Πάθη παθήματα καί νοερά προσευχή
Κεντρική διάθεση: Ἐκδόσεις «Τό Περιβόλι τῆς Παναγίας»
https://toperivoli.gr/product/πάθη-παθήματα-και-νοερά-προσευχή/
Περιεχόμενα
Εἰσαγωγικό σημείωμα ἐπιμελητῶν………………………………9
Τέσσερα δεδομένα τοῦ ἀνθρώπου ………………………………11
Δέν εἶναι αὐτάρκης ὁ ἄνθρωπος…………………………………29
Τί εἶναι ὁ παράδεισος…………………………………………………..47
Οἱ χάρες πού προσφέρει ἡ νοερά προσευχή……………….63
Πλανεμένοι τρόποι ἐπιβεβαιώσεως
τῆς ὑπάρξεώς μας………………………………………….. 79
Γιά τήν ὑπακοή……………………………………………………………95
Ξεπέρασμα τῆς ἀνίας
ἀπό τή συνήθεια τῶν μυστηρίων…………………..111
Ἡ πάλη μεταξύ καλοῦ καί κακοῦ
μᾶς δημιουργεῖ ἄγχος;……………………………………124
Ἡ ἐλευθερία τοῦ ἀνθρώπου……………………………………….140
Ἡ εὐχή, καί ὁ διάβολος πού μᾶς πειράζει………………….157
Ἡ κάθαρση, τό πρῶτο στήν πνευματική ζωή…………….175
Διάκριση τῆς φύσεως τῶν λογισμῶν μας…………………..192
Ἀρνοῦμαι τήν ἀνθρωπίνη παρηγορία,
γιά νά ἔρθει ἡ θεία…………………………………………206
Ἀπόκτηση καί διαφύλαξη τῆς χάριτος τοῦ Θεοῦ……….218
Γνώση τοῦ πραγματικοῦ ἑαυτοῦ μας μέ τήν εὐχή……..236
Ἡ εὐχή, καί ἡ ἀγάπη γιά τόν Χριστό…………………………..251
Τό βάπτισμα καί ἡ ἀναγέννηση τοῦ ἀνθρώπου…………263
Σχέση τῆς ὀρθόδοξης πνευματικότητος μέ ἄλλες……..280
Ἡ σωτηρία τοῦ χριστιανοῦ
μέσα στούς περισπασμούς τῆς ζωῆς…………………………………………. 296
Ἡ γνώση τοῦ θελήματος τοῦ Θεοῦ
σέ καθεμιά περίπτωση……………………………………………………………. 306
Εἰσαγωγικό σημείωμα ἐπιμελητῶν
Στό βιβλίο αὐτό περιέχονται οἱ ὁμιλίες πού ἔγιναν στή σύναξη τῶν νέων κατά τό ἀκαδημαϊκό ἔτος 1976-77.1
Στήν πρώτη σύναξη (10-10-1976), ὕστερα ἀπό διάφορες προτάσεις τῶν νέων καί ἀφοῦ ἀκολούθησε διάλογος μέ τόν ὁμιλητή, ἀποφασίστηκε τό θέμα τῶν ὁμιλιῶν τῆς χρονιᾶς νά εἶναι διττό: ἀφ᾿ ἑνός νά ἀναφέρεται στά πάθη καί στά παθήματα τοῦ ἀνθρώπου, μέ τή στενή καί τή γενικότερη ἔννοια τῶν λέξεων αὐτῶν, καί ἀφ᾿ ἑτέρου στήν εὐχή, δηλαδή στή νοερά προσευχή, στό «Κύριε, Ἰησοῦ Χριστέ, ἐλέησόν με». Τό κύριο ἀντικείμενο τῶν συνάξεων θά ἦταν ἡ ἐξέταση τῶν δύο ἑνοτήτων τοῦ θέματος χωριστά καί τῆς καθεμιᾶς σέ σχέση μέ τήν ἄλλη.
Εἶναι, νομίζουμε, φανερό ὅτι ὁ ὁμιλητής ἀκόμη καί νά ἤθελε νά ἀσχοληθεῖ διεξοδικά μέ τά πάθη, τά παθήματα καί τή νοερά προσευχή, πού εἶναι καθ᾿ ἑαυτά ἀνεξάντλητα θέματα, δέν θά μποροῦσε νά τό κάνει στά χρονικά πλαίσια τῶν ἑβδομαδιαίων συνάξεων ἑνός ἔτους. Φαίνεται ὅμως ὅτι κάτι τέτοιο δέν ἦταν οὔτε στίς προθέσεις του. Ὅπως θά διαπιστώσουν οἱ ἀναγνῶστες, μόνο στίς δύο πρῶτες ὁμιλίες ἀναφέρονται κάποια στοιχεῖα ἀπαραίτητα καί εἰσαγωγικά γιά τά ὑπό ἐξέταση θέματα. Οἱ ἑπόμενες δεκαοκτώ ὁμιλίες εἶναι ἀπαντήσεις σέ ἐρωτήσεις τῶν νέων, πού εἶχαν, βέβαια, λίγο πολύ σχέση μέ τή μία ἤ τήν ἄλλη ἑνότητα.
Δέν θά ἦταν ὑπερβολή ἀπό μέρους μας, ἄν λέγαμε ὅτι οἱ ὁμιλίες τοῦ παρόντος βιβλίου μποροῦν νά θεωρηθοῦν ὡς μιά ἐκτεταμένη εἰσαγωγή στό μεγάλο ζήτημα πού δηλώνει ὁ τίτλος του. Συγχρόνως ὅμως ἔχουμε τή βεβαιότητα ὅτι οἱ ἀναγνῶστες τοῦ βιβλίου θά βροῦν σ᾿ αὐτό πολλά στοιχεῖα, πού θά τούς ὠφελήσουν στήν πνευματική ζωή τους.
Θεωρήσαμε ὅτι οἱ δύο ἑνότητες τοῦ θέματος τῆς χρονιᾶς ἐκείνης θά μποροῦσαν νά δώσουν τόν τίτλο στό βιβλίο. Παρακαλοῦνται ὅμως οἱ ἀναγνῶστες νά δοῦν τόν τίτλο ἔχοντας ὑπ᾿ ὄψιν ἔστω αὐτά τά λίγα πού σημειώνονται παραπάνω.
***
Τά παθήματα τοῦ ἀνθρώπου εἶναι ἀναπόφευκτα καί ὀφείλονται στό ὅτι ὁ ἄνθρωπος ἔστρεψε πρός ἄλλες κατευθύνσεις ὁρισμένα δεδομένα πού ἔλαβε ἀπό τόν Θεό καί γι᾿ αὐτό παιδεύεται, τυραννιέται, καί δημιουργοῦνται ὅλες οἱ δυσκολίες πού περνάει, ὅλες οἱ ταλαιπωρίες πού ὑφίσταται, τά ἄγχη, οἱ ἀρρώστιες, καί τελικά ὁδηγεῖται στήν κατάρρευση. Πολλοί ἄνθρωποι φθάνουν μέχρι τήν κατάρρευση.
Θά προσπαθήσουμε στή σύναξή μας αὐτή νά ἐπισημάνουμε τά πάθη, ὄχι μόνο μέ τή στενή ἔννοια τῆς λέξεως, τήν ἀσκητική, ἀλλά καί μέ τή γενικότερη ἔννοια. Νά ἐπισημάνουμε τά πάθη, τίς ἀδυναμίες, ὅλα ἐκεῖνα τά ἐσωτερικά προβλήματα τά ὁποῖα βασανίζουν τόν ἄνθρωπο.
Κανείς ἀπό σᾶς ἐδῶ δέν θά μποροῦσε νά ἰσχυριστεῖ ὅτι εἶναι ἐλεύθερος ἀπό ἀδυναμίες, ἐλεύθερος ἀπό ἐσωτερικά προβλήματα, ὅτι εἶναι ἀποδεσμευμένος καί ὅτι ὡς ἐλεύθερος ἄνθρωπος μπορεῖ νά κινηθεῖ, νά ἐνεργήσει καί νά κάνει τίς δουλειές του. Δέν ξέρω ἐάν θά μποροῦσε κανείς νά ἰσχυριστεῖ κάτι τέτοιο, καί μάλιστα σήμερα πού γίνεται τόσος λόγος γιά ἐλευθερία καί τόσος λόγος γιά χαρά.
Προσωπικῶς πιστεύω ὅτι, ἄν σήμερα ὅλοι οἱ ἄνθρωποι, ἀλλά ἰδιαίτερα οἱ νέοι, οἱ ὁποῖοι τόσο πολύ ὁμιλοῦν γιά ἐλευθερία καί τόσο πολύ ζητοῦν τήν ἐλευθερία –καί πιστεύω ὅτι εἰλικρινά τή ζητοῦν· ἄλλο τώρα ὅτι πελαγώνουν καί γίνονται θύματα τοῦ ἑνός καί τοῦ ἄλλου– ἄν λοιπόν γνώριζαν τί ἐλευθερία δίνει ὁ Χριστός, ὅλα θά τά παρατοῦσαν, ὅλα θά τά ἄφηναν καί θά ἀκολουθοῦσαν τόν Χριστό. Ἀλλά δέν γνωρίζουν. Καί τό «δέν γνωρίζουν» δέν σημαίνει ὅτι δέν τούς τό εἶπε κανείς ἤ ὅτι δέν μποροῦν νά τό μάθουν, δέν ὑπάρχει τρόπος νά τό μάθουν. Δέν γνωρίζουν, ἐπειδή δέν θέλουν νά γνωρίζουν.
Ὅλα αὐτά πού ἔχει ὁ καθένας ἀλλά καί τά πάντα, πρέπει νά τά βλέπουμε πάντοτε μέ βάση τήν πίστη μας στόν Χριστό καί κάτω ἀπό τό φῶς πού ρίχνει ἡ πίστη μας στόν Χριστό. Ὅσο περισσότερο τά βλέπει κανείς ἔτσι, τόσο καθαρότερα τά βλέπει καί τόσο καλύτερα μπορεῖ νά τά ἀντιμετωπίσει καί νά δώσει καλύτερες λύσεις. Ἀλλιῶς, νομίζει βέβαια κανείς ὅτι τά βλέπει ἀπροκατάληπτα, ἀνεπηρέαστα καί πιό ἐλεύθερα, ἀλλά μᾶλλον μπλέκει πιό πολύ.
Ἀπό τό ἄλλο μέρος θά μπορούσαμε φέτος νά ποῦμε μερικά γιά τήν εὐχή, γιά τή νοερά προσευχή, γιά τό «Κύριε Ἰησοῦ Χριστέ, ἐλέησόν με».
Ἰδιαίτερα σήμερα οἱ χριστιανοί δείχνουν ἐνδιαφέρον γιά τήν εὐχή, ἐπειδή εἶναι σύντομη καί ἐπειδή μπορεῖ νά λέγεται παντοῦ. Ἔτσι ὅπως εἶναι οἱ συνθῆκες μέσα στίς ὁποῖες ζεῖ ὁ ἄνθρωπος, καί καθώς δέν ἔχει χρόνο καί εἶναι γεμάτος σκοτοῦρες καί φροντίδες, εἶναι ὅ,τι χρειάζεται αὐτή ἡ προσευχή. Καί μάλιστα, ὅσο μπορεῖ καί ὅπως μπορεῖ νά βοηθήσει ἡ προσευχή, καί δή ἡ νοερά προσευχή, ὅλους αὐτούς πού ἔχουν πάθη καί ἐσωτερικά προβλήματα, τίποτε ἄλλο δέν μπορεῖ νά τούς βοηθήσει.
Νά ποῦμε ἐδῶ ὅτι ὅλα αὐτά τά προβλήματα, γιά τά ὁποῖα θά προσπαθήσουμε νά κάνουμε λόγο στίς συνάξεις μας αὐτές, δημιουργοῦνται μέσα στόν ἄνθρωπο, διότι ὁ νοῦς μπλέκει μέ τή διάνοια, ἡ ὁποία διάνοια εἶναι μπερδεμένη μέ χίλια δυό πράγματα: μέ φόβους, μέ δειλίες, μέ φαντασίες, μέ φανταστικούς κινδύνους, μέ τό ὅλο σκαρί τοῦ ἀνθρώπου. Ἄλλος ἔχει ἐλλειπτική προσωπικότητα, ἄν μπορῶ νά τήν ὀνομάσω ἔτσι, ἄλλος ἔχει ὑπερευαίσθητη προσωπικότητα, ἄλλος ἔχει μιά δειλία ἀπό τή γέννησή του, ἄλλος μιά προδιάθεση γιά ὁρισμένα ἄσχημα πράγματα. Ὅταν ὁ νοῦς τοῦ ἀνθρώπου μπερδευτεῖ μέσα σ᾿ αὐτά –καί δυστυχῶς εἶναι μπερδεμένος– ἄκρη δέν βρίσκει κανείς.
Ὅταν μέ τήν εὐχή ὁ νοῦς τοῦ ἀνθρώπου ἀρχίσει σιγά-σιγά νά ξεμπερδεύεται ἀπό αὐτά καί νά ἀφοσιώνεται στήν εὐχή, στό νόημα τῆς εὐχῆς, στά λόγια τῆς εὐχῆς, πού εἶναι ὁ Χριστός, τότε ὅλα τά μπερδέματα ξεπερνιοῦνται, καί ὁ ἄνθρωπος γίνεται ἀληθινός ἄνθρωπος. Καί διερωτᾶται κανείς: Τί ἔγινε; Ἀπό κεῖ πού ἤμουν τόσο μπερδεμένος, πῶς ἦλθε αὐτή ἡ λύτρωση, αὐτή ἡ ἐλευθερία; Ἡ νοερά λοιπόν προσευχή εἶναι καί θεραπευτικό φάρμακο γιά τά πάθη, τίς ἀδυναμίες, τά κόμπλεξ, τά μπερδέματα.
Βέβαια, ὅσοι δέν ξέρουν ἀπό αὐτά, τά ἀκοῦν καί λένε: Τί εἶναι αὐτά; Κινέζικα; Ὄχι. Ἑλληνικά εἶναι, ἀλλά εἶναι πατερικά καί πνευματικά. (σσ. 11-14)
