Τοῦ ἐν ἁγίοις πατρός ἡμῶν Νεκταρίου ἐπισκόπου Πενταπόλεως τοῦ θαυματουργοῦ.
Στήν ἀποστολική περικοπή πού ἀκούσαμε, καί ἡ ὁποία εἶναι ἀπό τήν πρός Ἐφεσίους ἐπιστολή τοῦ ἀποστόλου Παύλου, περιέχονται καί αὐτά τά λόγια· «Ἔγειρε ὁ καθεύδων καί ἀνάστα ἐκ τῶν νεκρῶν, καί ἐπιφαύσει σοι ὁ Χριστός». Ξύπνα σύ πού κοιμᾶσαι καί σήκω ἐπάνω ἀπό τούς νεκρούς, καί ὁ Χριστός θά σέ φωτίσει. Εἶναι λόγια πού ἀπευθύνονται σέ κάθε ἄνθρωπο πού ἔρχεται στόν κόσμο αὐτό.
Ὁ ἅγιος σ᾿ ὅλη του τή ζωή ἀνταποκρινόταν στή φωνή τοῦ Ἁγίου Πνεύματος
Εἶναι λόγια τά ὁποῖα, θά λέγαμε, τ᾿ ἄκουσε καί τά πρόσεξε καί ὁ μεγάλος ἅγιος, πού γιορτάζει σήμερα ἡ Ἐκκλησία μας, ὁ ὁποῖος καί ἀνταποκρίθηκε. Ὁ ἅγιος Νεκτάριος. Τόν ἅγιο αὐτό τόν καταλαβαίνουμε καλύτερα, γιατί εἶναι πολύ κοντά στίς ἡμέρες μας. Μόλις τό 1920 ἐκοιμήθη. Καί θά ἔλεγε κανείς ὅτι ἔζησε σ᾿ αὐτόν τόν κόσμο περίπου μέσα στίς ἴδιες συνθῆκες καί καταστάσεις πού ζοῦμε κι ἐμεῖς. Καί, ἐπαναλαμβάνω, γι᾿ αὐτό τόν καταλαβαίνουμε καλύτερα. Καί μποροῦμε νά καταλάβουμε τόν ἅγιο ἔτσι πού κι ἐμεῖς νά τόν μιμηθοῦμε καί ὡς πρός τό σημεῖο αὐτό καί ὡς πρός τό θέμα αὐτό.
Ὁ ἅγιος Νεκτάριος ἦταν κι αὐτός ἕνας ἄνθρωπος ὅπως κι ἐμεῖς. Ἔζησε μέσα σ᾿ αὐτόν τόν κόσμο πού ζοῦμε κι ἐμεῖς, μέσα στίς ἴδιες καταστάσεις καί συνθῆκες. Καί θά μποροῦσε νά πάρει ἕναν δρόμο _τόν ἕνα ἤ τόν ἄλλο_ πού παίρνουν οἱ πολλοί ἄνθρωποι καί νά διαπρέψει σ᾿ αὐτόν τόν κόσμο, καθώς εἶχε καί φυσικές καταβολές καί δέν ἦταν τυχαία ψυχή καί τυχαῖος νοῦς. Θά μποροῦσε, θά ἔλεγε κανείς, ὁ ἅγιος Νεκτάριος νά μείνει, ὅπως οἱ πολλοί, στόν ὕπνο αὐτῆς τῆς ζωῆς, στό σκοτάδι αὐτῆς τῆς ζωῆς, στή νέκρα αὐτῆς τῆς ζωῆς καί ἁπλῶς νά ἐπιδιώκει τά ἀγαθά τῆς ζωῆς αὐτῆς καί ἁπλῶς νά ἐπιδιώκει νά ἀναδειχθεῖ στή ζωή αὐτή. Καί ἔτσι νά περάσει ἡ ζωή του μέσα στόν ὕπνο αὐτό, μέσα στή νέκρα αὐτή, ὅπως τό παθαίνουν πολλοί ἄνθρωποι, καί ἔτσι νά φύγει ἀπ᾿ αὐτό τόν κόσμο.
Ὅμως ὁ ἅγιος Νεκτάριος ἄκουσε τή φωνή τοῦ Κυρίου καί ἀνταποκρίθηκε. Ἄν θέλετε, ἄκουσε αὐτά τά λόγια τοῦ ἀποστόλου Παύλου _μπορεῖ νά μήν ἦταν αὐτά τά ἴδια λόγια, ἀλλά αὐτό εἶναι τό μήνυμα τοῦ Εὐαγγελίου_ «Ἔγειρε ὁ καθεύδων καί ἀνάστα ἐκ τῶν νεκρῶν, καί ἐπιφαύσει σοι ὁ Χριστός». Ξύπνησε σύ πού κοιμᾶσαι, σήκω ἀπό τούς νεκρούς, βγές ἀπό τήν κατάσταση τῶν νεκρῶν, «καί ἐπιφαύσει σοι ὁ Χριστός». Τά ἄκουσε αὐτά καί ἀνταποκρίθηκε σ᾿ ὅλη του τή ζωή. Δέν τό ἔκανε ἁπλῶς τίς πρῶτες ἡμέρες, τόν πρῶτο καιρό, τούς πρώτους μῆνες, ἄν θέλετε, τά πρῶτα χρόνια, ἀλλά σ᾿ ὅλη του τή ζωή ἄκουγε συνεχῶς τή φωνή τοῦ Ἁγίου Πνεύματος καί σ᾿ ὅλη του τή ζωή ἀνταποκρινόταν σ᾿ αὐτή τή φωνή καί γι᾿ αὐτό ἔγινε ἅγιος.
Ἔζησε βέβαια, ὅπως ζεῖ ἕνας κοινός ἄνθρωπος. Ὅπως ξέρετε, γεννήθηκε στή Σηλυβρία, κοντά στήν Κωνσταντινούπολη. Μικρός ἀκόμη πῆγε στήν Πόλη καί ἀπό κεῖ βρέθηκε στή Χίο, ὅπου ἔγινε μοναχός καί διάκονος. Ἀπό κεῖ βρέθηκε στήν Ἀθήνα γιά σπουδές καί μετά στήν Ἀλεξάνδρεια. Ξαναπῆγε στήν Ἀθήνα γιά σπουδές, ὅπου τελείωσε τή Θεολογική Σχολή καί ἐπέστρεψε στήν Ἀλεξάνδρεια, ὅπου καί ἔγινε Μητροπολίτης Πενταπόλεως. Ἀλλά, ὅσο κι ἄν μᾶς φαίνεται παράδοξο, ἕνας ἅγιος ἄνθρωπος καθόλου δέν εἶναι καλά ἀνάμεσα στούς ἄλλους.
Ἡ παρουσία τοῦ ἁγίου εἶναι ἕνας ἔλεγχος πού δέν τό σηκώνουν οἱ χριστιανοί
Ὅλοι οἱ ἄνθρωποι θέλουμε νά βροῦμε κάποιον καλό, εἰ δυνατόν νά βροῦμε κάποιον ἅγιο, καί γι᾿ αὐτό ὅλοι παραπονούμαστε καί κατηγοροῦμε· αὐτός εἶναι ἔτσι, ἐκεῖνος εἶναι ἀλλιῶς, αὐτός δέν κάνει, ὁ ἄλλος δέν εἶναι ὅπως τόν θέλουμε. Παραδόξως ὅμως δέν ὑπάρχει κανείς ἅγιος, ἀπό τότε πού ὑπάρχει ἡ Ἐκκλησία μέχρι σήμερα, πού νά εἶχε ἀνάπαυση ἀνάμεσα ὄχι ἁπλῶς στούς ἀνθρώπους ἀλλά ἀνάμεσα στούς χριστιανούς.
Ὅλοι εἴμαστε χριστιανοί, ὅλοι προσπαθοῦμε νά εἴμαστε χριστιανοί, θέλουμε νά εἴμαστε χριστιανοί, ἀλλά ὥς ἕνα σημεῖο, γιά νά βολευόμαστε. Ἡ παρουσία ὅμως τοῦ ἁγίου ποτέ-ποτέ δέν μᾶς ἀφήνει νά εἴμαστε βολεμένοι. Ἡ παρουσία τοῦ ἁγίου συνεχῶς εἶναι ἕνας ἔλεγχος, πέρα ἀπό τά ἄλλα καλά πού ἔχει. Οἱ ἄνθρωποι εὐχαρίστως νά γίνουν χριστιανοί ὥς ἕνα σημεῖο, γιά νά βολευτοῦν. Ἀλλά νά ἔχουν τόν ἔλεγχο αὐτό _ὁ ἔλεγχος αὐτός σημαίνει θάνατο τοῦ παλαιοῦ ἀνθρώπου_ καί νά προχωρήσει κανείς ἔτσι στήν ἁγιότητα, αὐτό δέν τό σηκώνουν οἱ χριστιανοί καί θά κάνουν τό πᾶν, γιά νά βγάλουν ἀπό τή μέση τόν ἅγιο.
Ἔτσι ἔγινε καί μέ τόν ἅγιο Νεκτάριο. Τόν ἀνάγκασαν νά φύγει ἀπό τό Πατριαρχεῖο Ἀλεξανδρείας, ἀπό τήν Αἴγυπτο, καί νά ἔλθει πάλι στήν Ἑλλάδα. Καί ἐδῶ δέν εἶχε ἡσυχία καί ἐδῶ δέν εἶχε ἀνάπαυση. Ἕνα διάστημα, μόνο μερικά χρόνια, στή Ριζάρειο Σχολή βρῆκε μιά κάποια ἀνάπαυση. Τελικά ἵδρυσε στήν Αἴγινα μοναστήρι γιά μοναχές, πού ὑπάρχει μέχρι σήμερα, κι ἐκεῖ ἀποσύρθηκε. Καί θά ἔλεγε κανείς, ἐκεῖ συμπλήρωσε τήν ἁγιότητα. Ἤ, καθώς αὐτός ἀνταποκρινόταν στήν κλήση τοῦ Θεοῦ, ἡ Χάρις τοῦ Θεοῦ τόν ἔκανε τέλειο, τόν ἔκανε ἅγιο. Ἐκοιμήθη στήν Ἀθήνα, στό Ἀρεταίειο Νοσοκομεῖο, καί ἐτάφη στήν Αἴγινα. Ἀπό τίς πρῶτες στιγμές μετά τήν κοίμησή του φάνηκε ἡ μεγάλη ἁγιότητά του, καθώς ἀμέσως ἄρχισε νά κάνει θαύματα.
Παρέλειψα νά πῶ ὅτι καί στήν Αἴγινα, ἐνόσω ἦταν, εἶχε φοβερές δυσκολίες. Ἀκόμη, ὅπως ξέρετε, κατηγορήθηκε καί συκοφαντήθηκε. Ἕνας εἰσαγγελέας πῆγε ἐκεῖ πολύ θυμωμένος, ἐκ τῶν προτέρων ἀποφασισμένος νά καταδικάσει τόν ἅγιο καί καθόλου δέν ἀντιλήφθηκε ὅτι ἔχει μπροστά του ἕναν ἅγιο. Ἀλλά ὅλα αὐτά τά ἐπιτρέπει ὁ Θεός, ἀφ᾿ ἑνός γιά νά φανεῖ τί εἶναι οἱ ἄνθρωποι, καί ὅταν ἀκόμη εἶναι χριστιανοί, πού δέν ἀνέχονται ὅμως ἕναν ἅγιο καί ἀφ᾿ ἑτέρου γιά νά τελειωθεῖ ὁ ἅγιος.
Ἐκοιμήθη ὁ ἅγιος καί ἀμέσως, ἀπό τίς πρῶτες στιγμές, ὅπως εἴπαμε, ἄρχισε νά θαυματουργεῖ. Καί ἀπ᾿ αὐτῆς τῆς ἀπόψεως ἐπίσης εἶναι κοντά μας ὁ ἅγιος, καθώς ἔχει μιά εἰδική Χάρι ἀπό τόν Θεό. Εἶναι ὁ ἅγιος τῶν ἡμερῶν μας. Καί ὅλοι μποροῦμε νά τόν καταλάβουμε, ὅλοι μποροῦμε νά τόν πλησιάσουμε. Εἶναι ὁ ἅγιος διά τοῦ ὁποίου ὁ Θεός _θά τολμούσαμε νά ποῦμε_ ἔτσι ἐπίτηδες κάνει πάρα πολλά θαύματα. Πάρα πολλά. Θά ἔλεγε κανείς, σάν ὁ Θεός νά ξέχασε ἀπ᾿ αὐτῆς τῆς πλευρᾶς τούς ἁγίους τῶν παλαιοτέρων ἐποχῶν καί τή Χάρι αὐτή τῶν θαυμάτων τήν ἔδωσε καί τή δίνει στόν ἅγιο Νεκτάριο, γιατί ἐμεῖς, οἱ χριστιανοί πού ζοῦμε σ᾿ αὐτές τίς ἡμέρες, τίς πονηρές ἡμέρες, τίς πάρα πολύ ἄσχημες ἡμέρες, ἔχουμε ἀνάγκη ἀπό τέτοιους ἁγίους. Θαυματουργεῖ συνεχῶς ὁ ἅγιος, γιά νά βοηθηθοῦμε ἐμεῖς καί γιά νά πιστεύσουμε ὅτι καί σήμερα γίνονται ἅγιοι, καί σήμερα ὁ Θεός θαυματουργεῖ διά σημερινῶν ἁγίων, καί σήμερα ὁ Θεός ποιεῖ τέρατα καί σημεῖα διά τῶν ἁγίων.
Αὐτό εἶναι ὅλο τό μυστικό τῆς πνευματικῆς ζωῆς
Ἄς ἐπανέλθω ὅμως, ἀδελφοί μου, γιά λίγο στά λόγια τοῦ ἀποστόλου Παύλου· «Ἔγειρε ὁ καθεύδων καί ἀνάστα ἐκ τῶν νεκρῶν καί ἐπιφαύσει σοι ὁ Χριστός». Στά λόγια αὐτά, ὅπως εἴπαμε, ἀνταποκρίθηκε ὁ ἅγιος Νεκτάριος ἀπό τήν πρώτη στιγμή μέχρι τέλους. Καί αὐτό εἶναι τό σημεῖο στό ὁποῖο καλούμαστε νά μιμηθοῦμε ἔστω λίγο τόν ἅγιο, ἄν θέλουμε σήμερα νά τόν τιμήσουμε σωστά καί νά ἔχουμε πράγματι τή Χάρι του καί τή βοήθειά του.
Δηλαδή ἐκεῖνο τό ὁποῖο χρειάζεται νά γνωρίζει ὁ κάθε χριστιανός εἶναι ὅτι ἀπό τή δική μας πλευρά πρέπει νά γίνουν ὁρισμένα πράγματα. Αὐτό τό βλέπουμε σ᾿ ὅλους τούς ἁγίους καί στόν ἅγιο Νεκτάριο. Ὅσο κι ἄν ἡ Χάρις τοῦ Θεοῦ εἶναι Χάρις, δηλαδή Δωρεά, ὅσο κι ἄν ὁ Θεός εἶναι εὔσπλαχνος, πανάγαθος, καί συγκαταβαίνει καί ἀναζητεῖ τόν καθένα γιά νά τόν σώσει, ὅμως ὁ Θεός πάντοτε δίνει τή Χάρι Του, τήν εὐσπλαχνία του, τό ἔλεός του, τή σωτηρία, τόν ἁγιασμό, σ᾿ αὐτόν ὁ ὁποῖος ὄχι ἁπλῶς θά τά ζητήσει, ὄχι ἁπλῶς θά τά ἐπιθυμήσει _ὅλοι τό κάνουμε αὐτό_ ἀλλά σ᾿ αὐτόν ὁ ὁποῖος θά ἀνταποκριθεῖ σ᾿ αὐτό πού πολύ χαρακτηριστικά λένε αὐτά τά λόγια τοῦ ἀποστόλου Παύλου· «Ἔγειρε ὁ καθεύδων καί ἀνάστα ἐκ τῶν νεκρῶν».
Εἶναι κάποιες πράξεις πού πρέπει νά κάνει αὐτός ὁ ἴδιος ὁ κοιμισμένος, αὐτός πού εἶναι ἀνάμεσα στούς νεκρούς. Ὅσο κι ἄν κοιμᾶται, ὅσο κι ἄν εἶναι νεκρός, δέν λέει ὁ Θεός· «Δέν πειράζει· κάθισε ἐκεῖ καί θά ἔλθω ἐγώ». Ὄχι. Τοῦ στέλνει τό μήνυμα ὁ Θεός, τόν κεντρίζει ὁ Θεός, γιά νά τόν κάνει τόν ἴδιο τόν ἄνθρωπο νά κινηθεῖ ἀπό τή δική του πλευρά. Γιατί, ὅσο κι ἄν ἔπεσε ὁ ἄνθρωπος, ὅσο κι ἄν ἁμάρτησε, ὅσο κι ἄν ἀμαυρώθηκε τό κατ᾿ εἰκόνα, μένει ἕνα κάτι στόν ἄνθρωπο. Εὐτυχῶς πού μένει, γιατί ἄν δέν εἶχε μείνει κι αὐτό, θά πηγαίναμε μαζί μέ τούς δαίμονες. Μένει ἕνα κάτι, μιά κάποια δύναμη, ἡ ὁποία ὅμως πρέπει νά δραστηριοποιηθεῖ, νά κινητοποιηθεῖ, νά ἐνεργοποιηθεῖ, γιά νά ξυπνήσει ὁ ἄνθρωπος, γιά νά προσπαθήσει ὁ ἄνθρωπος νά σηκωθεῖ ἀπό κεῖ πού εἶναι πεσμένος ἀνάμεσα στούς νεκρούς καί ν᾿ ἀναζητήσει τόν Χριστό, νά κινηθεῖ πρός τόν Χριστό καί μετά ὁ Χριστός θά τόν φωτίσει.
Αὐτό εἶναι ὅλο τό μυστικό τῆς πνευματικῆς ζωῆς, καί τό βλέπουμε στή ζωή ὅλων τῶν ἁγίων. Ἀπό τή στιγμή πού ἄκουσαν γιά τόν Χριστό, πού κάτι ἔμαθαν, κάτι πληροφορήθηκαν, γιά τόν Χριστό, στρέφεται ἡ ψυχή τους μέ ὅλες τίς δυνάμεις πρός τόν Χριστό. Καί βλέπουμε καθαρά στή ζωή ὅλων τῶν ἁγίων _δέν φαίνεται, ἀλλά τό καταλαβαίνει κανείς_ ὅτι σάν νά τούς πιάνει ἀπό τό χέρι ὁ Χριστός καί ἀπό κεῖ καί πέρα τούς ἀναλαμβάνει καί σιγά-σιγά, σιγά-σιγά, τούς ὁδηγεῖ στήν ἁγιότητα.
Αὐτό κάθε μέρα τό περιμένει ἀπό τόν καθένα μας ὁ Χριστός. Καί, ἄν θέλετε, σήμερα πού γιορτάζουμε τή γιορτή αὐτοῦ τοῦ μεγάλου ἁγίου τῆς Ἐκκλησίας μας, ὁ ὁποῖος ἀκριβῶς ἔτσι ἔκανε καί ὁ ὁποῖος θέλει νά τόν μιμηθοῦμε, σήμερα περιμένει ὁ Κύριος αὐτό ἀκριβῶς νά κάνουμε. Ἐμεῖς τόσα χρόνια εἴμαστε χριστιανοί, ἀλλά δέν ξέρω πόσο ἀνταποκριθήκαμε στήν κλήση τοῦ Θεοῦ, πόσο προσέξαμε τά λόγια τοῦ Ἁγίου Πνεύματος καί στραφήκαμε πρός τόν Θεό μέ ὅλες μας τίς δυνάμεις.
Περιμένει ὁ Κύριος ὄχι ἁπλῶς τάχα νά ἐπιθυμοῦμε, ὄχι ἁπλῶς τάχα νά προσευχόμαστε, ὄχι ἁπλῶς τάχα νά ἔχουμε, ἄν θέλετε, ἔστω ἕνα καημό, ἀλλά περιμένει ὁ Κύριος αὐτή τήν ἐνεργοποίησή μας, αὐτή τήν προσπάθειά μας, αὐτό τό νά σκουντήσουμε τόν ἑαυτό μας νά ξυπνήσει, νά σκουντήσουμε τόν ἑαυτό μας νά βγεῖ μέσα ἀπό τή νέκρα καί νά κινηθεῖ πρός τόν Κύριο. Εἶναι μεγάλο πράγμα, ἀδελφοί μου, νά νιώσεις ὅτι σέ πιάνει ἀπό τό χέρι ὁ Κύριος καί, ὅπως εἴπαμε, βάζοντάς σε στόν δρόμο του σέ ὁδηγεῖ βῆμα πρός βῆμα πρός τήν ἁγιότητα.
Ἔτσι ἀπαλλασσόμαστε ἀπό τόν παλαιό ἄνθρωπο
Μέχρι τό βράδυ μποροῦμε νά λέμε, ἀλλά δέν ἔχουμε χρόνο. Γιά νά μή σᾶς κουράσω νά τελειώσω, ἀλλά θά παρακαλοῦσα νά προσέξουμε κι αὐτό τό ἰδιαίτερο σημεῖο, πού τό βλέπουμε σ᾿ ὅλους τούς ἁγίους καί ἰδιαίτερα στόν ἅγιο Νεκτάριο· ἐνῶ εἶναι ἅγιος καί ἀπό τήν πρώτη στιγμή πού γνώρισε τόν Κύριο κάνει αὐτά πού θέλει ὁ Κύριος, ἀγωνίζεται νά κάνει αὐτά πού θέλει ὁ Κύριος, ὅμως ὁ Κύριος, πού τόν ἔχει ὑπό τήν προστασία του, πού τόν ἔχει πάρει ἀπό τό χέρι, πού τόν ὁδηγεῖ, ἐπιτρέπει νά περάσει ὅλες αὐτές τίς δυσκολίες, καί νά συκοφαντηθεῖ γιά τά χειρότερα πράγματα. Συκοφαντήθηκε στήν Αἴγυπτο, διώχθηκε ἀπό τήν Αἴγυπτο, ἦλθε στήν Ἑλλάδα. Καί ἐδῶ τά ἴδια καί προπαντός ὅταν ἔφθασε στήν Αἴγινα. Ἐπιτρέπει ὁ Θεός καί στόν ἅγιο ἄνθρωπο, προπαντός στόν ἅγιο ἄνθρωπο, νά ἔλθουν πράγματα πού θά τόν ζορίσουν, ἔτσι ὥστε νά ξεπεράσει ὁτιδήποτε τόν ἐμποδίζει, γιά νά φθάσει στό τέλος τῆς ἁγιότητος.
Ὅλοι γνωρίζουμε ὅτι, ἐάν μᾶς ρωτοῦσε ὁ Θεός· «Θέλεις νά σοῦ δώσω αὐτόν τόν πόνο, θέλεις νά σοῦ δώσω αὐτή τήν ἀρρώστια, θέλεις νά σοῦ δώσω αὐτή τήν ταλαιπωρία;» δέν θά δεχόμασταν, ὅσο καλοί κι ἄν εἴμαστε. Ὁ Θεός ὅμως, ὁ ὁποῖος γνωρίζει βαθύτερα τή διάθεσή μας καί γνωρίζει ὅτι θά τόν εὐγνωμονοῦμε ὅ,τι κι ἄν μᾶς στείλει _ὅταν βέβαια ἀνταποκριθοῦμε, καί ὅταν μᾶς πάρει ἀπό τό χέρι καί μᾶς ὁδηγεῖ ἐκεῖνος_ θά ἐπιτρέψει στή ζωή μας, ἀδελφοί μου, νά μᾶς ἔλθουν πράγματα πού οὔτε τά περιμέναμε καί οὔτε νομίζαμε ὅτι μποροῦμε νά τά σηκώνουμε καί νά τά ἀντέχουμε. Κι ὅμως πρέπει καί σ᾿ αὐτές τίς περιπτώσεις νά ποῦμε· «Νά ᾿ναι εὐλογημένο, Θεέ μου. Ὅπως θέλεις ἐσύ». Μπορεῖ βέβαια ἀπό τόν πόνο του νά κράξει κανείς, νά φωνάξει, νά γογγύξει. Δέν πειράζει.
Ἔτσι ἀπαλλάσσεται κανείς ἀπό τόν παλαιό ἄνθρωπο, ὅπως τό φίδι ἀπαλλάσσεται ἀπό τό παλιό δέρμα καί βγαίνει τό καινούργιο. Ἔτσι ἀπαλλάσσεται ἀπό τά πάθη, ἔτσι ἀπαλλάσσεται ἀπό τήν ἁμαρτία. Ἔτσι σιγά_σιγά ἀρχίζει νά γεύεται κανείς αὐτή τήν καθαρότητα, αὐτή τήν πνευματική κατάσταση, νά γεύεται τήν ἁγιότητα, νά γεύεται αὐτό τό φῶς πού δίνει ὁ Χριστός. Καί ἀρχίζει κανείς νά καταλαβαίνει πῶς περίπου συνέβαινε στούς ἁγίους καί ἔτσι μέ τή Χάρι τοῦ Θεοῦ μέρα μέ τήν ἡμέρα, ὅ,τι κι ἄν παθαίνει κανείς σ᾿ αὐτόν τόν κόσμο, ὅλα τά ἀντέχει καί περιμένει κάθε μέρα καί περισσότερα καί χειρότερα νά παθαίνει, καί μέρα μέ τήν ἡμέρα μέ τή Χάρι τοῦ Θεοῦ προχωράει πρός τήν καθαρότητα, προχωράει πρός τήν ἁγιότητα, πρός τή σωτηρία.
Καί φεύγει κανείς ἀπό τόν κόσμο αὐτό μέ τή συναίσθηση ὅτι μετενόησε, ὅτι ταπεινώθηκε, ὅτι ἐπέστρεψε στόν Κύριο, ὅτι τόν ἀγάπησε καί τόν συγχώρησε ὁ Κύριος, ὅτι τόν δέχθηκε καί τοῦ ἔδωσε τή Χάρι Του ὁ Κύριος. Καί φεύγει νά πάει στόν ἄλλο κόσμο, γιά νά ζήσει αἰώνια μέ τούς ἁγίους καί μέ τήν Ἁγία Τριάδα.
9-11-1986