός με πάντες οἱ κοπιῶντες καί πεφορτισμένοι, κἀγώ ἀναπαύσω ὑμᾶς». Ἀλλά ὕστερα ὅμως προσθέτει ὁ Κύριος· «Ἄρατε τόν ζυγόν μου ἐφ᾿ ὑμᾶς καί μάθετε ἀπ᾿ ἐμοῦ, ὅτι πρᾶός εἰμι καί ταπεινός τῇ καρδίᾳ, καί εὑρήσετε ἀνάπαυσιν ταῖς ψυχαῖς ὑμῶν· ὁ γάρ ζυγός μου χρηστός καί τό φορτίον μου ἐλαφρόν ἐστιν» (Ματθ. 11, 27-30).

Γνωρίζουμε ὅλοι ἀπό προσωπική μας πείρα ὅτι ὁ κάθε ἄνθρωπος πού ὑπάρχει σ᾿ αὐτόν τόν κόσμο θέλει νά ζήσει. Ἕνας φυσιολογικός, ἕνας κανονικός ἄνθρωπος, πού δέν εἶναι ἄρρωστος, θέλει νά ζήσει, καί μάλιστα ὄχι μόνο μέ τήν ἔννοια μήν τυχόν χάσει αὐτό πού ἔχει. Καί ὁ πιό ἀδιάφορος καί ὁ ἄπιστος, ἄν θέλετε, ἄνθρωπος θέλει νά ζήσει, ὄχι ἁπλῶς διότι δέν θέλει νά χάσει αὐτό πού ἔχει, ἀλλά γιατί κάτι περιμένει. Καί γι᾿ αὐτό πασχίζει νά βελτιώσει τή ζωή του, πασχίζει νά βρεῖ ἐκεῖνο πού τοῦ ξεφεύγει, πού ὅλο νομίζει ὅτι τό βρῆκε καί πάλι ἀπό τήν ἀρχή τό γυρεύει.