Συνάξεις γιά νέους

Ἐφηβεία, γάμος, ἀγαμία

Τόμος Α’

Πορεία πρός τήν ὡριμότητα

 

Κεντρική διάθεση: Ἐκδόσεις «Τό Περιβόλι τῆς Παναγίας»

https://toperivoli.gr/product/ἐφηβεία-γάμος-ἀγαμία-2-τόμοι/

 

Περιεχόμενα

Συνάξεις γιά νέους 1

Ἐφηβεία, γάμος, ἀγαμία 1

Τόμος Α’ 1

Εἰσαγωγικό σημείωμα ἐπιμελητῶν 1

Α´ ΜΕΡΟΣ 2

Πορεία πρός τήν ὡριμότητα 2

Ἡ ἔξοδος τοῦ ἐφήβου ἀπό τήν οἰκογένεια 2

Πολλά σ᾿ αὐτή τή ζωή ἔχουν σχετική ἀξία 3

Πότε ὁ ἄνθρωπος εἶναι στήν κατά φύσιν κατάσταση 4

«Ἵνα ἐν ἡμῖν ἕν ὦσιν» 6

Τό κύριο χαρακτηριστικό τοῦ ἀνθρώπου κατά τήν εἴσοδό του στήν περίοδο τῆς ἐφηβείας 7

Ἡ ἀπαγκίστρωση τοῦ ἐφήβου ἀπό τούς γονεῖς 10

Ὁ ἄνθρωπος πάντοτε παραμένει ξεχωριστή ὀντότητα 10

Τάση ἀνεξαρτησίας καί ἀνυπακοῆς τοῦ ἐφήβου 11

Κρίση τοῦ ἐφήβου στό θέμα τῆς πίστεως στόν Θεό 13

Τό χαρακτηριστικό τῆς πορείας τοῦ ἐφήβου 15

Ἕνα δράμα 16

Ἀληθινή ἐλευθερία 17

Λείπει ἡ ἐσωτερική, ἡ μυστική κοινωνία 18

Χρειάζεται ἕνα μυστικό 20

Κοινωνία μέ τόν Θεό καί μέ τούς ἀνθρώπους 22

Ἡ συντροφιά ἐκφράζει τό παιδί, ἡ φιλία τόν ἔφηβο, ἡ ἀγάπη τόν νέο 22

Ἀλληλοκατανόηση γονέων καί ἐφήβων 23

Ὁ Θεός εἶναι ὁ Ὤν· ὁ ἄνθρωπος μή ὤν 25

Ὁριζόντιος καί κατακόρυφος χριστιανισμός 26

Ἐπανάσταση στόν ψυχοσωματικό κόσμο τοῦ ἐφήβου 28

Ἡ βοήθεια τῶν γονέων γιά τήν ὡρίμανση τοῦ ἐφήβου 28

Ὁ νέος πορεύεται νά γίνει κάτι· δέν ἔγινε ἀκόμη 30

Ἡ τριανταφυλλιά πού βγάζει μπουμπούκια 31

Παραλληλισμός τοῦ αἰσθήματος τῆς πείνας μέ τό γενετήσιο ἔνστικτο 33

Ἡ κρίση τῆς ἐφηβικῆς ἡλικίας 35

Ἀναπόφευκτη καί περαστική 35

Ἡ σωστή ἀντιμετώπιση τῆς σεξουαλικῆς πραγματικότητος 37

Πρός χειραφέτηση καί ἀνεξαρτησία 37

Τά δύο ἄκρα 38

Πῶς θά ἀποφύγει ὁ ἔφηβος καί τήν ἀπώθηση καί τό κατρακύλισμα 41

Πῶς νοεῖται ἡ ἄσκηση βίας στόν ἑαυτό μας; 42

Θύματα ἀπό ἄγνοια τῆς ψυχολογίας τοῦ ἄλλου φύλου 44

Θεομπαιξία ἡ βιολογική πραγματικότητα τοῦ γάμου πρίν ἀπό τόν γάμο 45

Ἡ ψυχολογία τοῦ ἐφήβου 48

Κάτι λείπει ἀπό τόν ἄνδρα. Ἀπό κάπου λείπει ἡ γυναίκα 48

Ἡ διάθεση προστασίας καί ἡ ἀναζήτησή της διαταράχθηκαν ἐξαιτίας τῆς πτώσεως 50

Ἔξω ἀπό τή χάρη τοῦ Θεοῦ 51

Τί μπορεῖ νά διοχετευθεῖ μέσα ἀπό τήν αἴσθηση τοῦ νέου ὅτι κάτι τοῦ λείπει 53

Ἡ ψυχολογία τῆς ἐφήβου 55

Ἡ νέα ἀναζητεῖ τήν προστασία ἀλλά μέ ἐπιφυλάξεις 55

Ἡ νέα θέλει νά αἰσθανθεῖ ἀπόλυτη ἐμπιστοσύνη στό πρόσωπο τοῦ νέου πού γνωρίζει 56

Ἡ δελεαστική ἐμφάνιση μιᾶς νέας καί τί τῆς στοιχίζει, ὅταν χαλάσει μιά γνωριμία 58

Βαθύτερα κίνητρα γιά μιά γνωριμία 59

Μή συνειδητές ἀδυναμίες ὁδηγοῦν στόν γάμο 60

Ἁγνός μέχρι τόν γάμο; 62

Β´ ΜΕΡΟΣ 63

Anima, animus 64

Δύο ὅροι τῆς ψυχολογίας τοῦ βάθους 64

Μερικά εἰσαγωγικά 64

Γυναικεῖες ἰδιότητες στόν ἄνδρα καί ἀνδρικές στή γυναίκα 65

Ἡ ὀθόνη καί οἱ εἰκόνες πού προβάλλονται σ᾿ αὐτήν 67

Ὁ ἕνας γίνεται ὀθόνη γιά τόν ἄλλο 70

Θύματα ἀπό τή μή συνειδητοποίηση  τῆς anima καί τοῦ animus 72

Συνειδητοποίηση τῆς anima καί τοῦ animus 74

Συνειδητοποίηση τῆς γυναικείας καί τῆς ἀνδρικῆς εἰκόνας καί στά δύο φύλα 74

Παράξενοι γάμοι 77

Ἡ persona κατά τήν ψυχολογία τοῦ βάθους 79

Τί εἶναι ἡ persona 79

Πῶς ἡ persona γίνεται προσωπεῖο 81

Ἀξιοθρήνητα ἀνθρωπάρια πίσω ἀπό μιά μάσκα 83

Σχέση τῆς persona πρός τήν anima καί τόν animus 84

Ὅταν ὁ γάμος στηρίζεται στήν anima πού προβάλλεται στήν ὀθόνη… 86

Ἀναγνώριση καί ἀνάπτυξη τῶν anima-animus 87

Συνέπειες ἀπό τή μή ἐπίγνωση τῶν ἰδιοτήτων τοῦ ἄλλου φύλου μέσα στόν ἄνθρωπο 87

Πραγματική ἐσωτερική ἐλευθερία 89

«Ὅρος, ἄνευ τοῦ ὁποίου εἶναι ἀδύνατος ἡ γνησία ἀγάπη» 90

Αnima καί animus μέσα στόν γάμο 92

Ἡ προβολή τῆς anima καί τοῦ animus στό ἀνδρόγυνο 92

Τό αἴσθημα δύο νέων μπορεῖ νά εἶναι ἕνα ξεγέλασμα 93

Πῶς συμβαίνει καί ἕνα ἀνδρόγυνο οὔτε χωρίζει οὔτε ταιριάζει 94

Δέν μᾶς ἄλλαξε ἡ χάρη τοῦ Θεοῦ ὀντολογικά 96

Μέσα στήν πρόνοια τοῦ Θεοῦ κάθε γάμος εἶναι ἐπιτυχημένος 96

Μυστηριώδης ἡ πορεία πρός τόν γάμο 99

Κρυπτογραφικός κώδικας 99

Ὁ νέος-ἡ νέα ἀναπαύεται μέσα σου; 100

Ὁ γάμος μιά ἀτέλειωτη γνωριμία 102

Ὁ πλατωνικός ἔρωτας 103

Εἶναι ἀπαραίτητη ἡ γνώση γιά νά σωθοῦμε; 105

Παθαίνουμε, γιατί ἔχουμε ἀλλοιώσει τόν ἑαυτό μας 105

Ὁ σύγχρονος ἄνθρωπος ἔχει φύγει ἀπό τή βάση του 106

Νά ταπεινωθοῦμε καί νά ἐμπιστευθοῦμε στόν Θεό 107

Ὡς Ἐκκλησία νά βοηθήσουμε τόν σύγχρονο ἄνθρωπο 108

Λογική καί συναίσθημα στά δύο φύλα 110

Αnima καί animus: πρακτική ἐφαρμογή 112

Θύματα τῆς σέ ἀσυνείδητη κατάσταση anima καί animus 113

Ὅταν ἀπωθεῖται ἡ anima 115

Ὅταν ἀπωθεῖται ὁ animus 117

Συνέχεια γιά τίς ἐπιπτώσεις τῶν ἀπωθημένων anima καί animus 118

ΠΑΡΑΠΟΜΠΕΣ 120

 

Εἰσαγωγικό σημείωμα ἐπιμελητῶν

 Ὅταν ὁ π. Συμεών τό 1969 ἄρχισε στήν αἴθουσα τῆς Ἱ. Μητροπόλεως Θεσσαλονίκης εἰδικές συνάξεις πού ἀπευθύνονταν σέ μικτό ἀκροατήριο φοιτητῶν καί γενικότερα νέων, τό πρῶτο θέμα πού τούς ἀνέπτυξε, καί μάλιστα γιά δύο συνεχόμενα ἔτη, 1969-70 καί 1970-71, εἶχε τόν τίτλο «Ἐφηβεία, γάμος, ἀγαμία». Στά ἑπόμενα ἔτη, καί ἕως τό 1995, ἀναπτύχθηκαν στό πλαίσιο τῶν συνάξεων αὐτῶν πολλά καί διάφορα θέματα, δύο ἀπό τά ὁποῖα, τῶν ἐτῶν 1976-77 καί 1984-85, ἔχουν ἤδη δημοσιευθεῖ ἀπό τίς ἐκδόσεις μας.

Ἡ προετοιμασία γιά δημοσίευση τῶν ὁμιλιῶν τῶν δύο ἐτῶν μᾶς ὁδήγησε στήν ταξινόμηση τοῦ ὑλικοῦ σέ τρεῖς ἑνότητες: ἐφηβεία, anima-animus, γάμος-ἀγαμία. Θεωρήσαμε ὅτι θά εἶναι βοηθητικό γιά τόν ἀναγνώστη νά δημοσιευθεῖ τό ὑλικό αὐτό σέ δύο τόμους. Ἔτσι, οἱ δύο πρῶτες ἑνότητες ἀποτελοῦν τόν πρῶτο καί ἡ τρίτη τόν δεύτερο τόμο. Ἐπειδή τό περιεχόμενο ὁρισμένων ὁμιλιῶν, ὅπως αὐτές ἔγιναν στούς νέους, δέν μπορεῖ νά ἐνταχθεῖ ἀποκλειστικά στή μία ἤ στήν ἄλλη ἑνότητα, ἀλλά ἐπεκτείνεται σέ δύο ἀπό αὐτές ἤ καί στίς τρεῖς, ταξινομήσαμε τά μέρη τῶν ὁμιλιῶν αὐτῶν στίς ἀντίστοιχες ἑνότητες. Γιά τόν λόγο αὐτό, κάποιες ὁμιλίες –πού οὐσιαστικά εἶναι ἀποσπάσματα– τῶν δύο αὐτῶν τόμων καταλαμβάνουν μικρή ἔκταση.

Γιά τό ἀντικείμενο τῆς παρούσης ἐκδόσεως, ὁ ἴδιος ὁ ὁμιλητής ἔχει πεῖ σέ κάποια σύναξη: «Ὅλα αὐτά πού εἴπαμε τά δύο χρόνια ἦταν μιά εἰσαγωγή». Καί πράγματι, οἱ ὁμιλίες αὐτές εἶναι μιά μεγάλη εἰσαγωγή στά θέματα τῆς ἐφηβείας, τοῦ γάμου καί τῆς ἀγαμίας, καθώς ὁ ὁμιλητής οὔτε εἶχε τήν πρόθεση νά τά ἐξαντλήσει, ἀλλά καί οὔτε ἦταν δυνατό νά γίνει αὐτό.

Τά ἑπόμενα χρόνια, μετά τό 1971, ὁ ὁμιλητής ἀναφέρθηκε πολλές φορές σέ διάφορες συνάξεις στά θέματα πού ἀναπτύσσονται στίς ὁμιλίες πού δημοσιεύονται στούς δύο τόμους τῆς παρούσης ἐκδόσεως, καί εἰδικά στό θέμα τοῦ γάμου, μέ τό ὁποῖο ἀσχολήθηκε διεξοδικά κατά τήν ἑρμηνεία τοῦ ἕβδομου κεφαλαίου τῆς πρώτης πρός Κορινθίους ἐπιστολῆς τοῦ ἀποστόλου Παύλου. Ἐλπίζουμε ὅτι στόν κατάλληλο καιρό θά δημοσιεύσουμε καί αὐτές τίς ὁμιλίες.

Εἰδικά, τώρα, γιά τήν ἀνά χεῖρας δίτομη ἔκδοση θά θέλαμε νά σημειώσουμε τά ἑξῆς:

α) Καθώς διαβάζει ὁ σημερινός ἀναγνώστης γιά κάποια θέματα (ὅπως, π.χ., ὁ πολιτικός γάμος, ἡ ἀθεΐα, ἡ κατάσταση τοῦ μοναχισμοῦ στήν Ἑλλάδα κτλ.), θά πρέπει νά ἔχει ὑπ᾿ ὄψιν του ὅτι αὐτά λέχθηκαν πρίν ἀπό 35 περίπου χρόνια.

β) Ὁ τίτλος τοῦ δίτομου αὐτοῦ ἔργου εἶναι τόσο σαφής, ὥστε δέν χρειάζεται νά ἀναφερθοῦμε στό περιεχόμενό του. Θά ἀφήσουμε τά ἴδια τά κείμενα νά μιλήσουν στόν ἀναγνώστη. Μόνο αὐτό νά σημειώσουμε: ἄν καί οἱ ὁμιλίες τῶν δύο τόμων ἀπευθύνονταν σέ νέους, φρονοῦμε ὅτι ὅσα λέγονται ἐδῶ δέν ἀφοροῦν μόνο αὐτούς. Ἀπευθύνονται καί μάλιστα ἔχουν πολλά νά προσφέρουν σέ ὅλους ἐκείνους πού ὑπῆρξαν κάποτε ἔφηβοι καί σήμερα εἶναι σέ μιά πορεία, σέ ἕνα δρόμο –εἴτε ὁ δρόμος αὐτός εἶναι ὁ ἔγγαμος βίος εἴτε εἶναι ὁ ἄγαμος– πού πρίν χρόνια διάλεξαν καί πῆραν.

γ) Αὐτό πού τονίζεται ἰδιαίτερα, κυρίως στίς ὁμιλίες τοῦ δευτέρου τόμου, εἶναι ὅτι ὁ κάθε χριστιανός, εἴτε εἶναι ἔγγαμος εἴτε εἶναι ἄγαμος, μπορεῖ νά σωθεῖ· γιατί καί ὁ ἔγγαμος βίος καί ὁ ἄγαμος ἔχουν τό χάρισμα ἀπό τόν Θεό νά εἶναι δρόμοι σωτηρίας.

 

Ἀποσπάσματα ἀπό τό βιβλίο

Τό πιστό παιδί, καθώς γίνεται ἔφηβος καί ἔχει τήν τάση γιά ἀπαγκίστρωση, νομίζει ὅτι ἡ πίστη, ἡ σχέση του μέ τόν Θεό, μέ τά μυστήρια, ἡ σχέση του μέ μιά ἄλφα τακτική καί ζωή τοῦ ἔχουν ἐπιβληθεῖ. Νομίζει ὅτι αὐτά εἶναι κάτι πού ἄλλοι τοῦ τά ἐπέβαλαν –οἱ γονεῖς στήν προκειμένη περίπτωση– καί τώρα δέν μποροῦν νά σταθοῦν. Ἔτσι, ἐφόσον προχωρεῖ πρός τήν ἀνεξαρτησία, πρός τήν ἐλευθερία, πρός τήν αὐτονομία καί τήν ἀπαγκίστρωση ἀπό τούς γονεῖς γενικότερα, ὑφίστανται καί αὐτά ἕναν κλονισμό, μιά ταλάντευση, μέ ἀποτέλεσμα νά περνάει ὁ ἔφηβος καί στό θέμα τῆς πίστεως μιά κρίση.

Ἡ θρησκευτικότητα πού εἶχε μέχρι χθές ἦταν μιά παιδική θρησκευτικότητα. Ἡ πνευματική του ζωή, ἡ χριστιανική του ζωή ἦταν μιά παιδική χριστιανική ζωή. Τώρα ὅμως, πορευόμενος ὁ νέος πρός τό νά ἐνηλικιωθεῖ σωματικά καί ψυχικά, θά ἐνηλικιωθεῖ καί πνευματικά, ἀπό τήν ἄποψη ὅτι πιό ἐνσυνείδητα, πιό αἰσθητά καί περισσότερο ἑκούσια θά δεχθεῖ αὐτό τό ὁποῖο θά δεχθεῖ: τήν πίστη, τήν πνευματική ζωή, τή σχέση του μέ τόν Θεό καί τήν Ἐκκλησία. Ὅλα αὐτά ἡ ὕπαρξή του, ἡ ὀντότητά του, ἡ προσωπικότητά του θά τά κάνει κτῆμα δικό του μέ τό ἐλεύθερο δόσιμό του σ᾿ αὐτά, ἐνῶ μέχρι τώρα τά ζοῦσε ὡς παιδί. «Κάνε ἔτσι, παιδί μου», τοῦ ἔλεγαν, καί ἔκανε. «Πές ἔτσι, παιδί μου», τοῦ ἔλεγαν, καί ἔλεγε. Δέν ἐνεργοῦσε τόσο ἡ δική του προσωπικότητα, διότι ἦταν ἀκόμη σέ μιά λανθάνουσα κατάσταση.

Ἐπειδή ὁ ἄνθρωπος, εἰσερχόμενος στήν ἐφηβική ἡλικία, ἔχει ὡς προορισμό ἀπό τήν ἴδια τή δημιουργία του –ἔτσι τόν ἔφτιαξε ὁ Θεός– νά ἐνηλικιωθεῖ, νά ἀνδρωθεῖ, νά ὡριμάσει, γι᾿ αὐτό ἀκριβῶς ἀρχίζει νά ἔχει τήν τάση νά ἀναθεωρεῖ μερικά δεδομένα καί νά μήν τά θέλει ἔτσι ὅπως τοῦ τά εἶπαν. Ἀρχίζει νά ἔχει ἀμφιβολίες καί νά παρουσιάζει ἀνταρσίες, ἀνυπακοές, ἀρχίζει νά εἶναι σάν ξένος πρός τούς δικούς του καί συγγενής πρός τούς ξένους.

Οἱ νέοι, καθώς ἐξέρχονται ἀπό τήν παιδική ἡλικία, ἀρχίζοντας νά ἐπιζητοῦν τή χειραφέτηση, τήν ἀνεξαρτησία, κατά κάποιον τρόπο ἐξέρχονται καί ἀπό τόν ἑαυτό τους καί ἀπό τήν οἰκογένεια καί προχωροῦν πρός τήν ὡρίμανση. Πρέπει νά τονίσουμε ὅτι, μολονότι καί στά ἀγόρια καί στά κορίτσια ἐμφανίζεται ἡ ἴδια πραγματικότητα, δηλαδή μολονότι ἐφηβική εἶναι ἡ περίοδος πού διανύουν καί οἱ μέν καί οἱ δέ, ὡστόσο ἡ ψυχολογία τους εἶναι διαφορετική. Πάντοτε εἶναι διαφορετική ἡ ψυχολογία τοῦ ἄνδρα ἀπό αὐτήν τῆς γυναίκας, ἀλλά ἰδιαίτερα τώρα πού εἰσέρχονται σέ μιά νέα περίοδο τῆς ζωῆς τους. Θά λέγαμε μάλιστα ὅτι εἶναι διαφορετική μέχρι τό τέλος τῆς ζωῆς τους.

Οἱ ἔφηβοι, καθώς διανύουν τήν ἐφηβική ἡλικία, ἤ οἱ αὐριανοί σύζυγοι, σέ περίπτωση πού δέν ξέρουν τή διαφορά τῆς ψυχολογίας τοῦ ἑνός φύλου ἀπό τήν ψυχολογία τοῦ ἄλλου, θά τά κάνουν θάλασσα. Εἶναι ἀνάγκη ὁπωσδήποτε νά μυηθοῦν γενικότερα στίς διαφορές τῆς ψυχολογίας, καί εἰδικότερα στή διαφορά πού ἔχει σχέση μέ τήν πραγματικότητα αὐτή, ὅτι δηλαδή ὁ ἄνθρωπος προχωρεῖ πρός τήν ὡρίμανση, γιά νά μπορέσει νά δημιουργήσει οἰκογένεια.

Νά προχωρήσουμε λίγο βαθύτερα. Μιά νέα μέ φυσιολογική προσωπικότητα πιό πολύ ἀναζητεῖ κάτι τό μόνιμο, τό ἀσφαλές, τό βέβαιο, κάτι πού ἐμπνέει ἐμπιστοσύνη, καί ὄχι ἁπλῶς νά συναντηθεῖ μέ τό ἄλλο φύλο. Ὑπάρχουν καί ἐξαιρέσεις, ἀλλά δέν μιλοῦμε γι᾿ αὐτές. Ὁ κανόνας μᾶλλον πρέπει νά εἶναι αὐτός. Ἀπό τήν πλευρά τῶν νέων δέν εἶναι ἔτσι. Ἐκτός ἀπό ἐξαιρέσεις, κατά κανόνα οἱ νέοι –καί μᾶς συγχωρεῖτε, ἄν ποῦμε καμιά λέξη βαριά– στή στροφή πρός τό ἄλλο φύλο καί στήν ἐπιδίωξη τῆς συναντήσεως μέ τό ἄλλο φύλο δέν ἀναζητοῦν κάτι τό μόνιμο, τό σίγουρο, τό σταθερό, τό βέβαιο. Πιό ἐπιπόλαια, πιό πρόχειρα, περισσότερο ἐν εἴδει πειράματος, ἐν εἴδει βολιδοσκοπήσεως βλέπουν τή συνάντηση αὐτή. Ἀκριβῶς γι᾿ αὐτόν τόν λόγο μπορεῖ νά συμβαίνουν ἀρκετά παράδοξα καί δυσάρεστα.

Καί μήν ξεχνᾶτε ποτέ ὅτι στό θέμα τοῦ γάμου τόν πιό σπουδαῖο ρόλο θά τόν παίξει ἡ πρόνοια τοῦ Θεοῦ. Ἔχω αὐτή τήν πεποίθηση, ἀπό τή λίγη πείρα πού ἔχω, ὡς ἐκ τῆς θέσεώς μου. Ὁ Θεός εἶναι ἐκεῖνος πού γνωρίζει καλά-καλά ποιά κάνει γιά σένα, καί γιά ποιά κάνεις ἐσύ. Ὁ Θεός εἶναι ἐκεῖνος πού γνωρίζει καλά. Ὅσο κι ἄν γνωρισθοῦν οἱ ἄνθρωποι μεταξύ τους, θά μπλέξουν μέσα στά τερτίπια πού ἔχει τό συνειδητό, τό ὑποσυνείδητο, τό ἀσυνείδητο, ἡ σάρκα, ὁ ψυχισμός τους. Μπλέκεται κανείς μέσα στά τοῦ ἑαυτοῦ του, μπερδεύεται καί δέν βρίσκει ἄκρη. Ἄν ὅμως στηριχθεῖ στήν πρόνοια τοῦ Θεοῦ καί ἔχει καί τά μάτια του ἀνοιχτά καί ἀκούει καί αὐτά πού λέμε καί τά προσέχει, τά ἐξετάζει, καί ρωτάει κιόλας κάποιο κατάλληλο πρόσωπο, νομίζω ὅτι δέν θά ἀποτύχει, ἀλλά τελικά θά ἐπιτύχει.

Πιστεύω ὅτι, παρά τό ὅτι οἱ νέοι πλανῶνται, τελικά κάθε γάμος εἶναι ἐπιτυχημένος, ὅσο κι ἄν φαίνεται ὅτι δέν εἶναι, ὅσο κι ἄν φαίνεται ὅτι ἔχει μέσα του αὐτά τά δυσάρεστα: ἀσυνεννοησίες, δεσμά, δυστυχία. Τί θέλω νά πῶ; Θέλω νά πῶ ὅτι δέν εἶναι ἐντελῶς τυχαῖο τό ὅτι ὁ ἄλφα πῆρε τή βῆτα, καί ἡ βῆτα πῆρε τόν ἄλφα. Ὅσο κι ἄν ὁ ἄλφα εἶναι ἕνας τύραννος γιά τή βῆτα, καί ὅσο κι ἄν ἡ βῆτα εἶναι μιά μέγαιρα γιά τόν ἄλφα, αὐτό δέν εἶναι ἐντελῶς τυχαῖο. Σέ τελευταία ἀνάλυση, μέσα στήν πρόνοια τοῦ Θεοῦ, τέτοιος τῆς χρειαζόταν, καί τέτοια τοῦ χρειαζόταν. Ἔτσι πιστεύω. Δέν ξέρω ἄν πέφτω πολύ ἔξω. Ἐπειδή ἀκριβῶς αὐτά δέν γίνονται κατά ἕναν τυχαῖο τρόπο, ἀλλά μέσα στήν πρόνοια τοῦ Θεοῦ, ἔστω κι ἄν κατευθύνονται καί ὁδηγοῦνται οἱ μέν πρός τούς δέ ἀπό τυφλές καί ἀσυνειδητοποίητες δυνάμεις, τελικά τέτοιος τῆς χρειαζόταν καί τέτοια τοῦ χρειαζόταν. Καί ἐδῶ εἶναι ὅλο τό μυστικό. Εἶσαι παντρεμένος; Μή ζητᾶς νά λύσεις τόν γάμο. «Μή ζήτει λύσιν» (Α´ Κορ. 7, 27), ὅπως λέει ὁ ἀπόστολος Παῦλος. Ἄν δέν εἶσαι παντρεμένος καί θέλεις νά μήν παντρευτεῖς, μπορεῖς νά μήν παντρευτεῖς.

Ἕνας γάμος δέν εἶναι θέμα μόνο λογικῆς. Βεβαίως, ὁ ἄνθρωπος ὡς λογικό ὄν κάνει τοῦτο ἤ ἐκεῖνο καί ἑπομένως, καί ὅσον ἀφορᾶ τό σπουδαιότερο γεγονός τῆς ζωῆς του, τόν γάμο, ὡς λογικό ὄν ἐνεργεῖ. Δέν θά πάει στά τυφλά οὔτε θά ἀποφύγει νά ἐξετάσει, νά ἐρευνήσει, νά προσέξει ὁρισμένα πράγματα. Θά τά προσέξει, θά τά ἐρευνήσει ὡς λογικό ὄν, ἀλλά τελικά ὁ γάμος δέν εἶναι θέμα τόσο λογικῆς, ὅσο εἶναι θέμα μυστηρίου. Μυστηρίου ὄχι μόνο μέ τήν ἔννοια ὅτι θά γίνει τό μυστήριο στήν ἐκκλησία, καί ὅτι θά ζήσει κανείς τόν γάμο ὡς μυστήριο, ἀλλά καί μέ τήν ἔννοια ὅτι φθάνει κανείς μέχρις ἐκεῖ κατά ἕνα μυστηριώδη τρόπο.

Προκειμένου νά ἀποφασίσει κανείς γιά τόν γάμο, δέν ἀρκεῖ νά καθίσει κάτω καί νά κάνει λογαριασμούς καί συμφωνίες, νά ὑπολογίσει τά ὑπέρ καί τά κατά, καί ἔτσι, καταστρώνοντας τήν ἐξίσωση καί προχωρώντας στήν πράξη νά φθάσει στό συμπέρασμα: τόσο σύν τόσο ἴσον γάμος. Ὁ γάμος εἶναι μυστήριο. Δηλαδή, φθάνει κανείς ἐκεῖ κατά ἕνα μυστηριώδη τρόπο, κατά ἕναν τρόπο πού ἴσως δέν μπορεῖ νά ἐξηγήσει. Δέν εἶναι λίγες οἱ φορές πού ἕνας νέος δέν μπορεῖ νά πεῖ γιατί ἀποφασίζει νά παντρευτεῖ τήν ἄλφα γυναίκα· ὅπως ἐπίσης καί μιά νέα μπορεῖ νά βρεθεῖ νά ἔχει τήν ἴδια ἀπορία· νά μήν ξέρει δηλαδή γιατί παντρεύεται τόν ἄλφα νέο. Μπορεῖ νά πεῖ γι᾿ αὐτόν τόν λόγο, γιά ἐκεῖνον, γιά τόν ἄλλον, ἀλλά τελικά, βαθύτερα διαισθάνεται πώς ὑπάρχει κάτι ἀκόμη πού δέν μπορεῖ νά τό ἐκφράσει. Αὐτό εἶναι τό μυστηριῶδες στόν γάμο. Νά ποῦμε ὅτι ἀπό ἐντελῶς ἀνθρώπινη πλευρά αὐτή εἶναι ἡ βαθύτερη χάρη τοῦ γάμου; Ἴσως.

Ἐκεῖνο πού ἔχει σημασία εἶναι τό ἑξῆς: μποροῦν οἱ δύο συγκεκριμένοι ἄνθρωποι νά γίνουν ἕνας ἄνθρωπος; Καί μποροῦν νά ἔχουν τέτοια κοινωνία, ὥστε νά ζήσουν τήν πραγματικότητα τοῦ γάμου ὡς ἕνας ἄνθρωπος ἐνώπιον τοῦ Θεοῦ;

Βέβαια, αὐτή ἡ κοινωνία δέν εἶναι κάτι πού γίνεται σέ τέλειο βαθμό εὐθύς ἐξαρχῆς. Ὁ γάμος δέν εἶναι τό τέλος, ἀλλά ἡ ἀρχή, τρόπον τινά, τῆς κοινωνίας αὐτῆς. Πιστεύω ὅτι ἕνας ἐπιτυχημένος γάμος, ἕνας γάμος πού ἀπό πλευρᾶς βιολογικῆς, ψυχολογικῆς καί πνευματικῆς γίνεται ἐνώπιον τοῦ Θεοῦ, ὅσο εἶναι δυνατόν καλύτερα, εἶναι μιά ἀτέλειωτη γνωριμία καί μιά ἀτέλειωτη ἕνωση. Κάτι εἶναι τέλειο, ἐφόσον, ὅσο κι ἄν φαίνεται παράξενο, ἔχει περιθώρια περαιτέρω τελειοποιήσεως. Κάτι πού τό νιώθουμε τέλειο, χωρίς ἄλλη δυνατότητα τελειοποιήσεως, δέν ἔχει μέσα του τό στοιχεῖο τῆς τελειότητος· εἶναι ἔξω ἀπό τήν τελειότητα. Καί ἡ πνευματική ζωή, ὄχι μόνο ἐνόσῳ εἴμαστε ἐδῶ στή γῆ, ἀλλά καί στήν ἄλλη ζωή, δέν θά εἶναι κάτι πού φθάνει κάπου καί μετά σταματᾶ, ἀλλά θά εἶναι μιά συνεχής ἀνανέωση, ἕνα, ἄν θέλετε, συνεχές βύθισμα μέσα στήν ἀγάπη τοῦ Θεοῦ, μιά συνεχής πρόσληψη τῆς ἀγάπης τοῦ Θεοῦ.

Καί ὁ γάμος ἀπό μιά πλευρά ἔτσι εἶναι. Ἄλλωστε, μήν ξεχνοῦμε ὅτι ὁ Κύριος χρησιμοποιεῖ τήν πραγματικότητα τοῦ γάμου ὡς παράδειγμα (Βλ. Ματθ. 22, 1-14), γιά νά μᾶς βοηθήσει νά καταλάβουμε τή στενή σχέση πού πρέπει νά ἔχουμε μαζί του καί τήν ἀγάπη πού πρέπει νά ἔχουμε γι᾿ αὐτόν. Ὁ γάμος λοιπόν ἀπό αὐτῆς τῆς πλευρᾶς εἶναι, ἐκτός τῶν ἄλλων, μιά συνεχής νέα γνωριμία, ἕνα συνεχές ἀλληλοδόσιμο καί ἀλληλοβύθισμα καί ἀπό πνευματικῆς ἀπόψεως κατενώπιον Θεοῦ. Ἄν τό πράγμα φθάσει σέ ἕνα τέλος, καί ἀπό κεῖ καί πέρα εἶναι μιά ρουτίνα, τότε νομίζω ὅτι δέν μπορεῖ νά θεωρηθεῖ ἐπιτυχημένος ἕνας τέτοιος γάμος. Εἶναι λοιπόν μιά ἀρχή ὁ γάμος· δέν εἶναι ἕνα τέλος. Καί ὅλο προχωρεῖ κανείς ἀπό τελειότητα σέ τελειότητα.