Τοῦ ἁγίου μεγαλομάρτυρος Θεοδώρου τοῦ Στρατηλάτου
Σήμερα, πού εἶναι ἡ ἑορτή τοῦ ἁγίου Θεοδώρου τοῦ Στρατηλάτου, θά διαβάσουμε ἀπό τόν Συναξαριστή τόν βίο τοῦ ἁγίου.
Οὗτος ὁ ἅγιος ἦτο κατά τούς χρόνους τοῦ βασιλέως Λικινίου, ἐν ἔτει 320, καταγόμενος μέν ἀπό τά Εὐχάϊτα, κατοικῶν δέ εἰς τήν Ἡράκλειαν, τήν εὑρισκομένην κατά τήν Μαύρην θάλασσαν. Οὗτος λοιπόν ὑπερέβαλε τούς πολλούς καί κατά τό κάλλος τῆς ψυχῆς καί τήν εὐμορφίαν τοῦ σώματος καί κατά τήν δύναμιν τῶν λόγων, διά τοῦτο καί ὅλοι ἐφιλοτιμοῦντο νά ἀποκτήσωσι τήν φιλίαν του. Ὅθεν καί ὁ βασιλεύς Λικίνιος πολλήν ἐπιμέλειαν καί φροντίδα εἶχε νά συνομιλήσῃ μετ᾿ αὐτοῦ, ἄν καί ἤκουσεν ὅτι ἦτο χριστιανός καί ὅτι βδελύσσεται καί μισεῖ τούς λεγομένους παρά τῶν Ἑλλήνων καί παρ᾿ αὐτοῦ τοῦ ἰδίου θεούς. Διό ἀπέστειλεν ἀπό τήν Νικομήδειαν ἐπίτηδες τινάς ἐκ τῶν ἀξιωματικῶν του καί τούς ἐπρόσταξε νά φέρωσι τόν ἅγιον μέ τιμήν πρός αὐτόν. Ἐπειδή δέ ὁ ἅγιος Θεόδωρος ἐμήνυσε μέ τούς ἰδίους ἀπεσταλμένους εἰς τόν βασιλέα ὅτι αὐτός ὁ ἴδιος πρέπει μᾶλλον νά ὑπάγει εἰς τήν Ἡράκλειαν ὁμοῦ μέ τούς μεγαλυτέρους του θεούς καί δι᾿ ἄλλας αἰτίας καί χάριν τινῶν ὑποθέσεων δημοσίων, εὐθύς ὁ βασιλεύς λαβών μαζί του τούς χρυσοῦς καί ἀργυροῦς θεούς του, ὑπῆγεν εἰς τήν Ἡράκλειαν.
Ὁ δέ ἅγιος Θεόδωρος ἐπροθυμοποιήθη καί ἐδυναμώθη εἰς τό μαρτύριον μέ ὀπτασίας νυκτερινάς, αἱ ὁποῖαι ἐπέμφθησαν εἰς αὐτόν ἀπό τόν Θεόν.
Ὁ Θεός γνωρίζει κάθε φορά τί θά μᾶς συμβεῖ, καί ἐνεργεῖ ἀνάλογα μέ τήν πίστη καί τήν ἐμπιστοσύνη πού ἔχουμε σ᾿ αὐτόν καί μέ τό πόσο ἀφοσιωμένοι καί ἀφημένοι εἴμαστε σ᾿ αὐτόν. Ἐμεῖς δέν γνωρίζουμε τί θά μᾶς συμβεῖ αὔριο, ὕστερα ἀπό λίγο καιρό, οὔτε ποῦ ἀκριβῶς θά βρεθοῦμε καί τί θά ἔχουμε νά ἀντιμετωπίσουμε, ἀλλά ὁ Θεός τά γνωρίζει, καί ἐάν ἔχουμε κοινωνία ἀληθινή μαζί του, προλαμβάνει νά μᾶς ἐνδυναμώσει, πάλι μέ τούς τρόπους πού ὡς Θεός γνωρίζει.
Ὅθεν εὐθύς ἅμα ἤκουσεν ὅτι ὁ Λικίνιος ἐπλησίασεν εἰς τά τείχη τῆς πόλεως ἵππευσε καί προϋπήντησεν αὐτόν μετά τιμῆς, ὡς ἔπρεπε. Ὁ δέ βασιλεύς ἐμβάς εἰς τήν πόλιν παρεκάλει τόν ἅγιον νά θυσιάσῃ εἰς τούς θεούς ὁ δέ μάρτυς ἐζήτησε νά λάβει αὐτούς γιά νά τούς λατρεύσῃ πρῶτον εἰς τόν οἶκον του.
Λαβών δέ ὁ ἅγιος τούς θεούς, κατά τό μέσον τῆς νυχτός συνέτριψεν αὐτούς καί τούς ἐμοίρασεν εἰς τούς φτωχούς. Ὅτε δέ ἐξημέρωσεν, εἶπεν Μαξέντιος ὁ κομενταρήσιος πρός τόν βασιλέα ὅτι εἶδε τήν κεφαλήν τῆς μεγάλης θεᾶς Ἀρτέμιδος ὅτι τήν ἐβάσταζε πτωχός τις καί τήν περιέφερεν εἰς τούς δρόμους. Τότε ἥρπασαν παρευθύς οἱ δορυφόροι τοῦ βασιλέως τόν ἅγιον Θεόδωρον καί πρῶτον μέν ἐκδύουσιν αὐτόν καί τανύουσιν ἀπό τά τέσσερα μέρη τοῦ σώματος, ἔπειτα δίδουσι μέ νεῦρα βοῶν εἰς μέν τήν ράχιν τοῦ ἀθλητοῦ πληγάς ἑπτακοσίας, εἰς δέ τήν κοιλίαν του πεντήκοντα, τόν δέ λαιμόν τοῦ ἁγίου κτυπῶσι μέ μολυβδίνας σφαίρας. Εἶτα ξέουσιν αὐτόν καί μέ λαμπάδας καίουσιν· ὕστερον δέ τρίβουσι τάς πληγωμένας καί κεκαυμένας σάρκας του μέ τοῦβλα καί κεραμίδια, καί οὕτω τόν ρίπτουσιν εἰς τήν φυλακήν καί σφαλίζουσι τούς πόδας του εἰς τό τιμωρητικόν ξῦλον ἀφήνοντες αὐτόν ἐκεῖ νηστικόν ἑπτά ἡμέρας.
Μετά ταῦτα ἐξέβαλον αὐτόν τῆς φυλακῆς καί ἐκάρφωσαν τάς χεῖρας καί τούς πόδας του εἰς ἕνα σταυρόν. Ἔπειτα (ὤ, τῆς θηριώδους ἀπανθρωπίας) πέρασαν εἰς τό παιδογόνον καί κρύφιον μέλος τοῦ μάρτυρος μίαν περόνην ἡ ὁποία ἔφθασε ἕως μέσα εἰς τά ἐντόσθιά του.
Ἔχουμε πεῖ ἄλλη φορά ὅτι, ἐπί τριακόσια χρόνια πού διήρκεσαν οἱ διωγμοί, καί φέρθηκαν οἱ δήμιοι πρός τούς μάρτυρες κατά τόν πιό ἀπάνθρωπο τρόπο, ὅ,τι κι ἄν ἔγινε, ὅ,τι κι ἄν ἔκαναν, σέ καμία περίπτωση δέν ἄφησε ὁ Θεός νά ἀτιμάσουν τούς μάρτυρας.
Ἐδῶ βλέπουμε ὅτι μεταχειρίζονται ἔτσι αὐτόν τόν μάρτυρα, τόν ἅγιο Θεόδωρο τόν στρατηλάτη. Ὅπως καί σέ ἄλλες περιπτώσεις ἐνήργησαν ἀνάλογα. Ἔχουμε περιπτώσεις γυναικῶν, πού ἔφτασαν μέχρι τοῦ σημείου νά τίς κόψουν τούς μαστούς. Αὐτό τό ἐπέτρεψε ὁ Θεός. Εἶναι μαρτύριο καί αὐτό. Ἀλλά ἀτίμωση δέν ἐπέτρεψε. Ἔτσι κι ἐδῶ στόν μάρτυρα ἄφησε ὁ Θεός καί ἀπό τά κρύφια ὄργανα πέρασαν μιά περόνη, πού ἔφτασε μέχρι τά ἐντόσθια.
Αὐτό τώρα τό λέω, καί δίδεται εὐκαιρία νά ἀναφέρω ὅτι χρειάστηκε σέ μιά περίπτωση νά πάρουμε, ἄν ἐπιτρέπεται νά πῶ, μιά θέση ἀπέναντι σέ τέτοια θέματα. Καί εἴπαμε αὐτό πού βγαίνει, τρόπον τινά, ἀπό αὐτό πού σήμερα διαβάζουμε ἐδῶ.
Ὅλα αὐτά τά ὁποῖα πιθανόν νά χρειαστεῖ νά γίνουν σέ κάποιον χριστιανό, σέ κάποια χριστιανή διά λόγους, ἄς ποῦμε, θεραπείας, πού ἔτσι ἤ ἀλλιῶς κανείς εἶναι ἀναγκασμένος νά δεχθεῖ –νά τοῦ ἀνοίξουν τό στομάχι ἤ τό κεφάλι ἤ τούς πνεύμονες, ἤ νά ὑποστεῖ πολλά πράγματα, ἀνάλογα μέ τήν περίπτωση– ὅλα αὐτά ἐπιτρέπεται νά γίνονται. Μερικές φορές χρειάζεται νά γίνουν χειρισμοί καί ἐνέργειες πού φθάνουν καί μέχρι αὐτοῦ τοῦ σημείου· νά γίνει δηλαδή κάτι ἀνάλογο μέ αὐτό πού ἔγινε στόν ἅγιο Θεόδωρο, εἴτε πρόκειται γιά γυναίκα, εἴτε πρόκειται γιά ἄνδρα. Καί θά λέγαμε ὅτι ἐπιτρέπονται αὐτά νά γίνουν, καθώς ὅλα αὐτά ἀπό μιά πλευρά εἶναι σάν ἕνα μαρτύριο.
Καί ὅπως στά μαρτύρια ὁ Θεός ἐπέτρεψε νά συμβοῦν καί τέτοια σάν αὐτά πού ἐπέτρεψε στόν ἅγιο Θεόδωρο, ἀλλά χωρίς νά ἔχουν τήν παραμικρή-τήν παραμικρή ὑπόνοια γιά ἀτίμωση, ἔτσι καί κάθε φορά πού σέ κάποιον ἀσθενή θά χρειαστεῖ νά συμβοῦν στό σῶμα του καί τέτοια, πού ὁπωσδήποτε στοιχίζουν περισσότερο, πονοῦν περισσότερο, νά σκεφθεῖ ὁ ἀσθενής ὅτι ὁ Θεός οἰκονόμησε –Θεός εἶναι, ἐκεῖνος ξέρει γιατί– νά μαρτυρήσει κανείς κατά τέτοιον τρόπο.
Ἵσταντο δέ τριγύρω καί παιδία, τά ὁποῖα τόξευον τόν ἅγιον εἰς τό πρόσωπον, ὅθεν ἀπό τά βέλη ἐχύθησαν αἱ κόραι τῶν ὀφθαλμῶν του. Ἄλλοι δέ κόπτοντες πλαγίως τά κεκρυμένα του μόρια ἐξέκοψαν μαζί καί τά σπερμογόνα του μέλη. Ἐπειδή δέ ὁ ἅγιος ἔμεινε τήν νύχτα εἰς τόν σταυρόν, διά τοῦτο ἐνόμισε ὁ Λικίνιος ὅτι ἤδη ἀπέθανε. Ἠπατᾶτο ὅμως ὁ μάταιος, διότι ὁ ἅγιος ἐλύθη ἐκ τῶν δεσμῶν ἀπό θεῖον ἄγγελον καί ὅλως ἔγινεν ὑγιής ψάλλων καί εὐλογῶν τόν Θεόν.
Ὅτε δέ ἐξημέρωσεν ἔστειλεν ὁ Λικίνιος ἀνθρώπους γιά νά σηκώσωσι τό σῶμά του καί νά τό ρίψωσιν εἰς τήν θάλασσαν. Οἱ δέ ἀπεσταλμένοι βλέποντες τόν ἅγιον ζωντανόν καί ὑγιῆ ἐπίστευσαν εἰς τόν Χριστόν, ἄνθρωποι ὀγδοήκοντα πέντε, καί μετά ταῦτα ἐπίστευσαν καί ἄλλοι τριακόσιοι, τῶν ὁποίων ἦτο πρῶτος ὁ ἀνθύπατος Κέστης διότι οὗτοι ἀποσταλέντες διά νά θανατώσωσι τούς πιστεύσαντες ὀγδοήκοντα πέντε, ἐπίστευσαν καί αὐτοί.
Βέβαια ἀπίστευτα αὐτά φαίνονται, ἀλλά ὁ Κύριος εἶπε: Ὁ πιστεύων εἰς ἐμέ, τά ἔργα ἅ ἐγώ ποιῶ κἀκεῖνος ποιήσῃ καί μείζονα τούτων ποιήσῃ.
Ἐμεῖς, ἄν ἐπιτρέπεται νά κάνουμε ἕνα σχόλιο λίγο ἀρνητικό, εἴμαστε μέ ὑπολογισμούς στόν Χριστό. Ἀνήκουμε δηλαδή στόν Χριστό μέ ὑπολογισμούς, εἴτε σοῦ συμβαίνουν δύσκολα πράγματα στή ζωή, εἴτε κυλάει ἡ ζωή ὁμαλά. Αὐτή εἶναι, θά ἔλεγα, ἡ πιό θανάσιμη ἁμαρτία σήμερα τῶν χριστιανῶν, ὅτι δηλαδή θέλουν νά εἶναι χριστιανοί, ἀλλά νά εἶναι βολεμένοι, ἀλλά μέ ὑπολογισμούς.
Μήν τυχόν ἀφεθοῦν ἐντελῶς ἄνευ ὅρων στόν Θεό, καί ὅ,τι προκύψει. Καί γι᾿ αὐτό, καί ἐμεῖς δέν ὠφελούμαστε, ἀλλά καί ἄλλοι, πού θά μποροῦσαν νά ὠφεληθοῦν, ἐάν ἐμεῖς θά δείχναμε ἐμπράκτως ὅτι ἀνήκουμε στόν Χριστό καί ὑπακοῦμε σ᾿ αὐτόν, δέν ὠφελοῦνται.
Βλέπων δέ ὁ Λικίνιος ὅτι ἦτο ἡ πόλις ταραγμένη ἐπρόσταξε νά ἀποκεφαλίσωσι τόν ἅγιον. Χριστιανοί δέ πολλοί ἐκεῖ εὑρισκόμενοι ἐμπόδιζον τούς στρατιώτας, ἀλλ᾿ ὁ ἅγιος μόλις καταπαύσας τούς χριστιανούς ἀπεκεφαλίσθη καί οὕτως ἔλαβε ὁ μακάριος τοῦ μαρτυρίου τόν στέφανον. Τό δέ ἅγιον αὐτοῦ λείψανον ἀνεκομίσθη ἀπό τήν Ἡράκλειαν εἰς τά Εὐχάϊτα καί ἐτέθη εἰς τόν πατρικόν αὐτοῦ οἶκον, καθώς ὁ μάρτυς ἐπρόσταξε περί τούτου τόν ταχυγράφον του Αὔγαρον, ὁ ὁποῖος παρών εἰς τό μαρτύριον του ἔγραψε τάς κατά μέρος ἐρωτήσεις καί ἀποκρίσεις τοῦ ἁγίου καί τά διάφορα εἴδη τῶν βασάνων, ὅσα ἔλαβε καί τάς παρά Θεοῦ βοηθείας καί ἀντιλήψεις, ὅσας ἠξιώθη.