Κεντρική διάθεση: Ἐκδόσεις «Τό Περιβόλι τῆς Παναγίας»
https://toperivoli.gr/product/θεανθρώπινη-ζωή-τ-α΄/
Περιεχόμενα
Ἀντί προλόγου 9
Α´
Γενικό Μέρος
Θεολογική, πνευματική καί πατερική προσέγγιση
Ἑνωμένος μέ τόν Χριστό…………………………………………………….15
Ἅγιος Συμεών ὁ Νέος Θεολόγος………………………………………..22
Μία κακοδοξία τῶν δυτικῶν χριστιανῶν…………………………..42
Μᾶς τυραννεῖ μέ τά παθήματα ὁ Θεός ἤ μᾶς σώζει;…………58
Σάν τό ἄγριο δένδρο πού μπολιάζεται……………………………….72
Θά νεκρωθοῦμε ὡς ἄνθρωπ……………………………………………….85
«Μείνατε ἐν ἐμοί»………………………………………………………………..102
Ὁ ἀπλανής ὁδηγός…………………………………………………………….119
Σάρκα, κόσμος, διάβολος…………………………………………………..129
Ἡ ἐνανθρώπηση τοῦ Υἱοῦ τοῦ Θεοῦ
γιά τή σωτηρία τοῦ ἀνθρώπου…………………………………………140
Πατήρ Τιμόθεος……………………………………………………………………157
«Ἔρχεται ὥρα καί νῦν ἐστι»…………………………………………………175
Β´
Εἰδικό Μέρος
Μέσα ἀπό τό κατά Ἰωάννην εὐαγγέλιο
«…ἐκ Θεοῦ ἐγεννήθησαν»…………………………………………………….195
Ἅγιος Νικόδημος ὁ νυκτερινός μαθητής, ὁμιλία 1η…………….214
Ἅγιος Νικόδημος ὁ νυκτερινός μαθητής, ὁμιλία 2η…………….230
Ἅγιος Ἰωάννης ὁ Πρόδρομος………………………………………………..249
Ἁγία Φωτεινή ἡ Σαμαρείτιδα, ὁμιλία 1η………………………………267
Ἁγία Φωτεινή ἡ Σαμαρείτιδα, ὁμιλία 2η………………………………286
Ἁγία Φωτεινή ἡ Σαμαρείτιδα, ὁμιλία 3η………………………………301
Ἁγία Φωτεινή ἡ Σαμαρείτιδα, ὁμιλία 4η………………………………321
Ἀντί προλόγου
Κάθε Κυριακή ἀπόγευμα, ἐδῶ καί τριάντα χρόνια, κάνουμε τίς συνάξεις αὐτές γιά ὅλους. Πρίν εἴκοσι πέντε περίπου χρόνια ἀρχίσαμε τίς συνάξεις γιά νέους, πού γίνονται ἀμέσως μετά τή σύναξή μας αὐτή. Ὅλα αὐτά τά χρόνια μέ τούς νέους εἴχαμε διάφορα θέματα. Φέτος, ἀφοῦ τό σκεφθήκαμε, τό ξανασκεφθήκαμε, εἴπαμε μήπως θά εἶναι καλό νά ἀρχίσουμε ἕνα καινούργιο θέμα· καί μάλιστα σκέπτομαι νά τό ἀρχίσουμε ἀπό σήμερα κιόλας. Τό θέμα εἶναι «Θεανθρώπινη ζωή».
Θεανθρώπινη ζωή εἶναι αὐτό πού λέμε ἐν Χριστῷ ζωή, ἐν Πνεύματι Ἁγίῳ ζωή. Δέν εἶναι κάτι ἄλλο. Θέλουμε ὅμως τό ὅλο αὐτό θέμα νά τό τονίσουμε μέ τήν καινούργια αὐτή φράση, ἀκριβῶς γιά νά μπορέσουμε νά καταλάβουμε καλύτερα καί φυσικά νά ζήσουμε σωστότερα αὐτή τή ζωή.
Δέν γνωρίζω πῶς θά πᾶνε τά πράγματα. Ὁ Θεός ἄφησε αὐτή τή σκέψη, αὐτόν τόν λογισμό τόσο ἐπίμονα ἀπό πέρυσι, ἀπό προπέρυσι καί ἀπό πιό παλιά ἀκόμη, καί νομίζω ὅτι ὅλα δείχνουν πώς εἶναι καιρός νά ἀρχίσουμε αὐτό τό θέμα. Ἄν εἶναι ἀπό Θεοῦ, θά μᾶς φωτίσει ὁ Θεός νά ποῦμε τά πρέποντα, καί θά φωτίζει ὅλους μας νά καταλαβαίνουμε αὐτά πού θά λέγονται, νά τά δεχόμαστε καί νά ἀνταποκρινόμαστε, νά συμμορφωνόμαστε πρός αὐτά καί τελικά νά ζήσουμε ἐν Χριστῷ, νά ζήσουμε τήν ἁγία ζωή πού ἔζησαν οἱ ἅγιοι τῆς Ἐκκλησίας, τή ζωή πού ζοῦσε ὁ Χριστός, ὁ ὁποῖος ἦταν Θεάνθρωπος.
Ἀπό τόν Κύριο πού εἶναι Θεάνθρωπος, ὀνομάζεται ἡ ζωή θεανθρώπινη. Ὁ Χριστός δέν ἔγινε τυχαῖα ἄνθρωπος, οὔτε καί εἶναι τυχαῖα Θεάνθρωπος. Ὅλα ἐκεῖνα πού θά ἔκανε ὡς Θεός γιά χάρη μας, μποροῦσε νά τά κάνει καί μόνο ὡς Θεός. Ὅμως ἔγινε ἄνθρωπος, γιά νά ἔλθει πιό κοντά μας, ἀλλά ὄχι μέ τήν ἔννοια ἁπλῶς νά κάνει ὡς Θεάνθρωπος πιό καλά αὐτά πού θά ἔκανε ὡς Θεός, ἀλλά γιά νά μᾶς τονίσει ὅτι ἐν Χριστῷ Ἰησοῦ ὁ καθένας μας γίνεται, τρόπον τινά, θεάνθρωπος. Ζεῖ κανείς πραγματικά τήν ἐν Χριστῷ ζωή, ὅταν ἔχει θεανθρώπινη ζωή.
***
Ὅσοι ἀναζητήσουν τόν Θεό –ὅλοι οἱ ἄνθρωποι δέν θά τό κάνουν, δέν θέλουν νά τό κάνουν– ὅσοι προσφύγουν στόν Θεό, τό θέμα εἶναι νά μυηθοῦν στά μυστήρια τοῦ Θεοῦ, νά καταλάβουν πῶς σκέπτεται καί τί κάνει ὁ Θεός, καί νά ζοῦν τήν ἐν Θεῷ ζωή. Ἄν μείνει κανείς ἁπλῶς στά ἀνθρώπινα, αὐτό εἶναι φτωχό, γιατί, ὅπως κι ἄν ἔχει τό πράγμα, τά ἀνθρώπινα εἶναι ἄχαρα. Ὁ ἄνθρωπος δέν καταργεῖται· δέν τόν καταργεῖ ὁ Θεός, ἀλλά καί ἀπό τήν ἀρχή πού ἔπλασε ὁ Θεός τόν ἄνθρωπο καί μετά πού τόν ἀνέπλασε, ὁ σκοπός εἶναι νά ἔχει ὁ ἄνθρωπος ἀληθινή κοινωνία μέ τόν Θεό. Καί ὅπως λέμε, ἡ ζωή μας πρέπει νά εἶναι θεανθρώπινη.
Ὁ Χριστός, πρίν σαρκωθεῖ, ἦταν μόνο Θεός. Μέ τή σάρκωσή του ἔγινε ἄνθρωπος, καί εἶναι Θεάνθρωπος, καί ἀνέβηκε στούς οὐρανούς μέ τό σῶμα, καί αἰώνια πλέον θά εἶναι καί ἄνθρωπος καί ὄχι μόνο Θεός· θά εἶναι Θεάνθρωπος. Ἔτσι, ἄν ἐπιτρέπεται νά ποῦμε –κάτι πού δέν μοῦ ἦλθε ἄλλη φορά νά τό πῶ– ἀπό τήν πλευρά τοῦ Θεοῦ ἔχουμε θεανθρώπινη ζωή. Καί φυσικά καί ἀπό τήν πλευρά τήν ἀνθρώπινη ἔχουμε θεανθρώπινη ζωή.
Ὁ ἅγιος Συμεών ὁ Νέος Θεολόγος λέει ὅτι ὁ ἀληθινός ἄνθρωπος πού εἶναι καί ἀληθινός Θεός εἶναι ὁ Χριστός, καί ὅσο περισσότερο εἴμαστε μέσα στόν Χριστό, τόσο περισσότερο εἴμαστε κι ἐμεῖς ἀληθινοί ἄνθρωποι, καθώς θεωνόμαστε μέσα στόν Χριστό. Διά τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ ἡ θέωση, ἡ ἄκτιστη χάρη ἀπό τόν Θεό περνάει καί στόν ἄνθρωπο, καί ἔτσι ζωή ἐν Χριστῷ, ζωή ἐν Ἁγίῳ Πνεύματι, ζωή χριστιανική εἶναι τό νά εἶναι ἡ ζωή μας θεανθρώπινη καί ὄχι μόνο ἀνθρώπινη.
Ἐδῶ εἶναι πού τά χαλοῦν οἱ ἄνθρωποι· ὅσοι βέβαια πιστεύουν. Ὅσοι δέν πιστεύουν, δέν πιστεύουν. Κατ᾿ ἀρχήν δέν δέχεται κανείς νά ζεῖ κοινή ζωή μέ τόν Χριστό. Φοβερό πράγμα, καί ὅμως ἔτσι εἶναι. Δέν δέχεται. Θέλει αὐτονομία. Θέλει νά βοηθηθεῖ, νά ἐλεηθεῖ ἀπό τόν Χριστό, θέλει νά τοῦ δίνει ὁ Χριστός ὅ,τι χρειάζεται, ἀλλά θέλει νά ἔχει τήν αὐτονομία του. Αὐτό, ὅσο κι ἄν φαίνεται παράδοξο, εἶναι αὐτοκτονία. Ὁ πολύς κόσμος βέβαια ἔχει αὐτονομηθεῖ, ἀλλά καί οἱ περισσότεροι χριστιανοί εἶναι αὐτονομημένοι. Δέν τούς ἀρέσει νά ἔχουν ἀληθινή κοινωνία μέ τόν Χριστό, νά ζοῦν ἔτσι πού νά ὁδηγοῦνται ἀπό τόν Χριστό, πού νά ὁδηγοῦνται ἀπό τό Πνεῦμα τοῦ Θεοῦ, νά ζοῦν ἔτσι πού νά αἰσθάνεται κανείς ὅτι ρέει μέσα του ἡ χάρη. Ἡ χάρη εἶναι θεϊκό πράγμα· δέν εἶναι δηλαδή ἕνα κτιστό πράγμα. Τά πάντα εἶναι τοῦ Θεοῦ ἀλλά κτιστά. Τά ἔφτιαξε ὁ Θεός ἀπό τό τίποτε. Ἡ χάρη ὅμως τοῦ Θεοῦ εἶναι ἡ ἄκτιστη ἐνέργεια τοῦ Θεοῦ, εἶναι θεϊκή ἐνέργεια μέσα στόν ἄνθρωπο.
Ἡ θεανθρώπινη ζωή δέν εἶναι μιά πολυτέλεια, δέν εἶναι ἁπλῶς ἕνα κάτι παραπάνω. Ὄχι. Εἶναι τό βασικό. Ὅπως ὁ Χριστός ἔγινε ἄνθρωπος –δέν ἔγινε λίγο ἄνθρωπος– καί εἶναι ἀπόλυτα Θεάνθρωπος, ἔτσι ὁ καθένας ἐν Χριστῷ λίγο πολύ γίνεται θεάνθρωπος, μέ τήν ἔννοια ὅτι, ὅπως θεώθηκε τό σῶμα τοῦ Χριστοῦ, ἡ ἀνθρώπινη φύση τοῦ Χριστοῦ, ἔτσι μέσα στόν Χριστό θεώνεται ὁ καθένας μας. (σσ. 9-12)
Ὅσο καλός κι ἄν εἶσαι, ἄν εἶσαι ἁπλῶς ἄνθρωπος, δέν εἶναι τίποτε. Δέν κατέβηκε ὁ Κύριος ἀπό τόν οὐρανό καί δέν ἔγινε ἄνθρωπος στή γῆ ἁπλῶς γιά νά μᾶς κάνει καλούς ἀνθρώπους. Δέν ἑνώνεται στό πρόσωπο τοῦ Χριστοῦ ὁ Θεός καί ὁ ἄνθρωπος ἁπλῶς γιά νά μᾶς δείξει ὁ Θεός ἕνα θαῦμα μεγάλο, ἁπλῶς γιά νά μᾶς πεῖ κάποια πράγματα. Ὁ Θεός στό πρόσωπο τοῦ Χριστοῦ κάνει αὐτό τό ὁποῖο θέλει νά κάνει στόν καθένα. Ὅσο δηλαδή ὁ Χριστός, πού εἶναι Θεός, ἀληθινά-ἀληθινά εἶναι ἄνθρωπος, τόσο ἀληθινά-ἀληθινά ὁ ἄνθρωπος, δεχόμενος τόν Χριστό, ἑνούμενος μέ τόν Χριστό, ἔχει μέσα του τόν Θεό, τή χάρη τοῦ Θεοῦ· ὄχι τήν οὐσία τοῦ Θεοῦ. Στό πρόσωπο τοῦ Χριστοῦ, πού εἶναι Θεός κατ᾿ οὐσίαν, εἶναι ἑνωμένη ἡ θεότητα καί ἡ ἀνθρωπότητα· καί τόν ἄνθρωπο, ἀκριβῶς διότι ὁ Χριστός ἑνώθηκε μέ τήν ἀνθρώπινη φύση, ὁ Θεός τόν κάνει κατά χάριν θεό, καί ἔχει ὁ ἄνθρωπος μέσα του τόν Θεό. Ὅμως, ἔχει μέσα του τόν Θεό ὡς χάρη, ἔχει μέσα του τόν Θεό ὡς ἄκτιστη ἐνέργεια.
Ὁ ἄνθρωπος διαπερᾶται ἀπό τή θεότητα, ἀπό τήν ἄκτιστη ἐνέργεια, ἀπό τή θεϊκή φωτιά, καί ἑνώνεται μέσα στόν ἄνθρωπο τό ἀνθρώπινο καί τό θεῖο, καί ἔτσι ὁ ἄνθρωπος ἑνούμενος μέ τόν Χριστό ἔχει θεανθρώπινη ζωή.
Αὐτά δέν εἶναι θεολογία, ἁπλῶς γιά νά τά λέμε. Αὐτά δέν εἶναι γιά κάποιους μόνο κατά ἐκλεκτικό τρόπο, γιά κάποια “ἐλίτ” πνευματικῶν ἀνθρώπων, γιά κάποια “ἐλίτ” χριστιανῶν. Εἶναι γιά ὅλους. Βέβαια, ὅταν τά ἀκούει κανείς, μᾶλλον τρομάζει. Εἶναι ἐλάχιστοι ἐκεῖνοι οἱ ὁποῖοι λένε: «Ἄχ, τί ὡραῖα! Ἅμα εἶναι ἔτσι, τί ἄλλο θέλω;» Ἐλάχιστοι εἶναι αὐτοί, καί μπορεῖ μάλιστα νά τό λένε καί ἐπιπόλαια. Οἱ πολλοί φοβοῦνται, τρομάζουν, δέν τό θέλουν αὐτό. Καί γι᾿ αὐτό ὁ ἄνθρωπος, ἐνῶ εἶναι χρόνια χριστιανός, δέν φαίνεται νά ἔχει Πνεῦμα Θεοῦ, καί δέν φαίνεται ἡ ζωή του νά εἶναι θεανθρώπινη. Γιατί; Διότι δέν τό θέλει. Καί δέν τό θέλει ὁ ἄνθρωπος, διότι ἔχει συνηθίσει νά εἶναι αὐτονομημένος. (σσ. 32-33)