Ἀπομαγνητοφωνημένες ὁμιλίες Φιλοθέης μοναχῆς
Κύρια θέματα τοῦ παρόντος τόμου: Ἡ πνευματική ἀναγέννηση μέσα ἀπό τόν θάνατο τοῦ παλαιοῦ ἀνθρώπου, ἡ πλήρης ἐμπιστοσύνη στό ἔλεος τοῦ Θεοῦ, οἱ διαπροσωπικές σχέσεις, ἡ ὑπέρβαση τήν κρίσιμη ὥρα κτλ.
Περιεχόμενα
Εἰσαγωγικό σημείωμα……………………………………………………… 13
Χαρακτήρας καί πάθη. Ἡ θετική πλευρά………… 17
Ἐμπιστοσύνη στή χάρη καί στό ἔλεος τοῦ Θεοῦ
Τό θέμα δέν εἶναι νά ἔχουμε καλό θέλημα, ἀλλά νά μήν ἔχουμε καθόλου θέλημα
Μέτρο ὁ παλαιός ἑαυτός μας;
Τό βλέμμα στά θετικά
Σωστή στάση ἐνώπιον τοῦ Θεοῦ
Ἡ χάρη ὁδηγός τοῦ ἀναγεννημένου ἀνθρώπου
Βοήθεια στούς ἄλλους;
Ὁ χριστιανός πού ἔχει χάρη Θεοῦ δέν παθαίνει
Σεβασμός στόν συνάνθρωπο
Ἔχει μεγάλη σημασία νά ζητᾶμε συγγνώμη γιά τίς πτώσεις μας καί τά λάθη μας
Θεϊκή προστασία στόν ἄνθρωπο πού μετανοεῖ
Ἕνα «μήπως» πάντοτε στά λόγια μας
Ἐν λευκῷ ἐμπιστοσύνη στή χάρη τοῦ Θεοῦ
Διαρκής αἴσθηση τῆς παρουσίας τοῦ Χριστοῦ
Τό ἔργο τοῦ Θεοῦ μέσα μας
Σωτηρία τοῦ παλαιοῦ ἀνθρώπου διά τῶν θλίψεων
Τόν ἄνθρωπο πού μετανοεῖ δέν τόν ἐκθέτει ὁ Θεός
Οἱ σχέσεις τοῦ ζευγαριοῦ. Ἄτομο καί πρόσωπο…54
Ὁ Θεός δέν ἔχει σχέση μέ τό κακό καί τήν ἐκδίκηση
Αἴσθηση ἰσότητος
Ὑποχρεώσεις καί δικαιώματα στόν γάμο
Ἡ ἀγάπη ὡς ἀπελευθέρωση ἀπό τόν ἀτομισμό
Κατανόηση τοῦ μυστηρίου τοῦ γάμου
Ἀνάμειξη σέ ἄλλους ρόλους
Ὁ σωστός χριστιανός εἶναι δοῦλος Θεοῦ
Καταδεχόμαστε, τελικά, νά εἴμαστε αὐτοί πού εἴμαστε;
Θεανθρώπινη ζωή
Προοπτική μας ἡ ἀλήθεια
Νά μποῦμε στή θέση τοῦ ἄλλου
Ταπείνωση ἀπό τά λάθη μας
Ταύτιση μέ τή ζωή τοῦ Χριστοῦ
Πειθαρχεῖν δεῖ Θεῷ μᾶλλον ἤ ἀνθρώποις…….. 87
Ἡ Παναγία ἔφερε τήν ἐξίσωση τῶν δύο φύλων
Ἀνεπηρέαστοι ἀπό καταστάσεις
Συνεργασία μέ τόν Θεό
Διωκόμενος ὁ χριστιανός, διότι εἶναι ἔλεγχος στούς πέριξ
Ἄλλοθι τό ἐμπόδιο;
Κάθε δικαίωμα ἔχει καί ἀντίστοιχη ὑποχρέωση
Ἰσορροπία ὑπάρχει μόνο στόν Χριστό
Χρειάζεται τόλμη γιά νά βγεῖ κανείς ἀπό τόν ἑαυτό του
Ἀγάπη χωρίς ὅρια καί ἀνεξάντλητη ὑπομονή ἐν Χριστῷ
Ἐμπιστοσύνη στήν ἀγάπη τοῦ Θεοῦ
Ὁ θάνατος τοῦ παλαιοῦ ἑαυτοῦ διώχνει τόν φόβο τοῦ θανάτου 124
Νά δοῦμε τό «τίποτέ» μας καί νά ἐλπίζουμε στήν ἀγάπη τοῦ Θεοῦ
Ἡ μνήμη τοῦ θανάτου ἐξουδετερώνει τόν φόβο τοῦ θανάτου
Τί κάνουμε γιά τήν πνευματική πείνα καί τήν πνευματική δίψα;
Οὐκ ἔστιν ἄλλως σωθῆναι, εἰ μή διά τοῦ πλησίον
Γενικό νοσοκομεῖο ἡ Ἐκκλησία πού μᾶς δέχεται ὅλους
Ἡ παρουσία τοῦ Χριστοῦ γεμίζει τόν Παράδεισο
Ἡ ἐλπίδα, τό μυστικό τοῦ χριστιανοῦ
Ἁγία Φιλοθέη ἡ Ἀθηναία……………………………………………. 152
Ἡ Ἀθήνα τόν καιρό τῆς Φιλοθέης
Ἡ Φιλοθέη καί τό ἔργο της
Κύριε καί Δέσποτα τῆς ζωῆς μου………………………….. 190
Ζωή μέ ἔνταση ἐνώπιον τοῦ Θεοῦ
«Μή φυτρώνεις ἐκεῖ πού δέν σέ σπέρνουν»
Ὁ Κύριος διά μέσου τῶν ἁμαρτιῶν μας μᾶς σώζει
Ἡ μετάνοια ὅλα τά τακτοποιεῖ
Ὑπομένων ὑπέμεινα τόν Κύριον
«Δώρησαί μοι τοῦ ὁρᾶν τά ἐμά πταίσματα»
Ἐνώπιος ἐνωπίῳ
Ἔχουμε λαχτάρα γιά σωτηρία;
Ὑπακοή καί θεραπεία τῆς ψυχῆς…………………………. 221
Ἡ ὑπακοή λυτρώνει τόν ἄνθρωπο
Εἰδικός κανόνας γιά τή σωτηρία τοῦ καθενός
Ὁ πόνος μᾶς φέρνει πιό κοντά στόν Χριστό
Οἱ ἡλικιωμένοι θέλουν κάποιο στήριγμα
Δέν παραδίδει εὔκολα κανείς τόν ἑαυτό του εἰς θάνατον
Ἐκκοπή τοῦ θελήματος στήν ὑπακοή
Θεραπεία τῶν παθῶν στήν ὑπακοή
Λύτρωση μέσα ἀπό τήν ὑπακοή
Ἡ ἀποφυγή τοῦ κόπου ζημιώνει τήν ψυχή
Ὑπακοή κατευθείαν στόν Θεό
Αἴτια τῆς πνευματικῆς ἀνισορροπίας
Νά μήν εἴμαστε τοῦ ἑαυτοῦ μας
Ἡ Παναγία, διαλεκτή τοῦ Θεοῦ…………………………….. 255
«Νά ᾿ναι εὐλογημένο!»
«Ἡ Παναγία ταπείνωσίς ἐστι»
Στή μήτρα τῆς ὑπακοῆς
Μόνον ὁ ταπεινός εὐλογεῖται
Ἡ Παναγία ἔχει τό ἑρμάριο τοῦ Ἁγίου Πνεύματος
Εὐλογία ἡ πτώση, ἄν πάρουμε τή σωστή στάση
«Τί ὅτι ὁδός ἀσεβῶν εὐοδοῦται;»…………………………. 274
«…καί πάντα, ὅσα ἄν ποιῇ, κατευοδωθήσεται»
«Τίς ἔγνω νοῦν Κυρίου;»
«Ἀνεξιχνίαστοι αἱ βουλαί τοῦ Θεοῦ»
Ὁ ταπεινός βρίσκει πάντοτε τή λύση
«Καταβάτω νῦν ἀπό τοῦ σταυροῦ»
Ἡ ἀγάπη τοῦ Θεοῦ τήν κρίσιμη στιγμή
Μιά καινούργια ἀρχή: Νά μή συγκρίνουμε
«Νά ζεῖ κανείς χριστιανικά εἶναι ἀκατόρθωτο. Χριστιανικά μπορεῖ κανείς μόνο νά πεθαίνει» 303
Μακάριος ὅποιος συνειδητοποιεῖ τήν ἀδυναμία του
«Ταπεινοῖς δίδωσι χάριν»
Ἡ καρποφορία θέλει ὑπομονή
Πήραμε στά σοβαρά τό θέμα τῆς σωτηρίας μας;
Ὁ Χριστός εἶναι ζηλωτής
Παραδέχομαι, ἀποδέχομαι, καταδέχομαι
Ἡ ἀπόρριψη δοκιμάζει τήν πνευματική μας κατάσταση
Ἄν εἶσαι τοῦ Χριστοῦ, ὁ Χριστός θά δώσει πολλές λύσεις
Εἰσαγωγικό σημείωμα
Τόν Ὀκτώβριο τοῦ 2015 κυκλοφόρησε τό τεῦχος Προσεγγίζοντας τή διδαχή τοῦ πατρός Συμεών. Πρόκειται γιά τήν ἔκδοση μιᾶς σειρᾶς ἕξι ὁμιλιῶν τῆς Γερόντισσας Φιλοθέης, ἡγουμένης τοῦ Ἱεροῦ Γυναικείου Ἡσυχαστηρίου «Τό Γενέσιον τῆς Θεοτόκου» στό Πανόραμα Θεσσαλονίκης. Οἱ ὁμιλίες ξεκίνησαν στίς 6 Ἰουνίου 2013 καί καθιερώθηκαν πλέον σέ ἑβδομαδιαία βάση λόγῳ τῆς πρόθυμης ἀνταπόκρισης καί ἀμείωτης προσέλευσης τῶν κυριῶν.
Καθώς συνεχίζονται σταθερά οἱ ὁμιλίες, καί ὕστερα ἀπό ἐπανειλημμένες παρακλήσεις πολλῶν κυριῶν, προχωροῦμε σήμερα στήν ἔκδοση τοῦ δεύτερου τεύχους, μέ τίς ὁμιλίες ἀπό τίς 13 Ἰανουαρίου 2014 ὥς τίς 26 Μαΐου 2014. Καί σέ αὐτό τό τεῦχος ἐλάχιστες ὑπῆρξαν οἱ ἐπεμβάσεις, μετά τήν ἀπομαγνητοφώνηση, γιά τήν προσαρμογή τοῦ προφορικοῦ λόγου στόν γραπτό.
Ἡ δομή τῶν συνάξεων παραμένει ἡ ἴδια: ἡ Γερόντισσα διαβάζει συνήθως ἕνα κείμενο τοῦ μακαριστοῦ π. Συμεών, μέ τίς ἀπαραίτητες διευκρινίσεις, ὅπου κρίνεται ἀπαραίτητο, καί στό τέλος δέχεται ἐρωτήσεις ἐπάνω στό θέμα. Καί σέ αὐτόν τόν κύκλο ὁμιλιῶν εὔκολα διακρίνει κανείς τήν ἔντονη ἐπιθυμία τῆς Γερόντισσας νά μᾶς βοηθήσει νά κατανοήσουμε τά βασικά σημεῖα τῆς διδασκαλίας τοῦ μακαριστοῦ π. Συμεών. Σταθερός στόχος παραμένει ἡ μύηση τῶν ψυχῶν στό θέμα τῆς σωτηρίας καί στή σώζουσα χάρη, ὁ πνευματικός ἀγώνας ἀλλά καί ἡ πνευματική ἀναγέννηση μέσα ἀπό τόν θάνατο τοῦ παλαιοῦ ἀνθρώπου μέ τίς ὅποιες δυσκολίες μέσα στήν καθημερινή ζωή. Ἡ ὁλοκληρωτική ἐμπιστοσύνη στό ἔλεος τοῦ Θεοῦ, οἱ διαπροσωπικές σχέσεις, ἡ ὑπακοή, ὁ θάνατος τοῦ παλαιοῦ ἑαυτοῦ, καθώς καί ἡ ὑπέρβαση τήν κρίσιμη ὥρα, ἡ ὁποία δέν θά λείψει ποτέ, εἶναι μερικά ἀπό τά εἰδικότερα θέματα πού θίγονται ἐδῶ. Τό βιβλίο ἀπευθύνεται πρωτίστως στίς κυρίες πού παρακολουθοῦν τίς συνάξεις καί θά ἤθελαν νά ξαναθυμηθοῦν αὐτά πού ἄκουσαν, ἀλλά καί σέ ὅλους ἐκείνους πού ἐπιθυμοῦν νά διαβάσουν λόγον ἀγαθόν.
Συχνά στίς ὁμιλίες λέγονται, ὅπως τόνιζε καί ὁ Πάτερ, τά ἴδια πράγματα. Εἶναι πράγματα πού χρειάζεται νά ἀκούσουμε περισσότερες φορές. Ὅσα ἐπαναλαμβάνονται, ἔλεγε, εἶναι σάν φαγητό ξαναζεσταμένο πού ξανασερβίρεται, ἀλλά δέν εἶναι τό ἴδιο. Ὁ ἅγιος Συμεών ὁ Νέος Θεολόγος σέ κάθε ὁμιλία του ἔλεγε πάνω κάτω τά ἴδια πράγματα, ἀλλά “φρεσκαρισμένα” μέσα ἀπό τήν ψυχή, καθώς ἦταν βιώματα. Ἦταν ὅμοια ἀλλά καί ἀλλιώτικα. Καθώς πρόκειται γιά βιώματα, τά ἴδια πράγματα μποροῦν νά βγαίνουν κατά ἕναν διαφορετικό, καινούργιο τρόπο, καί τότε ἡ ἐπανάληψη δέν συμβάλλει ἁπλῶς στήν ἐμπέδωση ὅσων λέγονται, ἀλλά ἐνδέχεται νά μᾶς ἀποκαλύπτει νέες πτυχές τῆς σωτηριώδους ἀλήθειας τοῦ Θεοῦ. Πάνω στό θέμα αὐτό συνήθιζε νά λέει ὁ Πάτερ: «Ἡ ψυχή πού ἀκούει τόν λόγο τοῦ Θεοῦ μέ καημό καί ἐνδιαφέρον, ἀφομοιώνει τίς ἀλήθειες τοῦ Θεοῦ καί μετά, τρόπον τινά, γεννᾶ ἡ ἴδια ἡ ψυχή κατά ἕναν προσωπικό καί πρωτότυπο τρόπο τίς ἴδιες ἀλήθειες. Διότι ὁ λόγος τοῦ Θεοῦ εἶναι ζωντανός καί σέ κάθε ψυχή ἐνεργεῖ μέ μοναδική καί ἀνεπανάληπτη δύναμη».
Ὁλοκληρώνοντας δέν μποροῦμε παρά νά ἀναφερθοῦμε καί ἄλλη μιά φορά στόν π. Συμεών· τόν φανταζόμαστε νά μᾶς προτρέπει μαζί μέ τόν προσφιλή του ἅγιο Βαρσανούφιο: Ἐρειδέτωσαν οἱ λόγοι μου ἐν τῇ καρδίᾳ σου… Καί μελέτησον αὐτά κοιταζόμενος καί ἀνιστάμενος καί περιπατῶν ἐν τῇ ὁδῷ καί κοιταζόμενος ἐν οἴκῳ. Δηλαδή: Τά λόγια πού σοῦ γράφω νά εἶναι ριζωμένα, φυτεμένα ἐκεῖ στήν καρδιά σου… Καί νά τά μελετᾶς, καί ὅταν ξαπλώνεις γιά ὕπνο καί ὅταν σηκώνεσαι, καί ὅταν περπατᾶς στόν δρόμο καί ὅταν ξεκουράζεσαι στό σπίτι (Ἀββᾶς Βαρσανούφιος, Ἀπόκριση 11η).
Τήν εὐχή του νά ἔχουμε!
Ἀλεξάνδρα Σωτηρούδη
Χαρακτηριστικά ἀποσπάσματα
Ναί, πάλι θά ξεκινήσουμε ἀπό αὐτή τήν ἰδέα πού ἔχουμε γιά τόν ἑαυτό μας. Ἐδῶ ὁ Πάτερ μᾶς τό λύνει πολύ ἀναλυτικά τό θέμα καί, νομίζω, μποροῦμε νά βοηθηθοῦμε. Ἄν θυμάστε, σέ μία σύναξη ἀπαντήσαμε σέ αὐτό ἀκριβῶς τό ἐρώτημα πού προκαλεῖται τώρα ἐδῶ ἀπό τήν κυρία· μιλήσαμε γιά τόν σκανδαλισμό. Λέει σχετικά ὁ Πάτερ: «Ὁ σκανδαλισμός ἔχει νά κάνει μέ τό ὅλο εἶναι τοῦ ἀνθρώπου, δηλαδή ὄχι ὅτι πρόκειται γιά κάτι πού τό ἔχεις καί πρέπει νά τό ξεπεράσεις, νά τό ἀφήσεις, νά τό πετάξεις. Καθώς ὁ ἑαυτός σου μέ μιά ἀφορμή βγάζει πικρία, χολή, γκρίνια, γογγυσμό, παράπονο, φθόνο, ἀντίδραση, ἀπαιτητικότητα, διεκδίκηση, κακία, διαπιστώνεις ὅτι ὅλα αὐτά δέν εἶναι ἁπλῶς ἕνα κάτι ξώπετσο πού θά τό ἀφήσεις στήν ἄκρη, θά τό πετάξεις καί θά εἶσαι ἥσυχος. Θά δεῖς ὅτι αὐτόν τόν σκανδαλισμό τόν γεννᾶ τό ἐγώ σου. Δέν εἶναι ἁπλῶς ἕνα λάθος πού κάνεις κάποια στιγμή ἤ μιά ἀδυναμία. Εἶναι αὐτή ἡ ἴδια ἡ ὕπαρξή σου. Ἄς πάρουμε μιά γλάστρα» –ἐδῶ εἶναι ἡ γλάστρα στήν ὁποία ἀναφέρεται ἡ κυρία– «μέ σπόρο μέσα πού γεννᾶ ζιζάνια. Καί σύ (αὐτό κάνει κανείς μέ τόν ὅλο πνευματικό ἀγώνα) κάθε ζιζάνιο πού ξεφυτρώνει τό ξεριζώνεις· ἐντάξει, ἀλλά ἡ γλάστρα δέν θά πάψει νά γεννᾶ τά ζιζάνια. Τί πρέπει νά κάνεις; Νά πετάξεις ὅλο τό χῶμα καί μαζί καί τόν σπόρο πού ἔχει μέσα. Αὐτό γίνεται μέ τόν ἄνθρωπο. Ὁ παλαιός ἄνθρωπος εἶναι πηγή ἁμαρτίας, ὅμως ἡ ψυχή βγῆκε πεντακάθαρη ἀπό τά χέρια τοῦ Θεοῦ. Ἀλλά ὁ συγκεκριμένος ἄνθρωπος ἁμάρτησε κατά συγκεκριμένο τρόπο, πονηρεύτηκε, ἀντέδρασε, ὑπερηφανεύτηκε κατά συγκεκριμένο τρόπο, σκέφτηκε νά ἐνεργήσει κρυφά ἀπό τόν Θεό» –μιλάει γιά τόν Ἀδάμ ἐδῶ, ὅπως ἀντιλαμβάνεστε– «καθώς κλονίστηκε ἡ πίστη του στόν Θεό, ἔγινε ὁλόκληρη ἀλλοίωση μέσα του. Αὐτό εἶναι πού πρέπει νά ἀλλάξει».
Δηλαδή μετά τήν πτώση ἔγινε αὐτό τό μεγάλο κακό, κλονίστηκε ἡ ἐμπιστοσύνη τοῦ Ἀδάμ πρός τόν Θεό καί ἔγινε μέσα του, λέει, ὁλόκληρη ἀλλοίωση.
———–
Ἕνας πού ἀγωνίζεται πολύ εἰλικρινά νά ξεπεράσει τόν ἑαυτό του, ἀντιδιαστέλλει μέσα του τή δομή του ἀπό τά πάθη καί τίς ἀδυναμίες πού τόν κατακλύζουν. Δέν μποροῦμε νά ποῦμε δηλαδή: «Αὐτός εἶναι ὁ χαρακτήρας μου καί δέν μπορῶ νά κάνω διαφορετικά». Ἀλλιῶς, κάπου θά μᾶς ἀποκάλυπτε ὁ Θεός ὅτι αὐτοί οἱ χαρακτῆρες δέν σώζονται· ἀντίθετα, ὁ Θεός «πάντας ἀνθρώπους θέλει σωθῆναι καί εἰς ἐπίγνωσιν ἀληθείας ἐλθεῖν». Ὅλα τά ἄλλα μπορεῖ νά τά ἔχει κανείς, μιά τάση γιά νά φαίνεται τί τύπος εἶναι κανείς, ἀλλά τά πάθη καί οἱ ἀδυναμίες εἶναι κάτι ἄλλο, εἶναι κάτι πού τό καλλιεργεῖ ἀκριβῶς αὐτός πού ἔχει αὐτή τήν τάση.
Νά πάρουμε τόν πιό δύσκολο τύπο πού εἶναι ὁ λεγόμενος χολερικός, αὐτός ὁ εὐερέθιστος, αὐτός ὁ γκρινιάρης, αὐτός πού, τρόπον τινά, τοῦ φταῖνε ὅλα. Εἶναι βέβαια ὁ παλαιός ἑαυτός, αὐτός ὅμως ξέρει τόν χαρακτήρα του. Ἄν τόν ξέρει, ἄν ξέρει δηλαδή ποιός εἶναι αὐτός ὁ τύπος, αὐτή ἡ δομή του, ἔχει ὑποχρέωση νά λάβει τά μέτρα του. Δέν σημαίνει ὅτι ἔτσι θά παραμείνει, ἐπειδή ἔχει αὐτή τήν τάση μέσα του, νά τά κάνει δηλαδή μέ τό παραμικρό ὅλα γυαλιά καρφιά. Ἐδῶ εἶναι ὁ τίμιος ἀγώνας πού θά κάνει, καί ἐδῶ ὁ Θεός θά δώσει σέ μεγαλύτερο βαθμό τή χάρη του, γιατί βλέπει ὅτι ὁ χολερικός ἔχει δύσκολο χαρακτήρα, δύσκολη δομή· τοῦ δίνει λοιπόν ἀκόμη πιό πολλή χάρη, τοῦ δίνει ἀκόμη πιό πολλές προϋποθέσεις, γιά νά μπορέσει νά ξεπεράσει τόν χαρακτήρα του.
———–
Ἄλλο πράγμα νά πεῖ κανείς μέ πόνο στό παιδί του: «Παιδί μου, νομίζω ὅτι δέν εἶναι σωστό αὐτό πού κάνεις· ἐγώ εἶμαι μητέρα, εἶμαι πατέρας, δέν μπορῶ νά σοῦ πῶ ὅτι συμφωνῶ μέ αὐτό πού κάνεις». Ξέρετε, ἀμέσως ἀναλαμβάνει εὐθύνη τό παιδί, ἔτσι νομίζω· μεταθέτει ἡ μητέρα τήν εὐθύνη στό παιδί μέ αὐτόν τόν τρόπο. Ἄν ὅμως ἀρχίσει καί τό μαλώνει τάχα γιά τό καλό του καί τήν προκοπή του, τό παιδί καταλαβαίνει πολύ καλά ὅτι ὁ πατέρας ἤ ἡ μητέρα ἐκείνη τήν ὥρα βγάζουν ἀπωθημένα δικά τους καί δέν τό δέχεται· καί ἐπειδή εἶναι σέ ἀδύναμη θέση, δέν μπορεῖ νά ἀντισταθεῖ καί νά ἀντιδράσει ἀνάλογα ἀπέναντι στόν πατέρα καί τή μητέρα, καί συσσωρεύεται μέσα του τό λεγόμενο αἴσθημα ἀδικίας, ὁπότε ἀργά ἤ γρήγορα τό παιδί θά ἀρχίσει νά ἐπαναστατεῖ, θά ἀρχίσει νά ἀντιδρᾶ.
———–
Ἀλλά χρειάζεται αὐτό νά προσέξουμε σήμερα: Δίνουμε πάρα πολύ μεγάλη ἀξία στό κακό, πολύ ἀσχολούμαστε μέ τό κακό, τί θά γίνει τό ἕνα, πῶς θά γίνει τό ἄλλο· ὅλες οἱ συζητήσεις, ὅλα τά θέματα ἀφοροῦν τό μεγάλο κακό, τή μεγάλη καταστροφή πού ἔρχεται στόν κόσμο, στόν ἑαυτό μας, καί ἀφήνουμε κατά μέρος ὅλη τήν ἀγάπη τοῦ Θεοῦ, ὅλη τή φροντίδα· σάν νά μήν ἔχουμε Θεό τελικά. Τόν καταργοῦμε τόν Θεό, ναί, τόν καταργοῦμε! Προσπαθοῦμε μόνοι μας νά βροῦμε τρόπους ἐπίλυσης σέ ὅλα τά σοβαρά ἀλλά καί τά λιγότερο σοβαρά προβλήματα.
———–
Βλέπετε, τώρα ἀπαντῶ πάλι στό πρῶτο ἐρώτημα: Τί εἶναι ὁ χαρακτήρας καί τί εἶναι τά πάθη; Καί αὐτός ἀκόμη ὁ πιό παράξενος χαρακτήρας, αὐτός ὁ θυμώδης, ὁ ἐκρηκτικός, ὅταν χαριτωθεῖ, μαλακώνει καί δέν ἔχει αὐτές τίς κινήσεις πού εἶχε πρῶτα. Ἐμεῖς οἱ ἴδιοι (ἀπό τόν ἑαυτό μας ἐάν κρίνουμε) τήν μιά φορά εἴμαστε πιό εὐερέθιστοι, τήν ἄλλη φορά εἴμαστε πιό προσγειωμένοι, πιό ταπεινοί, πιό μαλακωμένοι. Τί συμβαίνει μέ μᾶς; Ἄρα εἶναι θέμα στάσεως ψυχῆς ἐκείνη τήν ὥρα. Ἄν κανείς προσεύχεται συνειδητά, τόν ἐπισκιάζει μιά ἀκτίνα χάριτος καί αἰσθάνεται κανείς τήν ἐνέργεια αὐτή τή θεϊκή πού μπαίνει μέσα του, καί λέει: «Πῶς σκεφτόμουν πρίν ἀπό ἕνα λεπτό, καί πῶς σκέφτομαι τώρα! Πῶς αἰσθανόμουν, πῶς ἔνιωθα, καί πῶς αἰσθάνομαι τώρα!» Αὐτά δέν εἶναι ἀνθρώπινες ἐνέργειες, εἶναι θεϊκές, νομίζω. Ὅλο τό ἔργο πού γίνεται μέσα μας εἶναι ἔργο Θεοῦ. Μήν πεῖ κανείς ὅτι ἔκανε κάτι μόνος του· καί μόνο πού θά τό σκεφτεῖ ὅτι ἔκανε κάτι αὐτός μόνος του, τό κατέστρεψε.
———–
Τό μεγαλύτερο μυστήριο εἶναι ὁ φωτισμός τῆς ψυχῆς. Ἐμεῖς μέ τή λογική μας περιμένουμε κάποια πράγματα ἀπό τούς ἄλλους, νά μᾶς κατανοήσουν, νά μᾶς καταλάβουν, νά ἔρθουν στή θέση μας. Ἐγώ θά σᾶς ἔλεγα: Μήν περιμένετε! Ἐμεῖς νά κάνουμε τήν προσπάθεια, ἐμεῖς νά μποῦμε στή θέση τῶν ἄλλων καί μπαίνοντας ἐμεῖς, μπορεῖ νά συγκινηθεῖ ὁ ἄλλος, λίγο ἔτσι νά βρεῖ ἕνα ἔναυσμα θετικό καί νά πεῖ: «Τί ἔκανα τώρα ἐγώ; Πῶς μίλησα ἐγώ; Πῶς ἐνήργησα καί πῶς ἀντέδρασαν ἀπό τό ἄλλο μέρος;» Ἀντί νά παίρνουμε δηλαδή ἀπό τούς ἄλλους, θά κάνουμε ἐμεῖς πρῶτοι μιά προσπάθεια· θά ἔχουμε φυσικά κατά νοῦν ὅλη αὐτή τήν καλή εἰκόνα, τήν προτύπωση τοῦ ἀληθινοῦ γάμου μέ τόν Νυμφίο Χριστό, πού διαβάσαμε παραπάνω. Μέσα ἀπό αὐτή τή διαδικασία, ἄν εἶναι ταπεινός κανείς καί οἰκτίρει τόν ἑαυτό του συνέχεια, νά πεῖ: «Θεέ μου, πῶς ἔπρεπε νά εἶμαι ἐγώ τώρα παντρεμένη γυναίκα καί ὁ ἄλλος ὁ ἄνδρας κτλ. καί πῶς αἰσθάνομαι καί πῶς λειτουργῶ ἐγώ μέσα ἐδῶ;» Καί μόνο αὐτό νά πεῖ κανείς, εἶναι μιά ταπείνωση, ἕνας πόνος πού περνάει ἀπό τήν ψυχή, καί ὁ πόνος εἶναι αὐτός πού τορνεύει περισσότερο ἀπό κάθε ἄλλο μέσο τήν ψυχή, τή μαλακώνει, τήν ἐξανθρωπίζει καί τή φέρνει πιό κοντά στόν γάμο μέ τόν Νυμφίο Χριστό.
———–
Ἄν ρίξουμε τήν εὐθύνη πρῶτα στόν ἑαυτό μας, γίνονται θαύματα, ἀλλάζουν τά πράγματα τελείως, γιατί δέν ἔχει μετά ἄλλο νόημα νά κρατάει ὁ Θεός τήν ψυχή σ᾽ αὐτή τή δοκιμασία. Ἀπό τήν ὥρα πού θά καταλάβει τό πρόβλημά της, τό λάθος της καί θά ἀναλάβει τήν εὐθύνη, ὁ Θεός λύνει καί τό πρόβλημα. Δέν ξέρω κατά πόσο γίνομαι κατανοητή, ἀλλά ἀφήνει ὁ Θεός νά ὑπάρχει τό πρόβλημα, μέχρις ὅτου ὡριμάσει ἡ ἴδια ψυχή, μέχρις ὅτου καταλάβει ὅτι σ᾿ αὐτό τό σημεῖο ἤ ἔπρεπε νά λάβει κάποια ἄλλα μέτρα ἤ νά ἀφήσει τά πράγματα τελείως στόν Θεό.
———–
Μιλᾶμε τώρα γιά τόν ἀναγεννημένο Χριστοάνθρωπο. Ὁ ἀναγεννημένος ἐν Χριστῷ ἄνθρωπος πιστεύω καί νομίζω ὅτι δέν χρειάζεται νά βάλει αὐτά τά ὅρια πού λέτε, οὔτε ἀπό ἐπιστημονικῆς πλευρᾶς ἔχει πολλά δεδομένα. Ἡ ἀγάπη δέν ἔχει ὅρια, ἀγαπάει κανείς ἀπεριόριστα. Ἡ ὑπομονή εἶναι ἀνεξάντλητη, οὔτε βασανίζεται κανείς οὔτε ὑποφέρει. Τά ὅρια (στά ὁποῖα ἀναφέρονται οἱ σύγχρονοι ψυχολόγοι) μπαίνουν, γιά νά μήν τυχόν θιγεῖ ἡ ὑπόληψή μας, ἡ «ἀξιοπρέπειά» μας· ὁ ἀληθινός ἄνθρωπος δέν κινδυνεύει ἀπό τίποτε.
Ἄν ἔχει ὁ ἄνθρωπος μέσα του ταπείνωση καί ἀγάπη, ὅλα τά δέχεται: ὅπως νά τοῦ συμπεριφερθοῦν, ὅπως νά τόν μεταχειριστοῦν, ὅ,τι νά τοῦ ποῦνε. Τά δέχεται, χωρίς νά σημαίνει ὅτι τά υἱοθετεῖ κιόλας· σέ καμιά περίπτωση. Βλέπει ὅτι δέν μπορεῖ νά βγάλει ἄκρη, ὁ ἄλλος ὅμως πού παρακολουθεῖ μέ ποιόν τρόπο τά ἀντιμετωπίζει ὁ χριστιανός παίρνει τό μάθημά του καί λέει: «Πῶς μίλησα τώρα ἐγώ, πῶς ἀντέδρασα, πῶς ἐκτόξευσα αὐτά τά βέλη, καί ὁ ἄλλος σάν νά μή συμβαίνει τίποτε! Ἄρα κάτι ἔχει αὐτός, ἔχει μιά ἄλλη ζωή μέσα του, ζεῖ μιά ἄλλη πραγματικότητα, ἡ ζωή πού ζεῖ εἶναι ἡ ἀληθινή ζωή». Αὐτό προβληματίζει τόν ἄλλο. Γι᾽ αὐτό, ξέρετε, καί δέν μποροῦμε νά ἐπηρεάσουμε σήμερα τούς ἀνθρώπους, γιατί δέν ἔχουμε μαρτυρία Χριστοῦ, δέν ἔχουμε μαρτυρία πίστεως. Ἄν συμπεριφερόμαστε καί ἐμεῖς ὅπως οἱ ὑπόλοιποι, ἕνα σου καί ἕνα μου σέ ὅ,τι μᾶς ποῦν, ἕνα ἐκεῖνος, δύο ἐμεῖς, καί δέκα ἐμεῖς, δέν πρόκειται νά καταφέρουμε τίποτε· καί ὁ ἄλλος ποῦ θά πάει;
Συνηθίζει ὁ Πάτερ νά λέει ὅτι ὅλο τό βάρος μετά γυρνάει πίσω σ᾽ αὐτόν πού τό ἐκτόξευσε. Θά πεῖ, θά πεῖ, θά πεῖ, δέν θά κερδίσει τίποτε, ἄν ὁ ἄλλος μείνει σιωπηλός· καί θά μείνει σιωπηλός ὄχι βέβαια ἔχοντας μέσα του κατάσταση ἀγανακτήσεως –δέν ἐπιτυγχάνεται κάτι ἔτσι– ἀλλά μόνο ἔχοντας ἀγάπη καί ταπείνωση. Ὅταν κανείς δέχεται τά βέλη χωρίς νά παθαίνει, χωρίς μέσα του νά ἀλλοιώνεται ἀρνητικά ἡ ψυχή του, τότε περνάει σίγουρα τό μήνυμα, καί σκέφτεται ὁ ἄλλος: «Τί ἔκανα τώρα;» Καί ἔρχεται ἡ ὥρα πού μετανιώνει, πού καταλαβαίνει τό λάθος του, βάζει μετάνοια καί ἐπιστρέφει καί αὐτός στήν ἀλήθεια. Ὅλα δηλαδή τά ὑπόλοιπα πού κάνουμε εἶναι ἀνθρώπινες κινήσεις.
Πρακτικά βέβαια θά κάνουμε ὅ,τι μποροῦμε· θά ποῦμε στόν ἄλλο: «Κοίτα νά δεῖς τώρα, νομίζω ὅτι τά παραλές, ὅτι κάπου ὑπερβάλλεις, δέν εἶναι ἀκριβῶς ἔτσι ὅπως τά λές». Ἀλλά θά τά ποῦμε ὅλα αὐτά πάλι μέ τή συναίσθηση καί μέ τήν αἴσθηση μέσα μας ὅτι δέν μᾶς ἐπηρεάζει αὐτό, δέν παθαίνουμε τίποτε, ἀκόμη καί νά μᾶς κατηγορεῖ καί νά μᾶς ὑποτιμᾶ καί νά μᾶς ὑποβαθμίζει καί νά λέει ἀνακρίβειες. Ἐμεῖς δέν παθαίνουμε τίποτε, ἀλλά αὐτός παθαίνει, αὐτός δέν εἶναι στήν ἀλήθεια ἐκείνη τήν ὥρα. Μόνο μέ αὐτόν τόν τρόπο μποροῦμε νά τοῦ δώσουμε κάπως νά καταλάβει ὅτι ἔχει πρόβλημα· συμφωνεῖτε; Γιατί ἀλλιῶς, θά μιλᾶμε, θά μιλᾶμε καί ποτέ δέν πρόκειται νά συνεννοηθοῦμε, οὔτε ἀκόμη καί μέ τούς πλησιέστερους, μέ τά μέλη τῆς οἰκογένειάς μας καί μέ τούς πιό στενούς συνεργάτες μας.