Πρῶτα θά ἤθελα νά ἐκφράσω τήν μεγάλη μου χαρά, γιά ὅσα γίνονται αὐτές τίς μέρες πρός τιμήν τοῦ ἐν Ἁγίοις Πατρός ἡμῶν Συμεών, Ἀρχιεπισκόπου Θεσσαλονίκης, τόν ὁποῖο συμπαθῶ καί τιμῶ ὡς Ἅγιο μέσα στήν καρδιά μου ἀπό τά φοιτητικά μου ἀκόμη χρόνια.
Ὕστερα θά ἤθελα νά ἐκφράσω τίς ταπεινές εὐχαριστίες μου πρός τόν Παναγιώτατο, πού ἡ πατρική του ἀγάπη κάθε τόσο μᾶς κάνει αὐτές τίς εὐλογημένες ἐκπλήξεις. Αὐτήν τήν φορά μᾶς συνήγειρε στόν δίκαιο πανηγυρισμό τοῦ Ἁγίου Συμεών.
Τό θέμα μου εἶναι· «Αἱ περί ἱερωσύνης ἀπόψεις τοῦ Ἁγίου Συμεών».
Ὁ Ἅγιος Συμεών, πού ἀσχολήθηκε λίγο-πολύ μέ ὅλα τά θέματα, δέν παρέλειψε νά ἐκφράσει τίς ἀπόψεις του καί γιά τό θέμα τῆς ἱερωσύνης. Αὐτές τίς βρίσκουμε σέ πολλά ἀπό τά ἔργα του, ἀλλά κυρίως στόν εἰδικό «Περί ἱερωσύνης» λόγο.
Εἶναι ἀδύνατον βέβαια νά παρουσιάσει κανείς αὐτές τίς ἀπόψεις στήν διάρκεια μιᾶς ἀνακοινώσεως. Γι᾿ αὐτό θά περιορισθῶ σέ τρία χαρακτηριστικά σημεῖα, πού ἰδιαίτερα τονίζει καί διασαφηνίζει ὁ Ἅγιος· α) Ἡ ἱερωσύνη εἶναι ἡ συνέχεια τοῦ ἔργου τοῦ Χριστοῦ, β) Ὅλα τά τῆς ἱερωσύνης ἐξαρτῶνται ἀπό τόν Ἐπίσκοπο, καί γ) Σύγκρισις μεταξύ ἱερέως καί μοναχοῦ.
{Ἡ ἱερωσύνη εἶναι ἡ συνέχεια τοῦ ἔργου τοῦ Χριστοῦ}
Κατά τόν Ἅγιο Συμεών εἶναι μεγάλη τιμή νά ἀξιωθεῖ κανείς νά λάβει τήν ἱερωσύνη.
Ἀξιώθηκες, λέει στήν ἐπιστολή του πρός τόν μοναχό κληρικό, νά γίνεις διάκονος Χριστοῦ καί λειτουργός καί θεωρός τῶν μυστηρίων καί κοινωνός καί κῆρυξ τοῦ Εὐαγγελίου. Τώρα ἀνεμπόδιστα καί ἄμεσα βλέπεις τό θεῖο φῶς καί μεταλαμβάνεις, ὄχι διά μέσου Σεραφείμ, δηλ. ἱερέως, ἀλλά σύ ὁ ἴδιος εἶσαι Σεραφείμ διά τῆς ἱερωσύνης, καί εἶσαι ὁδός καί ὁδηγός τῶν ἄλλων πρός τό φῶς. Εἶσαι Χερουβείμ καί βλέπεις διά τῶν μυστηρίων Αὐτόν πού βλέπει τά πάντα. Εἶσαι Σεραφείμ πυρφόρος κρατώντας τόν ζωντανό ἄνθρακα (Βλ. Ἠσ. 6, 6). Εἶσαι θρόνος, γιατί ἀναπαύεται σέ σένα ὁ πανταχοῦ παρών. Εἶσαι ἄγγελος, ὡς ὑπηρέτης τοῦ Θεοῦ καί λειτουργός. Καί ὅ,τι κάνουν οἱ ἄγγελοι στόν οὐρανό, τοῦτο τελεῖς καί σύ κάτω στήν γῆ, γιατί ἔτσι θέλησε ὁ τεχνίτης τῶν ὅλων· νά τελεῖται μία καί ἡ αὐτή λειτουργία ἄνω καί κάτω.
Αὐτό πού ἔκανε ὁ Κύριος διά τῆς ἐνανθρωπήσεώς Του ἅπαξ, γίνεται συνεχῶς διά τῆς ἱερωσύνης. «Ὡράθη οὖν, καὶ πάλιν ὡς εὐδόκησε, καθορᾶται. Καὶ ἑαυτὸν δέδωκεν ἡμῖν, καὶ ὑπὲρ ἡμῶν καὶ τὰ νῦν αὖθις δίδωσι. Καί τοῦ ἔργου αὐτοῦ λειτουργοί καί ὑπηρέται καί μύσται εἶναι οἱ ἱερεῖς. Τί ἀνώτερο καί ὑψηλότερο ἀπ᾿ αὐτό; Ὡς ὑπηρέται τῶν μυστηρίων οἱ ἱερεῖς ἔλαβαν ἀξία ὑψηλότερη καί ἀπό τούς ἀγγέλους. Ὢ τῆς χρηστότητος τοῦ Δεσπότου! ὃς πάντα περιέχει, καὶ ἀπερίληπτος, ἐν τόπῳ δι᾿ ἡμᾶς· ὁ ἀναφής, κατεχόμενος· ὁ ἀόρατος, ἐν αἰσθήσει· ὁ νοῒ ἀκατάληπτος τοῖς θνητοῖς, μετεχόμενος δι᾿ ἡμῶν τε τῶν τῆς ταπεινῆς καὶ παραπεπτωκυίας φύσεως, διὰ τῆς δεδομένης ἡμῖν ἱερωσύνης. Ὢ τοῦ θαύματος! τοῖς μυστηρίοις γινόμενος καὶ φαινόμενος καὶ διδόμενος καὶ φερόμενος καὶ χορηγούμενος καὶ οἰκιζόμενος καὶ ἐνδυόμενος καὶ ὀργιζόμενος καὶ καταλλαττόμενος καὶ ἱλεούμενος καὶ μεταλαμβανόμενος. Τί καινότερον τῶν τοιούτων; Τί μεῖζον ἀγαθὸν πρὸς ἀνθρώπους; Τίς δύναμις ὑπερτέρα; Τίς ἐξουσία μείζους πλουτοῦσα χάριτας; Ἰδοὺ ὁ χοῦς ἡμεῖς καὶ πηλός τε καὶ σκώληξ, ἐξουσίαι καὶ δυνάμεις ὁρώμεθα· μᾶλλον δὲ καὶ πλείω τούτων δυνάμενοι τῇ τῆς ἱερωσύνης δυνάμει. Καὶ πλάσται γὰρ τῆς κρείττονος πλάσεως τῷ βαπτίσματι καὶ τοῖς λοιποῖς μυστηρίοις· καὶ Θεοῦ υἱῶν πατέρες, καὶ θέσει θεῶν ἐνεργοί, καὶ ἁμαρτίας ἀναιρέται, καὶ ἐλευθερωταὶ ψυχῶν, καὶ λύται δεσμῶν αἰωνίων, καὶ παραδείσου κλειδοῦχοι, καὶ τὰ Θεοῦ δυνάμενοι· καὶ Αὐτοῦ δεικνύμεθα συνεργοὶ πρὸς σωτηρίαν ἀνθρώποις».
Ὁ Ἅγιος Συμεών θεμελιώνει τήν ἱερωσύνη στό πρόσωπο τοῦ Χριστοῦ καί στό ἔργο του. Ο Χριστός ἐνηνθρώπησε, γιά νά σώσει τόν ἄνθρωπο. Ἀλλά δέν ἦταν δυνατόν νά μένει ὁ σαρκωθείς πάντοτε μέ ἐμᾶς, γιατί μετά τό ἐπιτίμιο πού δόθηκε στόν Ἀδάμ, ἡ ἀνθρώπινη φύση ἔλαβε ὅρο ζωῆς, καί ἐπειδή δέν ἦταν δυνατόν, ἀφοῦ ἀθανάτισε διά τοῦ θανάτου τήν σάρκα, νά φαίνεται πάλι στούς θνητούς, καί μάλιστα στούς ἀσεβεῖς καί ἁμαρτωλούς ἀνθρώπους, καί νά ἐνεργεῖ τήν ἀνάπλασή τους _γιατί αὐτό θά ἦταν ἀνάξιο τοῦ θείου καί ἀφθάρτου καί ἀλήπτου ἐκείνου σώματος_ γι᾿ αὐτά καί ἄλλα ἀνελήφθη στούς οὐρανούς. Ὅμως ἐμεῖς οἱ σωζόμενοι ἔχουμε ἀνάγκη τοῦ σώζοντος. Διά τοῦτο αὐτός (ὁ Κύριος) ἔδωκε τήν Χάρι τῆς σωτηρίας πάλι σέ ἀνθρώπους τῆς δικῆς μας φύσεως, πού εἶναι ὁμοιοπαθεῖς καί ἔχουν ἀνάγκη καί αὐτοί σωτηρίας, ὅπως καί ὅταν θέλησε ὁ ἴδιος νά σώσει τόν ἄνθρωπο, ἄνθρωπος ἔγινε πάλι καί ὄχι ἄγγελος, καί δέν ἔδωκε αὐτή τήν Χάρι στούς ἀγγέλους. Ἔτσι ἀποκατέστησε σωτήρας ἀντ᾿ αὐτοῦ καί πλάστας ψυχῶν καί ὁδηγούς πρός τόν οὐρανό καί φῶς καί ζωή καί πατέρας καί ποιμένας καί φύλακας, τούς ἱερεῖς, καί τούς ἐπλούτισε μέ τήν δική Του δύναμη, ὄχι μόνο γιά τόν ἑαυτό τους, ἀλλά καί γιά τούς ἄλλους. Γι᾿ αὐτό, προτρέπει ὁ Ἅγιος Συμεών· ἄς φροντίσουμε οἱ ἱερεῖς νά φανοῦμε ἄξιοι τοῦ ὕψους τοῦ μυστηρίου, ὅπως ἁρμόζει σέ ἐκείνους πού ἀξιώθηκαν ἐπί τῆς γῆς νά ἔχουν δύναμη καί Χάρι Θεοῦ.
Στό «Περί ἱερῶν τελετῶν» ἔργο του, ὁ Ἅγιος Συμεών τονίζει ἐπίσης τό ὕψος τῆς ἱερωσύνης καί ὅτι ὁ Χριστός ἐνεργεῖ διά τῶν μυστηρίων· «Ἡ χειροτονία δὲ τὴν ἐξουσίαν παρέχει καὶ δύναμιν τοῦ ποιήσαντος… Διὰ τῆς ἱερωσύνης πᾶσαι ἡμῖν αἱ τελεταὶ ἐνεργοῦνται, καὶ οὐδὲν ἅγιον χωρὶς ἱερέως ἐστίν. Ἔτι δὲ καὶ ἐξ ἀρχῆς ἄρχοντας ἡμᾶς τῶν ὁρωμένων καταστησάμενος, πάλιν ἐν τῷ παρόντι κρειττόνως, ἄρχοντας ἡμᾶς διὰ τῆς ἱερωσύνης καθιστᾷ… Τοῦ οὐρανοῦ γὰρ τὰς κλεῖς ἡμῖν παραδέδωκεν». «Τὴν δέ γε ἱερουργίαν τοῦ παναγίου σώματος αὐτοῦ τε καὶ αἵματος δῆλον ὡς αὐτὸς ἱερούργησε, καὶ ἱερουργεῖν ἡμῖν παραδέδωκε. ῾῾Τοῦτο γάρ, φησί, ποιεῖτε εἰς τὴν ἐμὴν ἀνάμνησιν᾿᾿ ὅτι καὶ αὐτὸς ἱερεὺς εἰς τὸν αἰῶνα κατὰ τὴν τάξιν Μελχισεδέκ (ἐν ἄρτῳ δηλονότι καὶ οἴνῳ) μηδαμῶς παυόμενος· καὶ αἰώνιος μᾶλλον ἱερεύς, ὅτι καὶ τέθυκεν ἑαυτὸν ἑκουσίως διὰ σταυροῦ, καὶ θύει, καὶ προσήνεγκε τῷ Πατρί, καὶ προσάγει».
Καί συνεχίζει ὁ Ἅγιος Συμεών στήν περί ἱερωσύνης ἐπιστολή του· Ἀλλά ὁποῖοι πρέπει νά εἴμαστε ἐμεῖς πού ἀξιωθήκαμε τόσων μεγάλων χαρισμάτων; Πόσο ὀφειλέται εἴμαστε στόν Θεό γι᾿ αὐτά τά τόσο μεγάλα δῶρα; Καί ἄν ἀκόμα εἴμαστε κατά τήν θεωρία ὅπως τά πολυόμματα, δέν θά εἴμαστε ἱκανοί νά φανοῦμε στόν Θεό. Ποιά κτιστή φύση εἶναι ἄξια τῶν Χαρίτων τοῦ Θεοῦ; Οἱ πρῶτες τῶν ἄνω τάξεις τρέμουν, συστέλλονται, φρίττουν, ὅταν βλέπουν αὐτά πού ἐνεργοῦνται ἀπό ἐμᾶς. Γιατί, περισσότερο θαυμάζουν, καθώς μαθαίνουν διά μέσου τῆς Ἐκκλησίας τό πολυποίκιλο τῆς σοφίας τοῦ Θεοῦ, ὅπως ὁ Παῦλος λέγει. Καί αὐτές μέν αἱ οὐράνιες δυνάμεις, πού γνωρίζουν τό κτιστό τῆς φύσεώς των καί τό ὑπέρμετρο τῆς τοῦ Θεοῦ ἀγαθότητος, φοβοῦνται καί μέ ἔκπληξη βοοῦν καί θαυμάζουν αὐτά πού γίνονται διά τῆς ἱερωσύνης. Ἡμεῖς δέ, πού ἀξιωθήκαμε νά εἴμαστε ὑπουργοί καί ὑπηρέται αὐτῶν τῶν θειοτάτων καί μεγίστων ἔργων πῶς διακείμεθα; Αὐτήν τήν φοβερή ἐξουσία καί φρικτότατη ἐγχείρηση πολλές φορές (ἀλίμονο) τήν ἀπεργαζόμαστε σέ ἀρχή παθῶν καί σέ ὕλη ἁμαρτίας _αὐτή πού ἀναιρεῖ τά πάθη καί τήν ἁμαρτία_ καί μερικοί πονηρά τήν φέρουν σέ ἐξουσία ἀρχική καί κοσμική καί μέ μανία ἐπιπηδοῦν σ᾿ αὐτήν καί ἐκτελοῦν ἐκεῖνα τά ἀνόσια ἔργα, γιά τήν ἀναίρεση τῶν ὁποίων αὐτή κατέστη, «ἵνα ταύτης φεῦ! ἐπιδράξωνται».
Ἐκεῖνοι οἱ παλαιοί ἅγιοι, οἱ μετερχόμενοι πράγματι μέ σῶμα τόν ἀγγελικό βίο καί τήν καθαρότητα, ἐπειδή ἐννοοῦσαν τό μεγαλεῖο καί ὕψος τῆς ἱερωσύνης καί ἔφριτταν καί συστέλλονταν κατά μίμηση τῶν Σεραφείμ, ὅπως εἴπαμε, γι᾿ αὐτό τήν ἀπέφευγαν, ὅσο τό δυνατόν. Ὅταν ὅμως ἀξιώνονταν νά λάβουν τήν ἱερωσύνη, εἶναι φανερό ἀπό τά ἔργα των μέ ποιό τρόπο ζοῦσαν καί πολιτεύονταν.
Ἐπειδή καί ἐμεῖς ἀξιωθήκαμε νά γίνουμε, θείᾳ χάριτι, κοινωνοί τῆς ἀξίας αὐτῶν τῶν ἁγίων, ἄς φροντίσουμε κατά δύναμιν νά ἐξακριβώσουμε τή ζωή μας καί ἄς τή διευθύνουμε κατά τό παράδειγμά των. Τοῦτο τό ἔργο τῆς ἱερωσύνης δέν εἶναι ὄχι μόνο τῆς δικῆς μας ἀξίας, τῶν χαμερπῶν καί ἐλαχίστων, ἀλλά οὔτε ἐκείνων τῶν κεκαθαρμένων, πού ζοῦν σάν ἄγγελοι, ἀλλά οὔτε καί αὐτῶν τῶν Ἀγγέλων· αὐτό εἶναι ἔργο μόνο τῆς θείας φύσεως.
Γι᾿ αὐτό καί οἱ μύσται (οἱ μοναχοί) πού εἶχαν τήν γνώση τούτου τοῦ σχήματος (τοῦ μοναχικοῦ) ἔφευγαν τότε τό ὕψος τῆς ἱερᾶς δόξης. Ὄχι ὅτι εἶναι πρᾶγμα φευκτό ἡ ἱερωσύνη, ἀλλά χρειάζεται ψυχή μεγάλη καί ἱκανή νά δυνηθεῖ νά οἰκονομήσει αὐτά τά ἱερά ἔργα· ψυχή καθαρή, ὅσο τό δυνατόν στόν ἄνθρωπο, καί πρόθυμη καί ἄοκνη γιά τήν ὠφέλεια τῶν ἀδελφῶν, γιατί εἶναι ἔργο Θεοῦ ἡ ἱερωσύνη καί ἀγαπητό σ᾿ Αὐτόν καί ἀπό ἀγάπη δοσμένη, ὅπως δίδαξε καί τόν Πέτρο ὁ Χριστός. Παραιτοῦνταν λοιπόν τῆς ἱερωσύνης οἱ ταπεινόφρονες ἐκεῖνοι Πατέρες, γιατί ἐνόμιζαν τήν ἱερωσύνη ὑψηλότερη ἀπό τήν δύναμή των.
Σήμερα ὅμως ἐκεῖνοι πού εἶναι ντυμένοι τό σχῆμα τοῦ μοναχοῦ τήν ἐπιδιώκουν, παρά τήν ἀποφεύγουν τήν ἱερωσύνη. Καί βέβαια στούς μοναχούς ἐγχειρίζεται σχεδόν ὅλης τῆς Ἐκκλησίας ἡ προστασία, καί εἶναι ἀπαραίτητο ἐκεῖνος πού θά προαχθεῖ στήν ἀρχιερωσύνη νά ἐνδύεται προηγουμένως τό ἔνδυμα τῶν μοναχῶν. Ἀλλ᾿ ὅμως ἀποκτοῦντες μερικοί τήν ἱερωσύνη, δέν τήν οἰκονομοῦν καθώς πρέπει. Μέχρι νά ἐπιτύχουν αὐτήν τήν θειότατη ἐξουσία, κινοῦνται μέ ὅλες τους τίς δυνάμεις καί θυσιάζουν τό πᾶν γιά νά τήν ἀποκτήσουν. Καί ἀφοῦ τήν ἐπιτύχουν, δέν ἐνεργοῦν τίποτε ἄξιο, μάλιστα κατά τό πλεῖστον ὅλα τά ἐνάντια, ἄν καί ὅλα αὐτά ἀποβαίνουν περισσότερο ἐναντίον της καί πρός βλάβην τους.
Λοιπόν χρεωστοῦμε νά ἐξετάζουμε τίνος εἴμαστε ὑπηρέται καί ποίου ἔργου διάκονοι καί τίνος φέρομε τήν εἰκόνα. Τοῦ Θεοῦ εἴμαστε ὑπηρέται. Αὐτός θέλει, εὐδοκεῖ καί ἐνεργεῖ διά τῶν ἱερέων νά ἀποκαταστήσει πάλι στό «εὖ εἶναι» ἐκείνους πού μεταβλήθηκαν ἀπό τήν ἴδια τους προαίρεση στό «κακῶς εἶναι» καί ἐξέπεσαν. Διάκονοι εἴμαστε ἑνός ἔργου θείου καί μεγάλου, ἐκείνου τοῦ ἔργου δηλαδή διά τοῦ ὁποίου ἑνώθηκαν τά γήινα καί τά οὐράνια καί ἡ ἔχθρα ἐλύθη καί ὁ Θεός μέ τούς ἀνθρώπους εἰρήνευσε καί ἔπαυσε κάθε πλάνη καί ἀφανίσθηκε τό κράτος τῶν δαιμόνων καί οἱ ἄνθρωποι γίναμε ἰσάγγελοι καί υἱοί Θεοῦ καί θεοί κατά Χάριν. Τούτου τοῦ ἔργου εἴμαστε ἀπορρήτως ἐνεργοί καί λειτουργοί, οἰκονόμοι καί μύσται. Φέρομε δέ εἰκόνα πράγματι θεία καί μεγάλη καθένας, ἀνάλογα μέ τήν ἀξία του.
Στήν συνέχεια ὁ Ἅγιος Συμεών διηγεῖται ὅλα ἐκεῖνα τά ὁποῖα ἔκανε καί ἔπαθε ὁ Κύριος γιά μᾶς. Τί μποροῦμε ἐμεῖς νά ἀνταποδώσουμε; Τουλάχιστον ὅταν παριστάμεθα σ᾿ αὐτόν καί λέμε καί πράττομε τούς λόγους καί τά ἔργα τῆς ταπεινώσεως, τουλάχιστον τότε ἄς ταπεινωνόμαστε βλέποντες τόν Θεό μας ταπεινωθέντα καί ταπεινούμενο. Μπροστά μας εἶναι ὁ Χριστός ἀόρατα καί ὁρατά διά τοῦ θείου Ἄρτου τοῦ Σώματος καί τοῦ σεπτοῦ Ποτηρίου τοῦ Αἵματος, δείχνοντας τά πάθη Του, τήν σφαγή, τήν καρδιά, τό αἷμα, τόν θάνατο. Ἄς παριστάμεθα μέ τρόμο, καθώς ἀγγίζομε αὐτόν καί ἄμεσα τόν βλέπομε καί τόν μελίζομε καί τόν ἐσθίομε καί πίνομε ἀπό τό αἷμα του καί μεταδίδουμε καί στούς ἄλλους κατά τήν Χάρι πού μᾶς δόθηκε.
Τότε θαυμάζουν τά Χερουβείμ καί τά Σεραφείμ, πού στέκονται γύρω ἀπό τό θυσιαστήριο «συστελλόμενα φόβῳ» καί ἐπιθυμοῦν νά ἀτενίζουν στό θυσιαστήριο. Καί δέν παρίστανται ἄπρακτα, ἀλλά ἀπό ἐκεῖ δέχονται τήν ἀκτίνα τοῦ φωτός των. Ἐδῶ στό θυσιαστήριο εἶναι ἡ πηγή τοῦ φωτός των, ἡ ζωή, ἡ σοφία, ἡ μύηση. Καί αὐτά πού εἶναι ἔξω ἀπό κάθε πάθος ἔτσι παρίστανται· ἐμεῖς τό χῶμα, ἡ λάσπη, τό σκουλήκι πῶς ὀφείλουμε νά παριστάμεθα; Πῶς νά ἑτοιμάζουμε τούς ἑαυτούς μας γιά ἕνα τέτοιο ἔργο τοῦ Θεοῦ; Ἐπειδή δέ αὐτό τό ἔκαμε ὄχι ἄλλο τίποτε, παρά ἡ ἀγάπη, ἄς ἀγαπήσουμε Αὐτόν πού πρῶτος μᾶς ἀγάπησε, καί στήν διακονία τῆς ἀγάπης ἄς προσερχόμαστε μέ ὅλη τήν δύναμη τῆς ψυχῆς.
Ἐδῶ ὁ Ἅγιος Συμεών προχωρεῖ ἀκόμη περισσότερο. Ὁ Χριστός ἔδωκε τόν ἑαυτό του γιά μᾶς. Καί ἐμεῖς νά δώσουμε τόν ἑαυτό μας σ᾿ αὐτόν. Πῶς; Νά διακονήσουμε στό ἔργο του πρόθυμα καί, ἄν εἶναι δυνατόν, νά προσφέρουμε σ᾿ Αὐτόν κάθε ἡμέρα τήν φρικτή θυσία. Εἶναι κάτι πού τό ἐπιθυμεῖ ὁ Χριστός. Καί μέ τήν εὐχέρεια πού ἔχει ὁ Ἅγιος Συμεών νά βρίσκει τά κατάλληλα χωρία ἀπ᾿ τήν Ἁγία Γραφή συνεχίζει. «Ἐπιθυμία, φησίν, ἐπεθύμησα τοῦτο τὸ Πάσχα φαγεῖν μεθ᾿ ὑμῶν» (Λουκ. 22, 15). Καὶ αὐτὸ τὸ ζητεῖ συνεχῶς ὁ Χριστός· «Οὐ, ποιήσατε, γὰρ ἔφη, ἀλλὰ τοῦτο ποιεῖτε εἰς τὴν ἐμὴν ἀνάμνησιν» (Λουκ. 22, 20), δηλαδή συνεχῶς… «Οὐδὲν ἄρα ταύτης τῆς θυσίας ἐπωφελέστερον ἡμῖν καὶ Θεῷ προσφιλέστερον». «Ὑπέρ πᾶσαν τοίνυν προσευχήν τε καὶ αἴνεσιν τούτου ἐπιμελητέον τοῦ ἔργου, ὅτι καὶ διὰ τοῦτο πᾶσα προσευχή. Καὶ τὸ πλέον τῶν ἡμερῶν τῆς ἡμετέρας ζωῆς τοῦτο ποιῶμεν». Ὅλα τά κτίσματα, λέγει ὁ Ἅγιος Πατήρ, εἶναι συνεχῶς ἐνεργά. «Πολλῷ μᾶλλον ἐνεργὸς ὀφείλει τυγχάνειν ὁ πρὸς τὸ ἔργον τοῦτο τὸ θειότατον καὶ μέγιστον καταστάς. Καὶ εἰ τὰ αἰσθητὰ πάντα ἀκαμάτως ἐνεργεῖ… Πῶς ἄρα τὸ μέγιστον ἔργον τῆς μεγάλης ταύτης διακονίας τοῦ Θεοῦ, τό ὑπὲρ πάσης κτίσεως, δι᾿ οὗ εἰς τὸ εὖ εἶναι τὰ ὄντα χειραγωγεῖται, Θεῷ ἑνούμενα καὶ θεῖα γινόμενα, καὶ μᾶλλον τὰ λογικά, καὶ ἄνθρωποι πρὸ πάντων τεθνηκότες καὶ ζῶντες, ἀργὸν ἔσται ποτὲ διὰ τῆς ραθυμίας ἢ καὶ δοκούσης εὐλαβείας τῶν ἱερέων; Οὐκ ἔστι τῆς τῶν μυστηρίων ἱερουργίας ἡ ἀργία εὐλάβεια, οὐκ ἔστι· κώλυμα δὲ μᾶλλον τῆς σωτηρίου θυσίας καὶ τῆς ἐντεῦθεν ὠφελείας. Εἰ οὖν μὴ τὸ κωλῦον πρὸς τὸ ἱερουργεῖν ἐστιν, ἡ σωτήριος θυσία διηνεκῶς ἐνεργείσθω. Ὄργανον ἱερὸν ὁ ἱερεὺς ἀπεδείχθη· μὴ ἀργὸν μενέτω. Δώσει γὰρ λόγον, ὡς λογίζομαι, τῆς ἀργίας».
«Ἀργείτω πᾶς ὁ ἐνεχόμενος, οἷς ἀργεῖν τοὺς ἐνεχομένους παραδεδώκασιν οἱ Πατέρες. Ὁ μὴ κατὰ τοὺς Πατέρας ἐνεργῶν, καθ᾿ ἑαυτοῦ ἐνεργεῖ, καὶ ἔνοχός ἐστι τῶν τοῦ Χριστοῦ μυστηρίων. Εἰ γὰρ ὁ μετέχων ἀναξίως, ἐνέχεται, ὁ καὶ ἐνεργῶν πόσῳ μᾶλλον;» «Εἰ δ᾿ οὐ δυνατὸν τὸ καθ᾿ ἡμέραν ἱερουργεῖν, κἂν τετράκις τῆς ἑβδομάδος κατὰ τὸν μέγαν Βασίλειον… Τὸ δέ καθ᾿ ἡμέραν ἱερουργεῖν οὐκ ἐγὼ ἀπ᾿ ἐμαυτοῦ θαρρῶ λέγειν, ἀλλ᾿ ἀπὸ τοῦ Σωτῆρος μαθών, ῾῾Τοῦτο ποιεῖτε, λέγοντος, εἰς τὴν ἐμὴν ἀνάμνησιν᾿᾿ (Λουκ. 22, 19) καί ῾῾ἐγὼ ζῶ, καὶ ὁ τρώγων με ζήσεται δι᾿ ἐμέ᾿᾿ (Ἰω. 6, 57). Καὶ οἱ ἀπόστολοι δὲ οὕτω ποιοῦντες ἐδείκνυντο, σχολάζοντες τῇ προσευχῇ καὶ τῇ κλάσει τοῦ ἄρτου (Πράξ. 2, 42, ὡς γέγραπται· τῇ ἱερουργίᾳ τῶν μυστηρίων δηλαδὴ καὶ τῇ κοινωνίᾳ».
Ἐδῶ ὁ Ἅγιος Συμεών ἀναφέρεται καί στόν Ἅγιο Γρηγόριο Ρώμης, καθώς καί στόν ἱερό Χρυσόστομο, οἱ ὁποῖοι συνιστοῦν τήν καθημερινή ἱερουργία καί κοινωνία.
Στούς κοσμικούς κληρικούς συνιστᾶ νά ἱερουργοῦν τέσσερις φορές τήν ἑβδομάδα ἤ τουλάχιστον δύο.
Πρέπει ὅμως νά φροντίζουν νά εἶναι καθαροί ἀπό τά πάθη, κυρίως ἀπό τόν θυμό, τήν μνησικακία καί τόν φθόνο. Ἡ κάθαρση γίνεται μέ τήν ἐξομολόγηση. «Αὕτη πρὸ τῶν ἄλλων καθαίρειν δύναται, καὶ τοῖς ἱερεῦσιν ἀναγκαιοτέρα δὲ μᾶλλον αὕτη τοῖς διηνεκῶς ἐγγίζουσι τῷ πάντα εἰδότι Θεῷ, καὶ τῇ μετανοίᾳ τὴν ἄφεσιν δεδωκότι».
{Ὅλα τά τῆς ἱερωσύνης ἐξαρτῶνται ἀπό τόν Ἐπίσκοπο}
Κατά τόν Ἅγιο Συμεών ὁ Ἐπίσκοπος εἶναι εἰκόνα τοῦ Πατρός τῶν φώτων, ἀπ᾿ τόν Ὁποῖον προέρχεται κάθε ἀγαθό καί δωρεά. Γι᾿ αὐτό καί λέγεται «φωτιστικός». Ὁ πρεσβύτερος εἶναι δεύτερο φῶς καί τελετουργός τῶν μυστηρίων. Γι᾿ αὐτό καί «τελεστικός» ἀποκαλεῖται. Ὁ διάκονος εἶναι ἡ τρίτη τάξη στόν τύπο τῶν λειτουργικῶν ἀγγέλων, πού ἀποστέλλονται πάντοτε σ᾿ ἐκείνους πού πρόκειται νά κληρονομήσουν σωτηρία. Γι᾿ αὐτό καί λέγεται «λειτουργικός». Ὅλοι δέ εἴμαστε ἑνός Θεοῦ παραστάται καί ἑνός θύματος θεαταί.
Ἀλλοῦ λέει ὅτι ὁ πρῶτος Ἀρχιερεύς τυποῖ τόν Κύριο, οἱ ἐπίσκοποι τούς πρώτους τῶν ἀποστόλων, οἱ πρεσβύτεροι τούς ἑβδομήκοντα, οἱ διάκονοι τούς Λευΐτας καί οἱ ὑποδιάκονοι καί οἱ λοιποί τήν τάξιν τῶν προφητῶν.
Σ᾿ ἄλλο σημεῖο τῶν ἔργων του διατυπώνει ἔτσι τίς ἀπόψεις του, πού δέν ἀφήνει καμμιά ἀμφιβολία, ὅτι ὅλα τά τῆς ἱερωσύνης ἐξαρτῶνται ἀπό τόν Ἀρχιερέα.
Κανένας, λέει, ἱερεύς δέν μπορεῖ νά ἱερουργεῖ ἐν πνεύματι ἤ νά ἐνεργεῖ κάτι ἄλλο, ἐάν δέν ἔχει χειροτονία. Τήν χειροτονία ὅμως τήν λαμβάνει ἀπό τόν Ἀρχιερέα. Ἄρα ἡ ἀρχιερωσύνη εἶναι ἐκείνη πού ἐνεργεῖ διά τοῦ ἱερέως. Ἐπίσης ὁ ἱερεύς δέν μπορεῖ νά τελέσει τήν θεία λειτουργία χωρίς θυσιαστήριο. Ἀλλά τό θυσιαστήριο ἁγιάζεται μέ τό Ἅγιο μύρο. Καί τό Ἅγιο μύρο τελεῖται μόνο διά τοῦ Ἀρχιερέως. Ἄρα χωρίς Ἀρχιερέα οὔτε θυσία οὔτε ἱερεύς οὔτε θυσιαστήριο ὑπάρχει. Ἐπίσης κανείς δέν μπορεῖ νά βαπτίζει χωρίς χειροτονία καί χωρίς Ἅγιο μύρο. Ἄρα ὅλα τά θεῖα μυστήρια καί σ᾿ ὅλους τούς ἱερωμένους ἡ ἀρχιερωσύνη εἶναι ἐκείνη πού ἐνεργεῖ. Χωρίς αὐτή οὔτε θυσιαστήριο ὑπάρχει οὔτε χειροτονία οὔτε μύρο Ἅγιο οὔτε βάπτισμα οὔτε, ἄρα, καί Χριστιανοί ὑπάρχουν. «Δι᾿ αὐτῆς οὖν ὁ ἀληθὴς Χριστιανισμός, καὶ τὰ τοῦ Χριστοῦ δι᾿ αὐτῆς πάντα μυστήρια».
Καί ἀποφαίνεται χαρακτηριστικά· «Ὁ δέ γε ἱεράρχης φωτιστικός ἐστιν, ὅτι μιμεῖται τὸν Πατέρα τῶν φώτων, καὶ τὴν αὐτοῦ πλουτεῖ δύναμιν· καὶ πᾶσα τάξις καὶ πᾶν μυστήριον καὶ πᾶσα τελετὴ δι᾿ αὐτοῦ. Αὐτὸς γὰρ καὶ βαπτίζειν ἅμα, καὶ μύρον ἐνεργεῖν, καὶ λειτουργικὸν καὶ τελεστικὸν ἀποτελεῖν καὶ φωτιστικόν τῇ χειροτονίᾳ ἰσχύει· καί ἀναγινώσκειν, καί ψάλλειν, καί μονάζοντας καθιστᾶν, καὶ καθιεροῦν οἴκους, καὶ βαθμοὺς χορηγεῖν, καὶ πρὸς γάμον συνάπτειν, καὶ παρθενεύοντας συνιστᾶν, καὶ πάντα ποιεῖν χάριτι Χριστοῦ δύναται. Ὡς γὰρ ἀπὸ πηγῆς φωτός, πάντα δι᾿ αὐτοῦ τὰ τῆς Ἐκκλησίας τελεῖται· διὸ καὶ φωτιστικὸς ὀνομάζεται ὁ ἐπίσκοπος».
Ὁ Ἅγιος Συμεών ἀναφέρεται ἰδιαίτερα στό τῆς πνευματικῆς πατρότητος λειτούργημα καί λέει τά ἑξῆς ἀξιοπρόσεκτα· Τό τῆς πνευματικῆς πατρότητος λειτούργημα δέν πρέπει νά δίνεται στούς ἁπλούς μοναχούς, πού δέν ἔχουν χειροτονία. Γιατί τό λειτούργημα αὐτό εἶναι τόσο πολύ ἱερό, ὥστε μόνο οἱ ἐπίσκοποι καί ὄχι οἱ πρεσβύτεροι τό ἐνεργοῦν. «Τὸ πρεσβυτέρους δὲ ἐνεργεῖν τὸ τοιοῦτον κατ᾿ ἀνάγκην γίνεται, καὶ μετὰ προτροπῆς ἐπισκόπου, καὶ ἀπόντος αὐτοῦ, οὐ παρόντος. Καὶ τὰ μείζω δὲ τῶν ἐγκλημάτων, ἤτοι ἄρνησιν πίστεως, καὶ φονικὴν ἁμαρτίαν, καὶ τὰ τῶν ἱερατικῶν πτώματα, εἰς τὸν ἐπίσκοπον ἀναφέρεσθαι χρή… καὶ πάντα πράττειν μετὰ τῆς τοῦ ἐπισκόπου βουλῆς· ὅτι τοῦ ἐπισκόπου τὸ ἔργον ἴδιον». «Ἐπεὶ καὶ τῶν Ἀποστόλων, φασὶν οἱ Πατέρες, ἡ Χάρις αὕτη ἐστί· τῶν Ἀποστόλων δὲ τὴν Χάριν ἔχουσιν οἱ ἐπίσκοποι, καὶ οὐχὶ οἱ πρεσβύτεροι· οἱ πρεσβύτεροι δὲ τὴν τῶν ἑβδομήκοντα κέκτηνται».
Πάνω στό ἴδιο αὐτό θέμα, στίς ἀπαντήσεις του πρός τόν Γαβριήλ Πενταπόλεως, λέει συμπληρωματικά· «Περὶ δέ γε πνευματικοῦ λειτουργήματος, ἐγγὺς τοῦ ἀχειροτονήτως ἐνεργοῦντος τῷ ἁμαρτήματι καὶ δίχα προτροπῆς ἀρχιερέως καὶ ἐντάλματος ἐνεργῶν. Ὅτι τοῦτο, τὸ λύειν τε καὶ δεσμεῖν, μόνον τῶν ἐπισκόπων ἐστί».
{Σύγκρισις ἱερέως καί μοναχοῦ}
Ὅσα λέει γιά τό θέμα αὐτό ὁ Ἅγιος εἶναι κάπως παρεξηγήσιμα. Γι᾿ αὐτό καί παρατίθεται αὐτούσιο τό κείμενο. Εἶναι μιά ἀπάντηση σέ σχετική ἐρώτηση τοῦ Γαβριήλ Πενταπόλεως («Τί ἄρα μεῖζον, ἡ ἱερωσύνη ἢ τὸ σχῆμα τοῦ μοναχοῦ;»)·
«Κατὰ μὲν τὴν τάξιν μείζων ἡ ἱερωσύνη τοῦ μοναχικοῦ σχήματος ὑπὲρ λόγον· τὰ γὰρ ἔργα ταύτης, ἔργα Θεοῦ καὶ χωρὶς τῆς ἱερωσύνης οὐ Χριστιανός τις, οὐδὲ ἁγιασμὸν ἔχων οὐδὲ Θεοῦ κοινωνῶν. Μείζων δὲ πάλιν ἡ μοναχικὴ τάξις τοῦ κατὰ κόσμον ἱερέως, ὥς φησιν Διονύσιος, οὐ κατὰ τὴν ἱερωσύνην, ἀλλὰ κατὰ τὸν βίον. Διὸ καὶ ὁ μοναχὸς ἱερεὺς ὤν, ὑπέρτερος τοῦ κατὰ κόσμον ἐστί, καὶ μοναχὸς δὲ ἁπλῶς, ὑπέρτερος τοῦ κατὰ κόσμον ἱερέως, οὐ κατὰ τὴν ἱερωσύνην, ὡς ἔφημεν _αὕτη γὰρ Θεοῦ ἔργον_ ἀλλὰ κατὰ τὸν βίον. Τῇ ἱερωσύνῃ δὲ πάντοτε εὐλογεῖ καὶ ἁγιάζει καὶ τὸν ὑψηλότερον τῷ βίῳ μοναχὸν ὁ ἱερεύς. Διὸ καὶ Ἀντώνιος ὑπέκυπτε, καὶ τὴν κεφαλὴν ὑπέκλινεν οὐ μόνον ἐπισκόποις, ἀλλὰ καὶ παντὶ κληρικῷ. Καὶ πᾶς οὖν ἱερεύς, ὡς τὴν μεγάλην ἔχων ἀξίαν, ἁγίως πολιτευέσθω, καὶ μᾶλλον ἀγωνιζέσθω κατὰ μοναχοὺς ζῆν ἢ καὶ μοναχὸς γενέσθαι κατὰ καιρὸν σπευδέτω».
Σ᾿ ἄλλο σημεῖο τῶν ἔργων του τονίζει· «Τὸ σχῆμα τοῦ μοναχοῦ τῆς μετανοίας ἐστὶν ἴδιον… Οὐ τελειοῖ δὲ εἰς ἱερέα. Διὸ καὶ χωρὶς τοῦ σχήματος ἐπίσκοποι καθιστῶνται. Μοναχοὶ δὲ μὴ τὸν βίον ἁρμόδιον ἔχοντες, οὐ πρὸς ἱερωσύνην ἐλθεῖν ἰσχύουσιν».
Ὁ Ἅγιος Συμεών, Ἀρχιεπίσκοπος Θεσσαλονίκης, εἶχε βαθυτάτη συνείδηση τοῦ ὕψους καί τοῦ βάθους τῆς ἱερωσύνης. Ὅπως γιά ὅλα τά θέματα, μίλησε καί γι᾿ αὐτό μέ πολλή δύναμη καί μεγάλη ἐμπειρία. Οἱ ἀπόψεις του εἶναι ξεκάθαρες καί δέν ἀφήνουν καμιά ἀμφιβολία γιά τό τί θέλει νά πεῖ.
Ἡ ἱερωσύνη εἶναι συνέχεια τοῦ ἔργου τοῦ Χριστοῦ, εἶναι ἡ ἴδια ἱερωσύνη τοῦ Χριστοῦ, καί μέ φόβο καί τρόμο πρέπει νά τήν ἀναλαμβάνει κανείς καί πάντοτε νά ἔχει τήν συναίσθηση ὅτι ἐνεργώντας τήν ἱερωσύνη ἐνεργεῖ ὡς ὄργανο τοῦ Χριστοῦ.
15-9-1981
* Ἀπόσπασμα ἀπό τό βιβλίο «Ὁμιλίες – Εἰσηγήσεις»