…πάντα συνεργεῖ εἰς ἀγαθόν
Κεντρική διάθεση: Ἐκδόσεις «Τό Περιβόλι τῆς Παναγίας»
https://toperivoli.gr/product/πάντα-συνεργεί-εις-αγαθόν/
Περιεχόμενα
Εἰσαγωγικό σημείωμα 17
Α´ ΚΕΦΑΛΑΙΟ
Ψυχολογικές θεωρήσεις
τῆς πνευματικῆς ζωῆς
«Βάζω ἀρχή» 21
Πῶς οἱ ἅγιοι βρέθηκαν στήν ἀντίπερα ὄχθη. Τά τρία πατώματα τῆς ψυχῆς. Ἡ χωριάτισσα καί ἡ καταπακτή μέ τά σκουπίδια. Τό καρπούζι πού εἶναι μέσα στό νερό. Τί σημαίνει «βάζω ἀρχή»; Συνεχής παράδοση τοῦ ἑαυτοῦ μας στόν Θεό. Τό ἔργο πού ἔκαναν οἱ ἅγιοι, ἐνῶ ἐμεῖς τό ἀποφεύγουμε. Ἡ θεοποίηση τοῦ ἀνθρώπου. Τό φρόνημα τῶν σατανιστῶν. Κάθε μέρα μιά καινούργια πραγματικότητα. Ἡ ἐφαρμογή στήν καθημερινή ζωή. Ἴσως διερωτᾶσαι: «Μά, ποιό εἶναι τό θέλημα τοῦ Θεοῦ;» Νά, τί εἶναι ταπείνωση.
Ἡ στάση τῆς ψυχῆς ἐνώπιον τοῦ Θεοῦ 46
Κάθε στιγμή μποροῦμε νά ἔχουμε ἀναφορά στόν Θεό. Τό ἀληθινό χριστιανικό πνεῦμα. Συνειδητό, ὑποσυνείδητο, ἀσυνείδητο. Ἡ παράδοσή μας στόν Θεό πάλι καί πάλι. Οἱ ἅγιοι κι ἐμεῖς. Μιά ἐργασία μέ ἐνδιαφέρον. Τό βαρέλι, τά βρώμικα νερά καί ὁ φελλός. Τί γίνεται μέσα μου, καί ἰδέα δέν ἔχω! Πότε εἶναι ἀληθινή ἡ θεολογία.
Τό θέμα εἶναι ὁ ἄνθρωπος νά δοθεῖ στόν Θεό 61
Ὅλα νά τά βλέπουμε μέσα στήν πρόνοια τοῦ Θεοῦ. Ἡ σωτηρία εἶναι συνειδητό γεγονός. Νά δοῦμε τήν ἁμαρτία μας. Ὅ,τι εἶσαι, εἶσαι. Μή φοβᾶσαι νά τό παραδεχθεῖς. Ἡ μόνη δουλειά πού ἔχεις νά κάνεις εἶναι…
Νά κάνουμε ὅ,τι χρειάζεται,
γιά νά νορμαλοποιηθεῖ ὁ ἑαυτός μας 71
Νά προβληματισθοῦμε. Νά μήν παγιδευόμαστε ἀπό τή δική μας λογική.
Μιά κακοδοξία τῶν δυτικῶν χριστιανῶν 79
Χωρίς τή χάρη διασαλεύεται ὁ ὅλος ἄθρωπος. Κάτι πού δέν μποροῦμε νά διανοηθοῦμε στούς ἁγίους.
Μή βλέπουμε δαιμονική παρουσία
ἐκεῖ πού δέν ὑπάρχει 84
Μιά τάση πού ἔχουν σήμερα οἱ ἄνθρωποι.
Ἡ ψυχή λειτουργεῖ σωστά, ὅταν ἀφομοιώνει τά μή καλά βιώματα. Ἡ ἀπώθηση βιωμάτων στό ὑπόγειο τῆς ψυχῆς. Ἡ ἔξοδος τῶν ἀπωθημένων βιωμάτων. Πῶς ἐξηγοῦνται κάποια ὄνειρα. Ὅλα τά ἐπιτρέπει ὁ Θεός. Τά ὄνειρα καί τό ἄδειασμα τοῦ ὑποσυνειδήτου.
Ἐνοχές: ἕνα πάρα πολύ σοβαρό θέμα 95
Ἄν ἔχεις ἐνοχές, κάτι δέν πηγαίνει καλά. Πῶς μποροῦσαν νά ἀντιδράσουν οἱ πρωτόπλαστοι μετά τήν πτώση. Τερατοποιεῖ τόν ἄνθρωπο ἡ ἀπώθηση τῆς ἠθικῆς συνειδήσεως. Τί πρέπει νά κάνουμε, γιά νά μήν ἔχουμε ἐνοχές;
Ἡ φυλακή μου, οἱ δήμιοί μου 107
Ἀποδοχή τοῦ ἑαυτοῦ μας καί ἀντίδραση ἐνεργητική. Ἡ χάρη ἐπιτελεῖ τό θαῦμα.
«Αὐτά εἶναι γιά πέταμα, κι ἐγώ τά κρατάω;» 111
Σάν τό ἀνακατεμένο κουβάρι. Ποιός τολμᾶ νά τό πεῖ αὐτό;
Β´ ΚΕΦΑΛΑΙΟ
ΓΕΝΙΚΟ ΜΕΡΟΣ
Ἀρρωστημένες ψυχολογικές καταστάσεις
Κατ᾿ οἰκονομίαν Θεοῦ σέ ἔξαρση
οἱ ψυχοπαθολογικές καταστάσεις 117
Μᾶλλον δέν θά ἤσουν ἀλλιῶς στόν δρόμο τοῦ Θεοῦ. Μήπως εἶναι ἔτσι; Ἕνα μεγάλο πρόβλημα: ἡ αἴσθηση ὅτι δέν μᾶς καταλαβαίνουν. Οἱ φακοί ἐπαφῆς. Μήπως τά ἐπιτρέπει ὁ Θεός γιά τό καλό μας; Μή συγκρίνουμε τόν ἑαυτό μας μέ τούς ἄλλους. Αὐτό πού μᾶς χρειάζεται: ἡ ἀληθινή ὑπακοή.
Καί ὁ ψυχοπαθής μπορεῖ νά γίνει ἅγιος 137
Τό φυσικό κακό συνέπεια τῆς ἁμαρτίας. Μιά παγίδα τοῦ ἑαυτοῦ μας. Ἡ ὠφέλεια τῆς ὑπακοῆς ἡ ὁποία γίνεται ἐν πίστει.
Οἱ ψυχοπαθολογικές καταστάσεις
καί ὁ διάβολος 146
Κατάσταση καλύτερη ἀπό ἐκείνη τῶν πρωτοπλάστων πρίν τήν πτώση. Συνέπειες τῆς ἁμαρτίας. Ἰατρική ὑποστήριξη τοῦ ψυχασθενοῦς. Πῶς φεύγουν τά «γυαλιά». Μήν ἐπηρεάζεσαι ἀπό τόν ἑαυτό σου. «Ἐταπεινώθην καί ἔσωσέ με».
Ψυχασθένειες: ἀσθένειες ἀλλά καί μυστήριο 157
Ἡ παρουσία τοῦ διαβόλου στίς ψυχασθένειες. Μήπως δέν θέλεις νά γιατρευτεῖς; Καταφυγή στήν Παναγία.
Ἁμαρτία καί νεύρωση 164
Ἡ συμβολή τοῦ ἰατροῦ στή θεραπεία τοῦ νευρωτικοῦ. Συνέπειες τῆς ἀπωθήσεως τῆς ἠθικῆς συνειδήσεως.
«Θεέ μου, σ᾿ εὐχαριστῶ πού δέν μέ λυπήθηκες» 170
«Ἄς μειώνομαι. Ὁ Θεός ξέρει». Ὑλικό γιά ταπείνωση ὅλο αὐτό πού ἐπέτρεψε ὁ Θεός νά εἴμαστε.
Μήν ξεγελιόμαστε ἀπό τά «γυαλιά»
πού φορᾶ ἡ ψυχή μας 173
Μή δίνεις ἐμπιστοσύνη στό πῶς παρουσιάζει τά πράγματα ἡ ψυχοσύνθεσή σου.
Οἱ λογισμοί στίς ἀρρωστημένες
ψυχικές καταστάσεις 176
Χρειάζεται προσοχή στό θέμα τῶν λογισμῶν. Ἡ προσευχή καί οἱ λογισμοί φόβου καί δειλίας. Πῶς φεύγουν οἱ λογισμοί.
Τό βάπτισμα καί οἱ συνέπειες τῆς ἁμαρτίας 182
Βαπτισματική χάρη καί συνέργεια τοῦ ἀνθρώπου. Εἶναι μόνο γιά καλό ὅ,τι ὁ Θεός ἐπέτρεψε νά ἔχουμε.
Ἡ λατρεία τοῦ ἑαυτοῦ μας 188
Βουλιαγμένοι μέσα στή φιλαυτία. Μέ τήν ὑπακοή δίνεται τό καίριο χτύπημα στή φιλαυτία. Ἡ διπλή λύτρωση.
Οἱ προβληματικοί ἄνθρωποι
μέσα στήν Ἐκκλησία 194
Ἐκπρόσωποι τοῦ ἀληθινοῦ χριστιανισμοῦ;
Δέν εἶναι ὑποχρεωτικό νά μᾶς πλανᾶ ἡ ψυχοσύνθεσή μας. Μήπως κλαῖς τή μοίρα σου;
Ὁρισμένους ἡ ἀνάγκη τούς
ὁδηγεῖ στήν Ἐκκλησία 198
Ποιοί καί πῶς θά βοηθήσουν τούς προβληματικούς χριστιανούς; Ἡ ἀντίσταση τοῦ ἐγώ στή θεραπεία τῆς ψυχῆς.
Μᾶς χρειάζονται κάποιες γνώσεις ψυχολογίας 204
Ἄλλο προσεκτικός, ἄλλο ψυχαναγκαστικός.
(Κάτι πού ἀφορᾶ τόν ἱερέα)
Ἡ ψυχή μας ἕνα ἀπόρθητο ὀχυρό 208
Ἡ λεπτότητα τῆς χάριτος καί τό πεῖσμα τοῦ ἀνθρώπου. Ἄφησε τόν ἑαυτό σου ἐλεύθερο στόν Θεό.
Ὅπου ὑπάρχει ἀληθινή μετάνοια,
ἐκεῖ δέν ὑπάρχουν αἰσθήματα ἐνοχῆς 212
Ἀσπροπρόσωποι ἐνώπιον τοῦ Θεοῦ; Ὅταν ἡ ἁμαρτία ἔχει καί ἀρρωστημένο χαρακτήρα… Νά γιατί δέν φθάνει ἁπλῶς μόνο ἡ ἐξομολόγηση.
Ἑνότητες 217
Α΄ 217
Μέ ὅλες μας τίς δυνάμεις ὑπηρετοῦμε τή φιλαυτία. Θύματα τῆς ψυχοσυνθέσεώς μας; «Ἄν δέν βάλει τό χέρι του ὁ Θεός, γιά μένα δέν ὑπάρχει σωτηρία». Μόνο ἡ ὑπακοή μᾶς σώζει. Εἶναι ἀνάγκη νά κάνουμε ὑπακοή. Μήπως κάνεις ὑπακοή, γιά νά περισώσεις τή φιλαυτία σου; Ἄν θέλεις νά βοηθηθεῖς, θά μαθητεύσεις. «Ἀφοῦ τό λές ἐσύ, ἔτσι εἶναι».
Β´ 229
Ἡ ὑπακοή εἶναι σωτηρία, ἀλλά καί δίκοπο μαχαίρι.
Γ´ 233
Ἀγύριστο κεφάλι ὁ ἄνθρωπος. Προστατεύει τίς ἀδυναμίες του, γιατί τίς θεωρεῖ ὡς τό ἀτού του. Ἄν μετανοήσεις ἀληθινά, ἀποκλείεται νά μείνει ἡ ἐνοχή. Ἡ ψυχοπαθολογική κατάσταση ζυμωμένη μέ τήν ἁμαρτία. Δέν θέλει νά δεῖ τί τοῦ συμβαίνει. Τό ἀδύνατο σημεῖο μας προδίδει τήν ψυχή. «Θεέ μου, ἐμένα νά μέ σώσεις χωρίς νά μετανοήσω».
Δ´ 239
Ὅλα αὐτά εἶναι εὐλογία. Αἰσθάνεται τήν ἁμαρτία του, ἀλλά δέν τήν ἀντιμετωπίζει σωστά. Πιάνεται ἀπό μικρές ἁμαρτίες καί δέν βλέπει τίς βασικές. Πρέπει νά βρεθεῖ ἡ βαθύτερη αἰτία. Καί αὐτός πού ἔχει ἀρρωστημένες καταστάσεις φέρει εὐθύνη. Μέ τή χάρη τοῦ Θεοῦ ξεπερνάει κανείς αὐτές τίς καταστάσεις. «Ἄχ, πότε θά γιατρευτῶ;»
Ε´ 244
Ἄλλο εἶναι τά ἀρρωστημένα πράγματα καί ἄλλο τά ὑγιή. Εἶναι μιά φυγή τό νά πιάνεσαι ἀπό τό ἀπόλυτο. «Ἄχ, Θεέ μου, γιατί μέ ἔκανες ἔτσι;»
ΕΙΔΙΚΟ ΜΕΡΟΣ
α´. Ψυχαναγκασμός
Προσέγγιση μέ βάση τήν πρός Φιλήμονα ἐπιστολή
τοῦ ἀποστόλου Παύλου 251
Καταναγκαστικός τρόπος ἐνεργείας. Τί εἶναι ψυχαναγκασμός. Τό παράδειγμα μέ τά δέκα μουλάρια καί ἡ ἐφαρμογή του. Ἡ ψυχή δέν παγιδεύεται τυχαῖα στόν ψυχαναγκασμό. Ἡ ὑπακοή εἶναι ἡ σωτηρία ἀπό τίς ψυχαναγκαστικές καταστάσεις. Ἡ αὐτονομία τῶν ἀπωθημένων βιωμάτων. Ἡ ἀφύσικη συμπεριφορά, τρόπος ψυχικῆς «ἰσορροπίας». Ἡ ἀρετή καμουφλάζ βαθύτερης ἀρρωστημένης καταστάσεως. Ἕνας ρόλος τῶν ὀνείρων. Πῶς ἡ μελαγχολία γίνεται μετάνοια καί ἡ μειονεξία ταπείνωση.
β´. Αἴσθημα κατωτερότητος
Ὁμιλίες σέ συνάξεις νέων
Μιλῆστε μας γιά τό αἴσθημα κατωτερότητος 281
Εἰσαγωγικά γιά τό αἴσθημα κατωτερότητος. Οἱ τρεῖς «περιοχές» τοῦ ἀνθρώπου. Ἀπό πότε ὑπάρχει σέ κάποιον τό αἴσθημα κατωτερότητος. Πῶς λειτουργεῖ ἡ ψυχή πού ἔχει προδιάθεση γιά μειονεξία. Οἱ ἀλήθειες πού τακτοποιοῦν τόν ἄνθρωπο μέ αἴσθημα μειονεξίας. Ἕνα χαρακτηριστικό παράδειγμα: κάτω ἀπό τό τραπέζι. «Ἄς εἶμαι ἔτσι». Ἡ μεγαλύτερη εὐλογία.
Τό σύμπλεγμα κατωτερότητος
καί τό φυσιολογικό αἴσθημα ὑστερήσεως 301
Οἱ ἀρρωστημένες καταστάσεις χτυπητό παράδειγμα γιά τούς ψυχολογικά ὑγιεῖς. Ὑγιής καί μή ὑγιής κατάσταση. Τά ἀρρωστημένα καί τά μή ὁμαλά ἀντιμετωπίζονται δυσκολότερα. Δές τήν πνευματικότητά σου ὑπό τό φῶς τῶν ἀρρωστημένων καταστάσεων. Αἴσθημα κατωτερότητος καί ταπείνωση. Πῶς λύνονται κάποια προβλήματα. Ἡ φυσιολογική καί ἡ ἀρρωστημένη ἀντιμετώπιση σοβαρῶν θεμάτων.
Κατωτερότητα καί ὑπεροχή 317
Νά κάνουμε μιά διάκριση. Μιά ἀπό τίς χειρότερες περιπτώσεις. Ἕνα παράξενο φαινόμενο. …πρέπει νά γκρεμιστεῖ, καίτοι εἶναι δύσκολο. Τελειομανία.
Δέξου τόν ἑαυτό σου ὅπως εἶναι 326
Τό αἴσθημα κατωτερότητος εἶναι ἀνύπαρκτο, ἅμα…. Οἱ τέσσερις τύποι ἀνθρώπων κατά τόν Γαληνό. Νά γνωρίσουμε τήν ψυχοσύνθεσή μας.
Μέσα στό φῶς τοῦ Θεοῦ ὅλα τακτοποιοῦνται 332
Ποιός διανοεῖται νά γκρεμιστεῖ τό καλυβάκι πού ἔκτισε; Θέλει θυσία καί τόλμη ἡ θεραπεία. Πάρε σωστή στάση ἀπέναντι στή δική σου πραγματικότητα. Θύματα ἀνύπαρκτων πραγμάτων.
Κομπλεξικός καί στήν αἰωνιότητα; 343
Ὁ θάνατος: ἕνα εἶδος ἀναδημιουργίας; Ψυχοπαθολογικές καταστάσεις καί αἰωνιότητα. Τότε ὅλα ἀλλάζουν. Μιά ἀπάντηση μέ ἐπιφύλαξη. Ἔχει πάρα πολύ μεγάλη σημασία ἡ ὅλη ἐσωτερική διάθεση τοῦ ἀνθρώπου.
Ἡ ἁγία Ἰσιδώρα 352
Νά ἀποδεχθοῦμε τήν κατάστασή μας. Ὅταν οἱ ἄνθρωποι εἶναι ἀνελέητοι. Εἴμαστε ἕνα ψέμα. Μᾶς φοβίζει ἡ ἀλήθεια. Μιά ἁγία κατά Χριστόν σαλή. Τό ἀληθινά ταπεινό φρόνημα τῶν ἁγίων. Μποροῦμε νά μιμηθοῦμε τήν ἁγία Ἰσιδώρα;
Ἀνταγωνισμός: μιά μάστιγα τῆς ἐποχῆς μας 361
Μήν ἐπηρεαζόμαστε ἀπό τή γνώμη τῶν ἄλλων. Νά θυμηθοῦμε αὐτόν πού εἶναι κάτω ἀπό τό τραπέζι. Ὅ,τι κι ἄν σοῦ συμβαίνει, θά βγεῖ σέ καλό. Μᾶς «καθηλώνει» ὁ Θεός, γιά νά ἔχουμε δυνατότητα σωτηρίας. Πῶς ὅλα τά ἀρνητικά τῆς ζωῆς μας εἶναι εὐλογίες;
Σάν τό κουβάρι μέ τήν μπερδεμένη κλωστή 369
Οἱ συνέπειες τῆς μή σωστῆς συνεργασίας ψυχῆς καί σώματος. Φοβόμαστε.
Χάσμα μεταξύ τῆς ἀληθινῆς
χριστιανικῆς νοοτροπίας καί τῆς δικῆς μας 378
Δέν παίρνουμε τά πράγματα ὅπως οἱ ἅγιοι. Ἄν εἴχαμε μέσα μας τήν ἀλήθεια τοῦ Χριστοῦ… «Συνετάξω τῷ Χριστῷ;» «Συνεταξάμην». Γιατί εἶναι δύσκολα τά πράγματα.
Μήν ἐμπιστεύεσαι τή γνώμη σου 388
Οἱ ἀρρωστημένες ψυχολογικές καταστάσεις ἀλλοιώνουν τόν ἄνθρωπο. Αὐτό πού πρέπει νά κάνει ὁ ψυχολογικά ἄρρωστος. Δέν γίνεται χωρίς ὑπακοή, ἄν φορᾶς «φακούς ἐπαφῆς». Γιά τήν ἀσφάλεια τῆς ψυχῆς.
Δύο ἀντίθετα ἄκρα 395
«Ἀσχολεῖται μαζί μου ὁ Θεός!» 397
Ἡ ταλαιπωρία τοῦ ἀνθρώπου πού ἔχει μειονεξία. Ἕνα μεγάλο μυστήριο. Μπορεῖ ὁ Θεός νά μᾶς ἔχει ἐμπιστοσύνη; Καθώς φωτίζεσαι, μυεῖσαι. Ὅλα τά ἔχει στά χέρια του ὁ Θεός. Ἡ σωτηριολογική ἀξία τῶν ἀρρωστημένων καταστάσεων.
Εἰσαγωγικό σημείωμα
Τό βιβλίο …πάντα συνεργεῖ εἰς ἀγαθόν δέν προσφέρει γνώσεις ψυχολογίας ἤ ψυχιατρικῆς. Ὁ ὁμιλητής προσεγγίζει τήν ἀνθρώπινη ψυχή μέσα ἀπό τή γνώση καί τήν ἐμπειρία του ὡς πνευματικοῦ, μέ τήν παράλληλη βοήθεια τῆς ψυχολογίας.
Ἡ ἔξαρση ἀπό τή μιά τῶν διαφόρων ἀρρωστημένων ψυχολογικῶν καταστάσεων ἀπό τήν πιό ἐλαφριά μέχρι καί τήν πιό βαριά μορφή πού παρατηρεῖται στά χρόνια μας, σέ σημεῖο πού εἶναι ἄγνωστο πόσοι εἶναι τελείως ψυχολογικά ὑγιεῖς, καί ἀπό τήν ἄλλη ἡ θέση τῆς Ἐκκλησίας ὅτι ὅλα αὐτά παίρνουν τελείως διαφορετικό νόημα, ἄν τά δεῖ κανείς μέσα στήν οἰκονομία καί τήν πρόνοια τοῦ Θεοῦ, μᾶς κάνουν νά πιστεύουμε ὅτι τό βιβλίο αὐτό θά βοηθήσει στή σωστή ἀντιμετώπισή τους, ὥστε νά ἀποβοῦν πρός σωτηρίαν.
Ἀποσπάσματα ἀπό τό βιβλίο
Στό ὑποσυνείδητο τοῦ ἀνθρώπου ὑπάρχουν σπρωγμένα διάφορα βιώματα ἀπό τά παιδικά μας ἀκόμη χρόνια. Καθώς μεγαλώνουμε, μᾶς συμβαίνουν πολλά ἀνεπιθύμητα πράγματα, ἀπό τά ὁποῖα δέν μποροῦμε νά ξεγλιτώσουμε. Ἅμα δέν τά ἀφομοιώσει κανείς σωστά μέσα στό συνειδητό του, τά σπρώχνει –εἶναι μιά εὐκολία αὐτή– στό ὑποσυνείδητο. Αὐτά εἶναι τά ἀπωθημένα βιώματα, τά ὁποῖα ἔχουν αὐτονομία, σάν νά ἔχουν δική τους κυβέρνηση, δηλαδή δική τους ἀρχή, δική τους ἐξουσία, καί κάνουν ὅ,τι θέλουν. Ὅταν ἐμεῖς ἀγνοοῦμε αὐτή τήν πραγματικότητα, πῶς θά ζήσουμε πνευματική ζωή; Θά κάνουμε φιλότιμες προσπάθειες, ἀλλά ὅσο μποροῦμε νά καταλάβουμε καί ὅσο μποροῦμε νά ἐλέγξουμε τόν ἑαυτό μας καί ὅσο μποροῦμε νά βάλουμε τόν ἑαυτό μας σ᾿ ἕναν δρόμο. Ὅμως, κάθε τόσο τά ἀπωθημένα αὐτά βιώματα θά βγαίνουν ἀπό κεῖ μέσα ἀνεξέλεγκτα καί θά κάνουν τά δικά τους.
Τήν κάθε συγκεκριμένη στιγμή, στήν κάθε συγκεκριμένη περίπτωση, ἐνθυμούμενος ὅτι ἔβαλες ἀρχή καί ὅτι παρέδωσες καί πάλι τόν ἑαυτό σου στόν Θεό, καθώς βγῆκε ἀπό τό ὑποσυνείδητο ἕνα ἀνεξέλεγκτο κομμάτι, πού ὅμως τώρα μπορεῖ νά εἶναι στόν ἔλεγχό σου, θά προσπαθήσεις νά μή σέ κυριέψει, ἀλλά νά κάνεις αὐτό τό ὁποῖο θά ἔκανε ἕνας ἅγιος, αὐτό τό ὁποῖο σοῦ λέει ἐκείνη τήν ὥρα ὁ Χριστός νά κάνεις.
Τό νά βάζουμε συνεχῶς ἀρχή, δέν σημαίνει ὅτι θά κάνουμε παράξενα πράγματα. Αὐτά τά γνωστά, τά συνηθισμένα θά κάνουμε, ἀλλά μέ ἄλλο πνεῦμα, μέ ἄλλη διάθεση, καθώς θά τό μελετήσουμε ὅλο αὐτό τό θέμα, θά τό καταλάβουμε καί θά βάλουμε ἀρχή καί σήμερα καί αὔριο καί μεθαύριο· καί δέν ἔχει τελειωμό. Οὔτε θά κουραστεῖ κανείς ποτέ, ὥστε νά πεῖ: «Κουράστηκα νά βάζω ἀρχή». Ἴσα-ἴσα, κάθε μέρα θά τό νιώθεις μέσα σου ὡς ἀνάγκη νά τό κάνεις. Καί αὐτό θά εἶναι καί μιά μαρτυρία, μιά ἔνδειξη, ἀπόδειξη, θά ἔλεγα, ὅτι ἕνα ἀκόμη κομμάτι τοῦ ὑποσυνειδήτου σου, ἕνα ἀκόμη κομμάτι τοῦ ἀσυνειδήτου σου βγῆκε ἀπό τό σκοτεινό ὑπόγειο καί εἶναι ὑπό τόν ἔλεγχό σου, καί τό βάζεις κάτω ἀπό τή χάρη τοῦ Θεοῦ καί ἐξαγιάζεται καί αὐτό. Ὅ,τι εἶναι κακό, ὅ,τι εἶναι σκουριά τό διώχνει ἡ χάρη, τό καθαρίζει, καί μένει μόνο ἡ ψυχή σου ἀτόφια.
Ἀνά πᾶσαν στιγμήν ὁ ἄνθρωπος αἰσθάνεται ὅτι δέν ἔβαλε ἀρχή. Διότι μέ βάση τό χριστιανικό πνεῦμα ποτέ κανείς, ἱστάμενος ἐνώπιον τοῦ Θεοῦ, δέν μπορεῖ νά αἰσθανθεῖ ἔτσι: «Αὐτό τό ἔκανα, ἐκεῖνο τό ἔκανα· στάσου νά κάνω καί τό ἄλλο. Τόσο καιρό ἔκανα τοῦτο, ἔκανα ἐκεῖνο· ἄς συνεχίσω λοιπόν». Ἀλλά τί; Ἀνά πᾶσαν στιγμήν αἰσθάνεται τήν ἀνάγκη νά βάλει ἀρχή. Δηλαδή, αἰσθάνεται ὅτι ὄχι ἁπλῶς ἔκανε λάθος καί θέλει νά τό διορθώσει, ὄχι ἁπλῶς ἔκανε λίγα καί θέλει νά κάνει λίγο περισσότερα, ἀλλά καθώς ἡ ὅλη στάση τοῦ ἀνθρώπου δέν εἶναι τέτοια, ὥστε νά εἶναι δοσμένος κανείς ἀπόλυτα στόν Θεό, αἰσθάνεται τήν ἀνάγκη, βάζοντας ἀρχή, νά ἐπανατοποθετηθεῖ ἀπέναντι στόν Θεό.
Στίς ἡμέρες μας πιστεύω ὅτι ὁ Θεός ἐπέτρεψε, οἰκονόμησε νά εἶναι σέ ἔξαρση ὅλες αὐτές οἱ ψυχοπαθολογικές καταστάσεις. Βέβαια, μοιάζει σάν νά τίς ἔσπειρε ὁ Θεός, σάν νά τίς σκόρπισε ὁ Θεός ἀνάμεσά μας. Ἐμεῖς οἱ ἄνθρωποι τά δημιουργοῦμε, ἀλλά τά ἐπιτρέπει ὁ Θεός, τά οἰκονομεῖ ὁ Θεός.
Οἱ καταστάσεις αὐτές δέν φεύγουν εὔκολα. Δέν εἶναι ὅπως οἱ σωματικές ἀσθένειες, στίς ὁποῖες δίνει κανείς φάρμακα, καί αὐτά τίς γιατρεύουν· οὔτε εἶναι θέμα νά ἁπλώσει κανείς τό χέρι καί νά πάρει τίς ἀρρώστιες αὐτές. Αὐτές ἐν πολλοῖς ἐξαρτῶνται ἀπό τήν ὅλη στάση τοῦ ἴδιου τοῦ ἀνθρώπου πού ἔχει τίς ψυχοπαθολογικές καταστάσεις, ἀπό τήν ὅλη ἐνέργειά του. Λέω συχνά ὅτι ὁ Θεός τό ὅλο θέμα, ὅπως πιστεύω, τό οἰκονομεῖ ἔτσι γιά κάποιον λόγο· γιά νά μάθει κάποιο μάθημα ὁ ἄνθρωπος. Καί ὅσο ἀργεῖ νά τό μάθει, τόσο αὐτά δέν φεύγουν.
Ἐπανειλημμένως ἔχω πεῖ κατ᾿ ἰδίαν: «Ὁ Θεός ἐπέτρεψε νά σοῦ συμβαίνουν αὐτά, καί ὑποφέρεις βέβαια, ἀλλά ὅμως, ἐξ ὅσων μπορῶ νά καταλάβω, θά ἤθελα νά σοῦ πῶ ὅτι δέν θά ἤσουν στόν δρόμο τοῦ Θεοῦ, καί ποιός ξέρει σέ τί δρόμο θά ἤσουν, ἄν δέν εἶχες αὐτά τά παθήματα, αὐτές τίς ψυχοπαθολογικές καταστάσεις». Τά λέω ὄχι σάν νά θέλω νά ψευτοπαρηγορήσω αὐτόν μέ τόν ὁποῖο μιλῶ, καί ὁ ὁποῖος πραγματικά ὑποφέρει καί πάσχει· ὄχι σάν νά τοῦ λέω ψέματα ἤ σάν νά θέλω νά τόν ξεγελάσω. Πιστεύω ὅτι ἔτσι εἶναι.
Ὁ ἄνθρωπος ἔχει πάντοτε τήν τάση νά ξεφεύγει ἀπό δῶ καί ἀπό κεῖ, καί ὁ Θεός, τρόπον τινά, τόν δεσμεύει μέσα ἀπό αὐτές τίς καταστάσεις, καί, θέλει δέν θέλει, κάθεται κανείς κοντά στόν Θεό. Ὄχι βέβαια μέ τό ζόρι, οὔτε θέλει ὁ Θεός νά τόν κρατήσει μέ τό ζόρι, ἀλλά ξέρει ὁ Θεός, ὡς Θεός πού εἶναι, ὅτι ὁ ἄνθρωπος, ἄν τελικά δεῖ τήν ἀλήθεια, θά πεῖ μόνος του: «Θεέ μου, δέν θά σέ εὐγνωμονοῦσα τόσο πολύ, ὅσο αἰσθάνομαι τήν ἀνάγκη νά σέ εὐγνωμονῶ τώρα, πού ἐπέτρεψες νά ἔχω αὐτές τίς καταστάσεις, οἱ ὁποῖες μέ βασάνισαν στή ζωή. Ὅμως εἶναι ἑκατό τοῖς ἑκατό βέβαιο ὅτι, ἄν δέν τίς εἶχα, δέν θά σέ εἶχα γνωρίσει καί δέν θά ἤμουν κοντά σου, δέν θά ἤμουν στόν δρόμο σου καί δέν θά σωζόταν ἡ ψυχή μου». Ἔτσι εἶναι.
Ὅλο τό μυστικό εἶναι νά μήν παγιδευόμαστε ἀπό τή δική μας λογική, νά μήν παρασυρόμαστε ἀπό τή δική μας λογική, νά μή συμβουλευόμαστε τή δική μας λογική. Νά τό κάνει κανείς αὐτό καί νά πιαστεῖ ἀπό κάτι ἄλλο. Ἐκεῖνος πού εἶναι στήν ὑπακοή, θά πιαστεῖ ἀπό τήν ὑπακοή καί δέν ἔχει κανένα φόβο· ἀλλά νά ξεγλιτώσει ἀπό τή δική του λογική.
Ἄν ὁ καθένας πρέπει νά κάνει ὑπακοή, ὅποιος ἔχει τέτοια προβλήματα καί τέτοιες καταστάσεις ἀκόμη πιό πολύ χρειάζεται νά κάνει ὑπακοή. Ὅποιος θέλει νά σώσει τήν ψυχή του στίς ἡμέρες μας, πρέπει νά κάνει ὑπακοή. Χωρίς νά εἶναι ἀπόλυτο, ἀλλά ὁ κανόνας εἶναι αὐτός. Ἔξω ἀπό τήν ὑπακοή, δέν ξέρω ἄν μπορεῖ νά σωθεῖ ὁ ἄνθρωπος· πολύ περισσότερο αὐτοί πού ἔχουν ἀρρωστημένες καταστάσεις. Ἅμα κάνει κανείς ὑπακοή, ἀλλά ἀληθινή ὑπακοή, σιγά-σιγά θά ξεγλιτώσει ἀπό τά γρανάζια μέσα στά ὁποῖα ἔχει μπλέξει, ἀπό τίς διάφορες καταστάσεις, ἀπό τά διάφορα κόμπλεξ, θά κινηθεῖ πιό ἄνετα καί θά λυτρωθεῖ.
Τό αἴσθημα κατωτερότητος τό κρύβει κανείς. (Ἅμα ἔχεις ἕνα κουσούρι, τό κρύβεις. Τό κουσούρι δημιουργεῖ αἴσθημα κατωτερότητος, καί αὐτό σέ κάνει νά κρύβεις τό κουσούρι. Κρύβοντάς το, κρύβεις καί τό αἴσθημα κατωτερότητος.) Ἔτσι, μεγαλώνει κανείς καί οὔτε παίρνει εἴδηση ὅτι ἔχει αἴσθημα κατωτερότητος. Ἐν τῷ μεταξύ, καθώς ἔχει κάποιες ἱκανότητες, πιάνεται ἀπό τίς ἱκανότητες ἐκεῖνες γιά ἀντιπερισπασμό, γιά νά βρεῖ κάτι τό ἀντίρροπο, ὁπότε παγιδεύεται γιά τά καλά ὁ ἄνθρωπος.
Ἄς ποῦμε, ἕνας εἶναι ἐγωιστής· πολύ ἐγωιστής. Τόσο καί κατά τέτοιον τρόπο ἐγωιστής, πού, ἔτσι καί δέν ἐκδηλωθεῖ ἐγωιστικά, νομίζει ὅτι γκρεμίζεται ὅλη ἡ ὕπαρξή του. Καί αὐτό μπορεῖ νά τό παθαίνει, ἐπειδή βαθύτερα ἔχει αἴσθημα κατωτερότητος, καί δέν μπορεῖ νά ἀφεθεῖ σ᾿ αὐτό, διότι ἐκεῖνο εἶναι καταποντισμός. Ἔτσι, βγάζει τό κεφάλι ἀπ᾿ ἔξω καί αἰσθάνεται νά ὑπάρχει καί νά ζεῖ, στηριζόμενος σέ κάποιες ἱκανότητες πού ἔχει, καί προβάλλει ἐκεῖ τόν ἑαυτό του καί ἑπομένως εἶναι ἐγωιστής. Πές του ὅσο θέλεις «ταπεινώσου, ταπεινώσου»· δέν καταλαβαίνει ὁ καημένος. Καί δέν πρόκειται νά τό κάνει. Ὅταν τοῦ λένε νά ταπεινωθεῖ, ψάχνει κάτι ἄλλο νά βρεῖ· δέν βλέπει τόν ἴδιο τόν ἐγωισμό. Διότι ὁ ἐγωισμός του εἶναι ἡ ἴδια ἡ ὕπαρξή του. Ποιός σκοτώνει τήν ἴδια τήν ὕπαρξή του;
Αὐτός ὁ ἄνθρωπος πρέπει νά βοηθηθεῖ: «Ἔλα ἐδῶ, κάθισε νά μιλήσουμε, μή στενοχωριέσαι». Καί νά τοῦ δώσεις νά καταλάβει περί τίνος πρόκειται. Καί ἄν τό μυαλό δουλεύει καί ὁ ἄνθρωπος εἶναι καλῆς διαθέσεως, θά καταλάβει καί θά πεῖ: «Ἄ, ἔτσι εἶναι;» Καί θά ἀναθαρρήσει.
Βέβαια, αὐτό δέν σημαίνει ὅτι ἀμέσως ὁ ἄνθρωπος ἀλλάζει. Ἀλλά μόλις ἔρθει ἡ ἀλήθεια, καί τήν ἀποδεχθεῖ κανείς ἔτσι ἁπλά-ἁπλά, καθώς τοῦ ἐξηγεῖς χωρίς νά θέλεις νά τοῦ τήν ἐπιβάλεις καί χωρίς νά θέλεις νά τόν ὑποτάξεις, μπαίνει μόνη της ἡ ἀλήθεια μέσα στόν καλοπροαίρετο ἄνθρωπο. Τή δέχεται λοιπόν τήν ἀλήθεια καί ἀμέσως, τά ὅποια δεσμά εἶχε μέσα του, οἱ ὅποιες ἁλυσίδες, ἀρχίζουν καί χαλαρώνουν, ξεσφίγγουν, καί νιώθει πιό καλά. Ἐδῶ εἶναι τώρα ἡ ἐξυπνάδα, μέ τήν καλή ἔννοια, τοῦ ἀνθρώπου. Νά πεῖ: «Γιά στάσου. Ἐδῶ κάτι γίνεται. Κάτι μπορεῖ νά γίνει».
Τό πρῶτο-πρῶτο δηλαδή πού πρέπει νά πεῖ εἶναι: «Ὤ, Θεέ μου! Καί εἶχα τόση ἐμπιστοσύνη στή γνώμη μου, καί κοίταξε τί ἔπαθα μιά ζωή! Πόσο ἀλλιώτικα εἶναι τά πράγματα! Ἀλλά βρῆκα ἄνθρωπο πού μπορεῖ νά μέ βοηθήσει». Καί νά ἀρχίσει νά λειτουργεῖ ἡ ἐμπιστοσύνη στόν ἄνθρωπο πού τόν βοηθάει.
Ὅλη αὐτή ἡ ψυχοπάθεια πού εἶχε δημιουργηθεῖ, ἡ σύγκρουση αὐτή, δηλαδή αἴσθημα κατωτερότητος ἀπό τό ἕνα μέρος καί ἀπό τό ἄλλο μέρος τό ὅτι πιάνεται κανείς –πράγμα πού γίνεται ἀσυνείδητα– ἀπό τίς ἱκανότητές του καί μήν τυχόν τίς ἀμφισβητήσουν, γιά νά ἔχει μιά ἰσορροπία, σιγά-σιγά, σιγά-σιγά τακτοποιεῖται.
Αὐτός πού κληρονόμησε μιά ψυχοσύνθεση διαταραγμένη, αὐτός τοῦ ὁποίου οἱ καταβολές εἶναι τέτοιες, πού κάτι συμβαίνει στήν ὅλη προσωπικότητά του –ὁ Θεός τά ξέρει αὐτά– καί γι᾿ αὐτό δέν ἀντιμετωπίζει σωστά τή ζωή, δέν λογικεύεται, καί ὁ ἡγεμών νοῦς δέν κυβερνᾶ σωστά τόν ἑαυτό του, μπορεῖ νά βοηθηθεῖ καί, ἄν μή τι ἄλλο, νά πεῖ: «Ἄ, ἐδῶ κάτι συμβαίνει. Ἑπομένως, ἐγώ ἄς μήν ἐμπιστεύομαι στό πῶς τά βλέπω, στό πῶς τά καταλαβαίνω. Διότι τά βλέπω ὅλα λάθος καί τά καταλαβαίνω ὅλα λάθος, ἐπειδή ἔχω γυαλιά μέσα στήν ψυχή μου». Κάνοντας αὐτό, βοηθιέται. Διότι ἔχει πάρα πολύ μεγάλη σημασία τί θά κάνει μέσα του ὁ ἄνθρωπος. Ἔχει μεγάλη σημασία, καθώς εἶναι διαταραγμένος ὁ ὅλος ψυχοσωματικός ὀργανισμός, ἐάν θά μπορέσει νά πάρει σωστή στάση, ἐάν θά μπορέσει νά ἀρχίσει νά ἀντιμετωπίζει σωστά τήν κατάσταση. Νά μήν ἐπηρεάζεται λοιπόν ἀπό τήν ἐσωτερική του κατάσταση, ἀπό τό πῶς νιώθει, καί νά μήν ἐπιμένει ὅτι «ἀφοῦ ἐγώ ἔτσι βλέπω, ἔτσι εἶναι».
Ἐφόσον γενικότερα-γενικότερα ὁ διάβολος ἐπηρεάζει τόν ἄνθρωπο, πολύ περισσότερο τόν ἐπηρεάζει, ὅταν εἶναι ἀσθενής. Καί ὅταν μέν ἔχει σωματική ἀσθένεια, δέν εἶναι τόσο εὔκολο ὁ διάβολος νά ἐπηρεάσει τόν ἄνθρωπο, ἐφόσον αὐτός ἔχει σώας τάς φρένας, ἐφόσον λειτουργεῖ σωστά τό μυαλό του, καί ἑπομένως λαμβάνει τά μέτρα του. Ὅταν ὅμως ὑπάρχει διαταραχή στή συνεργασία ψυχῆς καί σώματος –ἄς ποῦμε, δέν εἶναι σέ κατάσταση ὑγείας λειτουργικῶς τά νεῦρα– ἐπειδή γενικότερα ἐπηρεάζεται ὁ ὅλος νοῦς τοῦ ἀνθρώπου, ἡ ὅλη ὑπόσταση τοῦ ἀνθρώπου, ἐπειδή ἀλλοιώνεται ὁ ἄνθρωπος, πρός τό ἄσχημο βέβαια, τότε ὁ διάβολος ἀκόμη περισσότερο ἐπηρεάζει τόν ἄνθρωπο. Ἐφόσον δέν λειτουργεῖ σωστά ὁ ἡγεμών νοῦς, ὥστε νά ἀντιταχθεῖ, νά ἀντιπαραταχθεῖ, νά ἀγωνισθεῖ, νά ὀχυρωθεῖ ἔναντι τῆς ἐπηρείας τοῦ διαβόλου, βρίσκει εὐκαιρία ὁ διάβολος καί ἐνεργεῖ διά μέσου αὐτῶν τῶν ἀσθενειῶν. Ἀσθένειες ἄς τίς ποῦμε, ἀλλά ὅμως μέσα ἀπό ἐκεῖ ἐνεργοῦν τά πονηρά πνεύματα, ἐνεργεῖ ὁ διάβολος.
Κατά κανόνα στίς ψυχοπαθολογικές αὐτές καταστάσεις, ἐπειδή ἀκριβῶς ἀλλοιώνεται ὁ νοῦς τοῦ ἀνθρώπου, ἐπειδή ἀκριβῶς ἐπηρεάζεται ἡ ὅλη ψυχολογία τοῦ ἀνθρώπου, καί φυσικά πίσω ἀπό τήν ὅλη ἐπήρεια, ὅπως εἴπαμε, εἶναι ὁ διάβολος, πῶς τά καταφέρνει ὁ διάβολος καί ὄχι μόνο ἐπιδεινώνει ἀκόμη περισσότερο τήν κατάσταση τοῦ ἀνθρώπου ἀπό τήν ὅποια ἀσθένεια πάσχει, ἀλλά ἐπιπλέον δημιουργεῖ μέσα του τέτοια κατάσταση, ὥστε ὁ ἄρρωστος δέν θέλει νά θεραπευθεῖ.