Μέιλ στήν Ἐμμέλεια – Μιά γιαγιά γράφει στήν ἐγγονή της
Ἀλεξάνδρα Σωτηρούδη
ΜΕΙΛ ΣΤΗΝ ΕΜΜΕΛΕΙΑ Μιά γιαγιά, πού ζεῖ στή Θεσσαλονίκη, στέλνει συχνά μέιλ στήν ἐγγονή της πού μένει στό Μόναχο. Σέ αὐτά, μέσα ἀπό ἐνδιαφέρουσες ἱστορίες ἀπό τή ζωή τῶν ἁγίων, τή ζωή τῆς Ἐκκλησίας, τήν ἐθνική μας ἱστορία καί ἄλλα πρωτότυπα θέματα (πού μποροῦν νά λειτουργήσουν ὡς ἐρεθίσματα χριστιανικῆς παιδείας), ἡ γιαγιά μυεῖ τήν ἐγγονή της στή χριστιανική πίστη καί στήν ἑλληνορθόδοξη παράδοση. (2023)
Κεντρική διάθεση: Ἐκδόσεις «Τό Περιβόλι τῆς Παναγίας»
https://toperivoli.gr/product/μέιλ-στην-εμμέλειαμια-γιαγιά-γράφει-σ/
Περιεχόμενα
Εἰσαγωγικό σημείωμα. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9
1 Σεπτεμβρίου. Ἀρχή τῆς Ἰνδίκτου
καί ἀρχή στήν ἐπικοινωνία μας.. . . . . . . . . . . . . . .
2 Σεπτεμβρίου. Ὁ ἅγιος Μάμας
καί ἡ ποδοσφαιρική ὁμάδα τοῦ Μπιλμπάο.. . . . . 13
5 Σεπτεμβρίου. Τό ραγισμένο δοχεῖο
καί ἡ ἀξιοποίηση μιᾶς ἀδυναμίας. . . . . . . . . . . . . . 15
12 Σεπτεμβρίου. Ἰωάννης Καποδίστριας,
ὁ πρῶτος κυβερνήτης τῆς Ἑλλάδας. . . . . . . . . . . . 17
30 Σεπτεμβρίου. Κοίμηση π. Συμεών·
ἕνα ἀπό τά παιδικά πνευματικά του
κατορθώματα.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 19
2 Ὀκτωβρίου. Γνωρίζεις ποιός εἶναι
ὁ προστάτης τοῦ Μονάχου;.. . . . . . . . . . . . . . . . . . 21
7 Ὀκτωβρίου. «Ἄν ἔχουμε καλούς λογισμούς,
καί τά ἐμπόδια μᾶς βοηθοῦν». . . . . . . . . . . . . . . . . 24
26 Ὀκτωβρίου. Τοῦ ἁγίου Δημητρίου.
Ἡ γιορτή τῆς Θεσσαλονίκης. . . . . . . . . . . . . . . . . . 27
27 Ὀκτωβρίου. Ἀνέβα ψηλά, καί ὅλα θά φύγουν. . . . 31
9 Νοεμβρίου. Τοῦ ἁγίου Νεκταρίου.
Ἕνα περιστατικό τῆς παιδικῆς του ἡλικίας.. . . . . 34
13 Νοεμβρίου.
Τοῦ ἁγίου Ἰωάννου τοῦ Χρυσοστόμου.
Τί συνέβη ὅταν ἑρμήνευε τίς Ἐπιστολές
τοῦ ἀποστόλου Παύλου;.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 38
2 Δεκεμβρίου. Ὁ ἅγιος Πορφύριος:
ἕνας ἀσκητής στήν Ὁμόνοια. . . . . . . . . . . . . . . . . . 41
5 Δεκεμβρίου. Ὁ ἅγιος Σάββας: Ἀπό μικρό παιδί
εἶχε τή χάρη νά κάνει θαύματα.. . . . . . . . . . . . . . . 44
6 Δεκεμβρίου. Τοῦ ἁγίου Νικολάου.
Ἡ ἀνάπλαση τοῦ προσώπου του.. . . . . . . . . . . . . . 49
20 Δεκεμβρίου.
Τοῦ ἁγίου Ἰγνατίου τοῦ Θεοφόρου.
Τό ὄνομα τοῦ Χριστοῦ
γραμμένο στήν καρδιά του.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . 51
25 Δεκεμβρίου. Χριστούγεννα στή Γερμανία.
Ἀπό ποῦ μᾶς ἦρθε
τό χριστουγεννιάτικο δέντρο;.. . . . . . . . . . . . . . . . . 53
1 Ἰανουαρίου. Πρωτοχρονιά
καί γιορτή τοῦ Μεγάλου Βασιλείου.
Τί ξέρεις γιά τό ἔθιμο τῆς βασιλόπιτας;.. . . . . . . . 55
15 Ἰανουαρίου.
Ἡ ὀρθόδοξη ἐκκλησία τοῦ Σωτῆρος
(Σαλβάτορκιρχε) στό Μόναχο
καί ἡ μεγάλη της ἱστορία.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 58
18 Ἰανουαρίου. Τοῦ ἁγίου Ἀθανασίου.
Περιστατικό ἀπό τήν παιδική του ἡλικία.. . . . . . . 60
25 Ἰανουαρίου.
Τοῦ ἁγίου Γρηγορίου τοῦ Θεολόγου.
Εὐαίσθητος, μελαγχολικός,
ἀλλά τά κατάφερνε πάντα ἐξαιρετικά!. . . . . . . . . 62
26 Ἰανουαρίου. Μιά χαρούμενη
καί εὐτυχισμένη μαργαρίτα.. . . . . . . . . . . . . . . . . . 64
30 Ἰανουαρίου. Τῶν τριῶν Ἱεραρχῶν.
Γιατί γιορτάζουν καί μαζί;.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 66
Κυριακή τελώνου καί φαρισαίου.
Πρῶτο μάθημα ἀρχαίων ἑλληνικῶν·
τί σημαίνει πίστη;.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 69
12 Φεβρουαρίου.
Ἡ φωτιά πού ἔσωσε τόν ναυαγό.. . . . . . . . . . . . . . 71
Καθαρά Δευτέρα. Ἦρθε ἡ κυρά Σαρακοστή.
Ξεκινᾶ ἡ νηστεία. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 73
Σάββατο τοῦ Λαζάρου.
Τά Λαζαράκια τοῦ Μονάχου.
Τό Πάσχα καί οἱ Ἕλληνες.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 75
7 Μαΐου. Ποιός εἶναι ὁ προστάτης
τῶν ὁδηγῶν καί τῶν ταξιδιωτῶν;.. . . . . . . . . . . . . . 78
11 Μαΐου. Τῶν ἁγίων Κυρίλλου καί Μεθοδίου,
φωτιστῶν τῶν Σλάβων. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 80
30 Μαΐου. Τῆς ἁγίας Ἐμμέλειας.
Μιά παιδική ἀταξία
τοῦ ἁγίου Γρηγορίου Νύσσης.. . . . . . . . . . . . . . . . . 82
11 Ἰουνίου. Τοῦ ἁγίου Λουκᾶ τοῦ ἰατροῦ.
Ἕνας σπουδαῖος ἐπιστήμονας γίνεται
ἕνας μεγάλος ἅγιος.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 85
15 Ἰουνίου. Τοῦ ἁγίου Αὐγουστίνου.
Ἕνας ρήτορας γίνεται ἐπίσκοπος.. . . . . . . . . . . . . 89
1 Ἰουλίου. Ἕνας ἁλυσοδεμένος ἐλέφαντας
πού δέν κατάλαβε ποτέ πόσο δυνατός ἦταν!. . . . 91
11 Ἰουλίου. Τοῦ ἁγίου Σωφρονίου τοῦ Ἔσσεξ,
μαθητοῦ τοῦ ἁγίου Σιλουανοῦ.. . . . . . . . . . . . . . . . 93
12 Ἰουλίου. Ὁ ἅγιος Παΐσιος ὁ Ἁγιορείτης καί
ὁ νονός του ἅγιος Ἀρσένιος ὁ Καππαδόκης.. . . . . 95
14 Ἰουλίου. Ἅγιος Νικόδημος ὁ Ἁγιορείτης:
ἕνας ἅγιος μέ τεράστια μνήμη.. . . . . . . . . . . . . . . 100
30 Ἰουλίου. Δύο ἔμβρυα κουβεντιάζουν.
Ὑπάρχει ζωή μετά τόν τοκετό;. . . . . . . . . . . . . . . 102
Λίγα λόγια γιά τούς γονεῖς. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 105
Εἰσαγωγικό σημείωμα
Ἀγαπημένη μου Ἐμμέλεια,
Ἀπό τότε πού ἄρχισες νά μιλᾶς ὥς σήμερα ἡ ἐπικοινωνία μεταξύ μας γίνεται μέσῳ σκάιπ, μέ ἐξαίρεση τίς μέρες πού συναντιόμαστε στή Θεσσαλονίκη ἤ στό Μόναχο. Ἐδῶ καί μερικά χρόνια ὅμως ἔχεις ἀρχίσει νά διαβάζεις· διαβάζεις ἤδη καί πολλά βιβλία. Ἔτσι, μποροῦμε νά ἐπικοινωνοῦμε καί μέ μέιλ, κυρίως γιά νά ἀπαντῶ μέ περισσότερες λεπτομέρειες σέ πράγματα πού εἴπαμε μέσῳ σκάιπ. Ξεκινῶ σήμερα λοιπόν τόν νέο τρόπο ἐπικοινωνίας μας.
Ἀποσπάσματα ἀπό τό βιβλίο
30 Μαΐου
Τῆς ἁγίας Ἐμμέλειας. Μιά παιδική ἀταξία
τοῦ ἁγίου Γρηγορίου Νύσσης
Ἀγαπημένη μου Ἐμμέλεια,
Χρόνια σου πολλά! Γιορτάζεις σήμερα. Ἔλεγαν οἱ πατέρες: «Μνήμη ἁγίου, μίμησις ἁγίου». Δηλαδή ἡ καλύτερη τιμή γιά τούς ἁγίους εἶναι ἡ μίμηση τῶν ἁγίων. Σοῦ εὔχομαι λοιπόν νά πάρεις τίς ἀρετές τῆς ὁσίας Ἐμμέλειας, τῆς μητέρας τοῦ Μεγάλου Βασιλείου.
Καταγόταν ἀπό τήν Καισάρεια τῆς Καππαδοκίας, καί ὁ πατέρας της ἀναδείχθηκε σέ μάρτυρα κατά τούς τότε διωγμούς. Μέ τόν σύζυγό της (ἐπίσης Βασίλειο, ἀπό τή Νεοκαισάρεια τοῦ Πόντου, ὁ ὁποῖος ἦταν καθηγητής τῆς ρητορικῆς στήν Καισάρεια) ἀπέκτησαν δέκα παιδιά, ἀπό τά ὁποῖα τουλάχιστον ἕνα πέθανε σέ μικρή ἡλικία. Ἀπό τά ὑπόλοιπα, τά πέντε ἔγιναν ἅγιοι τῆς Ἐκκλησίας μας: συγκεκριμένα ὁ Μέγας Βασίλειος, ὁ Γρηγόριος ἐπίσκοπος Νύσσης, ὁ ἅγιος Πέτρος ἐπίσκοπος Σεβαστείας, ἡ ἁγία Μακρίνα καί ὁ ἅγιος Ναυκράτιος. Γνώρισε πολλές θλίψεις στή ζωή της· στό τέλος ἔγινε καί ἡ ἴδια μοναχή.
Τά παιδιά καί τότε (ὅπως καί τώρα) συμπεριφέρονταν μέ τόν ἴδιο τρόπο, καί οἱ μητέρες ἀντιμετώπιζαν καί τότε ἀντιδράσεις ἀπό τά παιδιά τους, ἀκόμη κι ἄν τά μεγάλωναν σέ ἁγιασμένο περιβάλλον, ἀκόμη κι ἄν ἀργότερα θά γίνονταν ἅγιοι. Αὐτό φαίνεται καί ἀπό τό περιστατικό πού ἀκολουθεῖ καί δείχνει μεταξύ ἄλλων καί τή δραστηριότητα τῆς ἁγίας Ἐμμέλειας στήν τοπική Ἐκκλησία.
Ἕνας γιός της λοιπόν, ὁ ἅγιος Γρηγόριος Νύσσης, διηγεῖται ἕνα περιστατικό ἀπό τή ζωή τους· πρόκειται γιά μιά παιδική ἀταξία τοῦ ἁγίου πού τή διηγεῖται, ἐπαναλαμβάνω, ὁ ἴδιος. (Τό περιστατικό ἀφορᾶ τήν ἑορτή τῶν ἁγίων Τεσσαράκοντα, σαράντα δηλαδή, μαρτύρων, οἱ ὁποῖοι θανατώθηκαν τό 320 σέ μιά λίμνη στή Σεβάστεια τῆς σημερινῆς Τουρκίας.) Ἡ ἁγία Ἐμμέλεια ἦταν ὑπεύθυνη γιά τή διοργάνωση τῆς πρώτης πανήγυρης στή μνήμη τῶν ἁγίων. Φρόντισε νά συγκεντρώσει τά λείψανα τῶν μαρτύρων σέ εἰδική θήκη, νά τήν τοποθετήσει σέ ἕναν μικρό ναό καί νά ἐγκαινιάσει τήν πανήγυρή τους. Ἡ πρώτη αὐτή πανήγυρη πρέπει νά ἔγινε γύρω στό 345, δηλαδή 25 μέ 30 χρόνια μετά τό μαρτύριό τους.
Ὁ ἅγιος Γρηγόριος, σύμφωνα μέ ὅσα διηγεῖται ὁ ἴδιος, ἦταν τότε περίπου 15 ἐτῶν. Ἡ μητέρα του τοῦ ζήτησε νά πάει μαζί της· ἐκεῖνος τῆς γκρίνιαξε, γιατί ἐνῶ ἡ μητέρα του ὀργάνωσε τήν πανήγυρη καί εἶχε πολλά στόν νοῦ της, δέν θέλησε νά τήν ἀναβάλει λίγες μέρες, ὅπως ἐκεῖνος τῆς ζητοῦσε· ἀντίθετα τή μετέφερε πιό νωρίς. Τελικά ὁ ἅγιος πῆγε στόν τόπο τῆς τελετῆς. Ἡ ὁλονύκτια ἀκολουθία γινόταν στόν κῆπο, ἐκεῖ ὅπου ἦταν συγκεντρωμένα τά λείψανα τῶν μαρτύρων. Ὁ Γρηγόριος ὅμως δέν ἔμεινε στόν κῆπο ἀλλά μπῆκε σέ ἕνα δωμάτιο στό διπλανό σπίτι καί ἔπεσε νά κοιμηθεῖ.
Τότε εἶδε ἕνα ὄνειρο: Ἤθελε –στόν ὕπνο του– νά μπεῖ στόν κῆπο, ὅπου γινόταν ἡ ὁλονυκτία. Προχώρησε πρός τήν εἴσοδο, ἀλλά ἐκεῖ μιά σειρά στρατιῶτες τόν ἐμπόδισαν. Ὅταν ἐκεῖνος ἐπέμεινε, οἱ στρατιῶτες κινήθηκαν ἐναντίον του μέ ἀπειλητική διάθεση. Θά τόν χτυποῦσαν, ἄν δέν ἐπενέβαινε κάποιος ἀπό αὐτούς νά τόν προστατέψει. Τότε ξύπνησε· ἀναλογίστηκε τή συμπεριφορά του πρός τή μητέρα του, κατάλαβε ὅτι οἱ στρατιῶτες ἦταν οἱ Σαράντα μάρτυρες, φοβήθηκε, ἀλλά καί μετάνοιωσε γιά τή συμπεριφορά του. Πῆγε καί προσκύνησε συγκινημένος τή θήκη τῶν λειψάνων, ζητώντας συγχώρηση.
Βλέπεις λοιπόν, Ἐμμέλεια, ὅτι ἀκόμη καί ὁ μεγάλος αὐτός ἅγιος, ὅταν ἦταν μικρός, φερόταν σάν παιδί τῆς ἡλικίας του.
Λίγα λόγια γιά τούς γονεῖς
Ἀπό τό 2010 καί μετά ἡ οἰκονομική κρίση ὁδήγησε πολλούς Ἕλληνες, κυρίως νέους, νά φύγουν ἀπό τήν πατρίδα τους καί νά ἐγκατασταθοῦν σέ ἄλλες χῶρες μέ σκοπό τήν εὕρεση ἐργασίας. Ἀρκετοί δημιούργησαν οἰκογένεια στό ἐξωτερικό καί παρέμειναν ἐκεῖ. Οἱ στενοί συγγενεῖς –παπποῦδες καί γιαγιάδες ἐν προκειμένῳ– ἔμειναν πίσω.
Ἡ ἀγάπη ὅμως γιά τά παιδιά καί τά ἐγγόνια “ἐκμεταλλεύτηκε” τή μοναδική συγκυρία τῆς ἐξέλιξης τῆς πληροφορικῆς καί δημιούργησε ἔτσι νέους τρόπους ἐπικοινωνίας, τρόπους πού κανείς ἀπό τούς μεγαλύτερους, οἱ ὁποῖοι τώρα εὐχαρίστως τούς ἀκολουθοῦν, δέν φανταζόταν. Τάμπλετ, μέιλ, σκάιπ, φέισμπουκ μπῆκαν στό καθημερινό λεξιλόγιο ὄχι μόνο τῆς νεολαίας ἀλλά καί μιᾶς μερίδας ἡλικιωμένων ἀνθρώπων· ὄχι ἀπαραίτητα αὐτῶν πού ἐνδιαφέρονταν νά ἐξοικειωθοῦν μέ τή νέα τεχνολογία ἀλλά καί μιᾶς ἰδιαίτερης ὁμάδας: γιαγιάδες κυρίως, ἀλλά καί παπποῦδες, πού βρῆκαν μιά λύση στό πρόβλημα ἐπικοινωνίας μέ τά ἐγγόνια τους. Ἡ ἐπικοινωνία μέσῳ σκάιπ μέ τά ἐγγόνια εἶναι πιά κάτι πολύ συνηθισμένο, καί τό διάβασμα παραμυθιῶν ἐξ ἀποστάσεως ἔγινε μιά καθημερινή (καί ἀγαπημένη) πραγματικότητα.
Στό τεῦχος αὐτό συγκεντρώθηκαν μερικά ἀπό τά μέιλ μιᾶς γιαγιᾶς, πού ἡ ἐγγονή της ζεῖ στό Μόναχο. Εἶναι κυρίως ἀπαντήσεις τῆς γιαγιᾶς σέ συζητήσεις πού προηγήθηκαν μέ τήν ἐγγονή μέσῳ σκάιπ, συζητήσεις πού ἐκ τῶν πραγμάτων ἦταν κάπως συντομότερες.
Ἡ γιαγιά αὐτή βρῆκε αὐτόν τόν τρόπο νά μιλήσει λίγο περισσότερο μέ τήν ἐγγονή καί νά τῆς πεῖ μερικά ἀπό ὅσα θά τῆς ἔλεγε, ἄν θά τήν εἶχε κοντά της. Ἴσως κάποια ἀπό αὐτά νά εἶναι αὐτονόητα καί κατανοητά γιά τά ἑλληνόπουλα πού μεγαλώνουν στόν τόπο τους, ὄχι ὅμως καί τόσο αὐτονόητα γιά τά ἑλληνόπουλα πού προσπαθοῦν νά βροῦν τά ἑλληνικά τους πατήματα μεγαλώνοντας σαστισμένα ἀνάμεσα σέ δύο γλῶσσες, δύο πολιτισμούς καί πάμπολλες ἀπόψεις.
Θά διερωτηθεῖ κανείς: Πόσο μπορεῖ νά βοηθήσει ἡ ἰσχνή καί φτωχή αὐτή ἐπικοινωνία στήν ἐνίσχυση τῆς πίστης στόν Θεό ἀλλά καί τῆς ἑλληνικῆς παιδείας πού ἐκ τῶν πραγμάτων μένει πίσω; Πόσο μπορεῖ νά συγκρατήσει κανείς τήν πλημμύρα τῶν νέων πληροφοριῶν, πού δέχεται ἕνα παιδί πολλές ὧρες τήν ἡμέρα; Ἡ ἀπάντηση εἶναι προφανής. Ὡστόσο ἡ προσπάθεια ἀξίζει νά γίνει· δέν εἶναι ἄσκοπη, καθώς γεννᾶ ἐρεθίσματα στό παιδί νά προσπαθήσει καί μόνο του νά μάθει κάτι περισσότερο γιά τή θρησκεία του καί γιά τόν τόπο ἀπό τόν ὁποῖο προέρχεται. Σέ αὐτό βέβαια βοηθοῦν πολύ ἡ τοπική Ἐκκλησία, τό Κατηχητικό, οἱ γιορτές καί οἱ ἐκδηλώσεις πού διοργανώνονται μέ πρωτοβουλία κυρίως τῆς Ἐκκλησίας· ἡ σημαντικότερη βοήθεια βέβαια εἶναι ἡ στάση τῶν γονιῶν.
Μιά φορά κι ἕναν καιρό ἡ εἰκόνα τῆς γιαγιᾶς ἦταν συνυφασμένη μέ τήν πολυθρόνα ἤ τήν καρέκλα δίπλα στό ἀναμμένο τζάκι, τό διακοσμημένο μέ ὡραῖα χειροποίητα κεντήματα, καί τή γιαγιά νά πλέκει καί νά διηγεῖται παραμύθια στά συνεπαρμένα ἐγγονάκια. Ἦταν συνυφασμένη καί μέ ζωηρές κοτοῦλες καί τή χαρούμενη ἀγρότισσα γιαγιά νά τίς ταΐζει. Οἱ εἰκόνες αὐτές πέρασαν χωρίς ἐπιστροφή.
Ἀρκετές εἶναι οἱ γιαγιάδες σήμερα, οἱ ὁποῖες στίς συζητήσεις μέ τίς φίλες τους (πού καί ἐκεῖνες ἔχουν παιδιά καί ἐγγόνια στό ἐξωτερικό) ἀσχολοῦνται ἐκτός ἀπό ἄλλα θέματα καί μέ τήν ποιότητα τῆς τελευταίας κλήσης μέσῳ σκάιπ ἤ παραπονοῦνται γιατί τό ἴντερνετ σήμερα ἦταν πολύ ἀργό.
Ἀφιερώνεται, θά λέγαμε, τό βιβλίο αὐτό στίς γιαγιάδες ἐκεῖνες πού τό πρόγραμμα τῆς ἡμέρας τους καθορίζεται ἀπό τήν ὥρα πού στήν ὀθόνη τοῦ τάμπλετ ἤ τοῦ λάπτοπ θά ἐμφανιστεῖ ἡ φωτεινή ἔνδειξη τῆς κλήσης, συνοδευμένη ἀπό τόν χαρακτηριστικό χαρούμενο ἦχο.
Σέ ἐκεῖνες τίς γιαγιάδες πού ἔμαθαν νά κυκλοφοροῦν χωρίς δισταγμούς σέ δαιδαλώδεις διαδρόμους πολυσύχναστων ἀεροδρομίων, χωρίς νά γνωρίζουν λέξη ἀπό ξένη γλώσσα, γιά νά βροῦν τή σωστή πύλη ἐξόδου. Στίς γιαγιάδες πού χωρίς νά τό ἐπιδιώκουν ἐξοικειώθηκαν μέ τίς ἀεροπορικές πτήσεις –ποιός νά τό ἔλεγε;– μέ τή χαρούμενη ἀναμονή τῆς συνάντησης μέ τά ἐγγόνια, πού παραμερίζει φοβίες πτήσεων καί τά συναφή. Στίς γιαγιάδες πού μέ εὐελιξία προσαρμόστηκαν στίς νέες συνθῆκες καί ἀποτελοῦν μιά παράπλευρη, ξεχασμένη ὡστόσο, συνέπεια τῆς οἰκονομικῆς κρίσης.
Ἡ ἐπιλογή τοῦ ὀνόματος τῆς ἐγγονῆς, δεδομένου ὅτι καμία ἀπό τίς δικές μας δέν ὀνομάζεται ἔτσι, ὀφείλεται στήν ἐπιθυμία νά περιλάβω ὅλες τίς ἐγγονές, ὅλων τῶν γιαγιάδων πού ἔχουν παρόμοια βιώματα, ἀλλά καί στήν ἰδιαίτερη ἀγάπη μου πρός τή συγκεκριμένη ἁγία.
Ἀλεξάνδρα Σωτηρούδη
__