1 Αὐγούστου
Ἡ πρόοδος τοῦ τιμίου καί ζωοποιοῦ Σταυροῦ
Τῶν ἁγίων ἑπτά Μακκαβαίων,
τῆς μητρός αὐτῶν Σολομονῆς
καί τοῦ διδασκάλου αὐτῶν Ἐλεαζάρου
Ἀπό ἀπόψε μπαίνουμε στήν περίοδο τοῦ Δεκαπενταυγούστου καί κάνουμε ἀγρυπνία μέ τήν εἴσοδό μας στήν περίοδο αὐτή. Ἡ Ἐκκλησία μᾶς προετοιμάζει γιά νά ἑορτάσουμε καί τή δεσποτική ἑορτή τῆς Μεταμορφώσεως τοῦ Σωτῆρος, ἀλλά καί τήν ἑορτή τῆς Κοιμήσεως τῆς Θεοτόκου, μέ ὅλους τούς τρόπους, μέ ὅλα, ἄν θέλετε, τά μέσα· ἰδιαίτερα ὅμως, ὅπως σέ κάθε μεγάλη καί γιά κάθε μεγάλη ἑορτή, μᾶς προετοιμάζει καί μέ νηστεία, ἡ ὁποία ἀρχίζει ἀπό αὔριο τό πρωί, πρώτη Αὐγούστου, καί διαρκεῖ μέχρι καί τήν παραμονή τῆς ἑορτῆς τῆς Παναγίας. Ἕνα μέρος, ἄς ποῦμε ἔτσι, αὐτῆς τῆς νηστείας, εἶναι προετοιμασία γιά τήν ἑορτή τῆς Μεταμορφώσεως τοῦ Σωτῆρος καί τό ἄλλο μέρος, ὡς συνέχεια, εἶναι προετοιμασία γιά τήν ἑορτή τῆς Παναγίας.
Μήν Αὔγουστος. Τῇ πρώτῃ τοῦ αὐτοῦ μηνός…
Κατά τήν 31η Ἰουλίου ἦτο συνήθεια νά ἐκβαίνῃ ἀπό τό παλάτιον τοῦ βασιλέως (βασιλικόν θησαυροφυλάκιον) τό τίμιον ξύλον τοῦ Σταυροῦ καί νά φέρεται εἰς τήν μεγάλην Ἐκκλησίαν (Ἁγίαν Σοφίαν), καί ἀπετίθουν αὐτόν εἰς τήν ἁγίαν Τράπεζαν. Ἀπό τό ἅγιον Βῆμα τήν ἑπομένην, 1η Αὐγούστου, ἐξήρχετο ὁ Σταυρός καί περιήρχετο εἰς ὅλην τήν Κωνσταντινούπολιν, καί προετίθουν αὐτόν τῷ λαῷ εἰς προσκύνησιν, ἕως εἰς τήν δεκάτην τετάρτην τοῦ Αὐγούστου, καί τότε ἐπέστρεφε πάλιν εἰς τό παλάτιον…
Αὕτη δέ ἡ ἐξέλευσις καί περίοδος τῶν τιμίων ξύλων τοῦ Σταυροῦ ἐγίνετο, διατί εἰς τάς ἐρχομένας δεκαπέντε μέρας τοῦ Αὐγούστου ἀκολουθοῦσιν ἀσθένειες εἰς τούς ἀνθρώπους, περισσότεραι ἀπό τάς ἡμέρας τῶν ἄλλων μηνῶν.
Ὅθεν ὁ Τίμιος Σταυρός τοῦ Κυρίου περιφερόμενος εἰς τήν πόλιν ἡγίαζε τόν ἀέρα μέ τήν παρουσία του καί τά ὀσπίτια καί τά σοκάκια καί τάς πλατείας στράτας καί ἐπροξένει ὑγείαν εἰς ὅλους ἐκείνους ἀπό τούς ὁποίους ἤθελε περάσει καί εἰς ὅσους ἤθελε προσεγγίσει.
Ἀλλά τήν ἡμέρα αὐτή, τήν πρώτη ἡμέρα τῆς νηστείας τοῦ Δεκαπενταυγούστου, ἑορτάζεται ἐπίσης καί ἡ μεγάλη ἑορτή τῶν ἁγίων ἑπτά παίδων Μακκαβαίων, Ἀβείμ, Ἀντωνίου, Γουρίου, Ἐλεαζάρου, Εὐσεβωνᾶ, Ἀχείμ, καί Μαρκέλλου, μετά τῆς μητρός των Σολομονῆς καί τοῦ διδασκάλου αὐτῶν Ἐλεαζάρου.
Θά μπορούσαμε νά ποῦμε ὅτι εἶναι ἀγαθή συγκυρία τό ὅτι ἑορτάζει ἡ Ἐκκλησία τούς ἁγίους μάρτυρες, τήν πρώτη ἀκριβῶς ἡμέρα πού μπαίνουμε σ᾿ αὐτήν τήν περίοδο τῆς νηστείας, ἡ ὁποία εἶναι μικρή περίοδος νηστείας, ἀλλά ὅμως εἶναι αὐστηρά νηστεία. Οἱ μάρτυρες αὐτοί ὁδηγήθηκαν στό μαρτύριο καί ἔπαθαν ὅσα ἔπαθαν, κυρίως διότι δέν ἤθελαν νά φᾶνε χοιρινό κρέας καί ἰδιαίτερα αὐτό φαίνεται στόν διδάσκαλό τους Ἐλεάζαρ. Καί φυσικά ὁ Ἀντίοχος καί οἱ ἄνθρωποί του τούς παίδευσαν ὡς πρός αὐτό τό θέμα, ὄχι τόσο βέβαια γιατί ἤθελαν νά τούς βάλουν νά φᾶνε χοιρινό κρέας, ἀλλά καθώς δέν ἤθελαν νά φᾶνε γιά νά μήν προδώσουν τήν πίστη τους, γιά νά μήν παραβοῦν τόν νόμο τοῦ Θεοῦ, ὁ Ἀντίοχος καί οἱ ἄνθρωποί του ἐπέμεναν σ᾿ αὐτό, γιά νά τούς κατατροπώσουν, γιά νά τούς νικήσουν μ᾿ αὐτόν τόν τρόπο, δηλαδή μέ τό νά τούς ἀναγκάσουν να φᾶνε χοιρινό κρέας. Στόν Ἐλεάζαρ, ὅπως ἐνθυμεῖσθε, διά τῆς βίας προσπαθοῦσαν νά βάλουν χοιρινό κρέας στό στόμα του, γιά νά τόν μολύνουν καί ἔτσι νά τόν νικήσουν. Ἀλλά οὔτε ἐκεῖνος ἐνικήθη οὔτε ἡ μητέρα οὔτε οἱ ἑπτά παῖδες.
Αὐτά νά τά προσέξουμε, γιατί λένε πολλά σ᾿ ἐμᾶς σήμερα, οἱ ὁποῖοι μέ πολλή εὐκολία παραβαίνουμε τό ἕνα, παραβαίνουμε τό ἄλλο, λέμε ὅτι αὐτό δέν πειράζει, τό ἄλλο δέν εἶναι τίποτε. Ἐπηρεαζόμαστε πάρα πολύ ὄχι ἀπό τόν νόμο τοῦ Θεοῦ, ὄχι ἀπό τά τῆς Ἐκκλησίας, ὄχι ἀπό ἐκεῖνα πού ἔζησαν οἱ ἅγιοι, ἀλλά ἐπηρεαζόμαστε ἀπό ἄλλα πράγματα. Ἔτσι βγαίνει εὔκολα ὕστερα τό ῾῾αὐτό δέν πειράζει, ἐκεῖνο δέν βλάπτει, αὐτό δέν θά τό τηρήσουμε, τό ἄλλο θά τό παραβλέψουμε᾿᾿.
«Ὡς πρόβατα ἐν μέσῳ λύκων»
Καί ἡ εὐαγγελική περικοπή πού θά ἀναγνωσθεῖ στή Θεία Λειτουργία, ἀναφέρεται ἐπίσης στούς μάρτυρες, στούς μάρτυρες τοῦ Χριστοῦ καί γενικῶς σ᾿ ὅλους αὐτούς τούς ὁποίους ὁ Κύριος ἀποστέλλει –τούς μαθητάς του πρῶτα κι ἔπειτα κι ὅλους αὐτούς οἱ ὁποῖοι τόν πιστεύουν καί τόν ἀκολουθοῦν– ὅπως λέει στήν περικοπή, τούς ἀποστέλλει «ὡς πρόβατα ἐν μέσῳ λύκων». Ἐμεῖς συνήθως δέν προσέχουμε τό πνεῦμα τοῦ Εὐαγγελίου, δέν προσέχουμε τά λόγια τοῦ ἴδιου τοῦ Χριστοῦ, ὥστε ἀνάλογα νά φρονοῦμε, ἀνάλογα νά ἐμπνευσθοῦμε καί ἀνάλογα νά ζοῦμε.
Δέν τούς ἀποστέλλει τούς μαθητάς του ὁ Χριστός κι ὅλους τούς δικούς του ὡς δυνατούς, ὡς ἰσχυρούς, ὡς ἔχοντας τά ὅποια ὅπλα καί μέσα, ἀλλά τούς ἀποστέλλει ὅσο γίνεται πιό ἀδυνάτους ἀπό τήν ἀνθρώπινη πλευρά, ἀπό ἀπόψεως ἀνθρωπίνης δυνάμεως, τήν ὁποία δύναμη οἱ ἄνθρωποι τήν ἔχουμε περί πολλοῦ. Ἀκόμη κι ἐμεῖς οἱ χριστιανοί τό παθαίνουμε αὐτό καί στηριζόμαστε σ᾿ αὐτό πού ἐμεῖς νομίζουμε, σ᾿ αὐτό πού ἐμεῖς, τάχα, θά κάνουμε, στηριζόμαστε τελικά στίς δυνάμεις μας. Δέν εἶναι ἔτσι.
«Ἰδού ἐγώ ἀποστέλλω ὑμᾶς ὡς πρόβατα ἐν μέσῳ λύκων». Τί πιό ἀδύναμο ἀπό τό πρόβατο, τί πιό ἀδύνατο ἀπό τό νά στείλει κανείς τό πρόβατο νά ἀντιμετωπίσει τούς λύκους! Ἀπολύτως, ἀπολύτως τίποτε δέν μπορεῖ νά κάνει τό πρόβατο. Τίποτε. Οὔτε νά φύγει, γιατί δέν μπορεῖ τό πρόβατο νά τρέξει πολύ. Ἡ κατσίκα κάτι θά κάνει. Μάλιστα ὅταν εἶναι περισσότερες τῆς μιᾶς, θά ἀμυνθοῦν κάπως, θά προσπαθήσουν μέ τά κέρατά τους νά κτυπήσουν τόν λύκο. Τελικά βέβαια δέν θά ὑπερισχύσουν, θά νικήσει ὁ λύκος. Ἀλλά τό πρόβατο τίποτε δέν μπορεῖ νά κάνει. Καί ὁ Κύριος δέν παίρνει τυχαῖα αὐτήν τήν εἰκόνα καί δέν ἀναφέρεται τυχαῖα ἀκριβῶς σ᾿ αὐτήν τήν πραγματικότητα, ὅτι πηγαίνουν τά πρόβατα νά ἀντιμετωπίσουν τόν λύκο.
Τό μυστικό τῆς νίκης τῶν χριστιανῶν
Πόσο θά μᾶς ὠφελοῦσε, ἐάν φιλοσοφούσαμε ἐπάνω σ᾿ αὐτά τά λόγια, ἐάν προσπαθούσαμε νά καταλάβουμε τό νόημα πού βγαίνει ἀπ᾿ αὐτά τά λόγια, ἐάν προσπαθούσαμε νά καταλάβουμε τί ἀκριβῶς θέλει νά πεῖ ὁ Κύριος! Πόσο θά μᾶς ὠφελοῦσε! Τό μόνο πού μποροῦν νά κάνουν τά πρόβατα εἶναι νά φαγωθοῦν ἀπό τούς λύκους. Κι ὅμως ὁ Χριστός ἐνῶ ἔτσι ἔστειλε τούς Ἀποστόλους, αὐτοί νίκησαν τούς λύκους. Ὅπως λέει στή συνέχεια, μή μελετᾶτε τί θά γίνει ὅταν σᾶς συλλάβουν, ὅταν σᾶς βασανίσουν, ὅταν θά σᾶς ὁδηγήσουν σέ μαρτύρια κλπ. Μήν προμελετᾶτε τί θά πεῖτε καί τί θά κάνετε. Ἐκείνη τήν ὥρα τό Πνεῦμα τό Ἅγιο θά λαλήσει στίς καρδιές σας καί θά σᾶς πεῖ τί πρέπει νά πεῖτε. Καί ἀκριβῶς μ᾿ ὅλα αὐτά ὁ Κύριος εἶναι σάν νά τούς λέει: «Μή φροντίζετε πῶς θά ἀγωνισθεῖτε, πῶς θά τά βγάλετε πέρα, πῶς θά μπορέσετε νά ὑπερισχύσετε, πῶς θά νικήσετε… Δέν εἶναι θέμα δικό σας αὐτό. Ἀπ᾿ τή δική σας πλευρά θά πᾶτε τόσο ἀδύναμοι, ὅσο δέν παίρνει περισσότερο. Εἶναι τό Πνεῦμα τοῦ Θεοῦ πού θά σᾶς ἐνισχύσει, θά σᾶς ἐνδυναμώσει, θά σᾶς φωτίσει, θά σᾶς ὁδηγήσει. Εἶναι ἡ δύναμη τοῦ Θεοῦ, πού διά μέσου τῆς δικῆς σας ἀδυναμίας θά κατατροπώσει τόν ἐχθρό».
Αὐτό δέν τό ξέρουμε, δέν τό καταλαβαίνουμε, αὐτό δέν τό πολυδεχόμαστε. Πόσοι καί πόσοι χριστιανοί παραπονοῦνται πάνω σ᾿ αὐτό τό θέμα: ῾῾Νά, δέν ἔχω τίς δυνάμεις, νά, εἶμαι ἀδύναμος, δέν μπορῶ νά τά βγάλω πέρα, μέ νικάει ὁ ἐχθρός, μέ νικάει ὁ πειρασμός, μέ νικάει γενικῶς ἡ ἁμαρτία᾿᾿. Καί οἱ χριστιανοί δέν καταλαβαίνουν ὅτι, ὅταν λένε τέτοια λόγια, διαψεύδουν τόν Κύριο, δέν καταλαβαίνουν ὅτι γενικά εἶναι ἁπλῶς μιά δικαιολογία καί τελικά προσπαθοῦν νά καλυφθοῦν. Προσπαθοῦν, ἄς ποῦμε, μέ τόν τρόπο αὐτό νά μή φανερώσουν ὅτι ἡ ὅλη διάθεσή τους εἶναι ἐγωιστική. Ἐκεῖνος ὁ ὁποῖος συνειδητοποιεῖ τήν ἄκρα ἀδυναμία του, τήν ἄκρα ἀσθένειά του, συνειδητοποιεῖ ἀκριβῶς ὅτι δέν μπορεῖ νά κάνει τίποτε, ταπεινώνεται ἐνώπιον τοῦ Κυρίου, ταπεινώνεται ἀπόλυτα, συντρίβεται. Ἐκεῖνος πού παίρνει μιά τέτοια στάση, μιά τέτοια θέση, ἀλλά συγχρόνως ἐμπιστεύεται στόν Χριστό καί δέν φοβεῖται καί προχωρεῖ γενναῖα αὐτός ὄντως ἐνδυναμώνεται, αὐτός ὄντως ἔχει δύναμη μέσα του, τή δύναμη τοῦ Χριστοῦ κι ὄχι δική του καί νικᾶ τόν ἐχθρό.
Ὅταν λέει κανείς ῾῾εἶμαι ἀδύναμος, δέν μπορῶ, δέν τά βγάζω πέρα, δέν ἀντέχω…᾿᾿, ὅταν λέει κανείς αὐτά τά λόγια ἐννοεῖ ἀκριβῶς ὅτι ῾῾ἄν εἶχα δύναμη, θά τά κατάφερνα᾿᾿. Ὅση ἀνθρώπινη δύναμη κι ἄν ἔχει κανείς –νά πάρουμε τήν καλύτερη περίπτωση– δέν θά κάνει τίποτε. Ἀπό τόν πεπειραμένο διάβολο πού χιλιάδες χρόνια κάνει αὐτήν τή δουλειά, τελικά θά νικηθεῖ κανείς, θά κατατροπωθεῖ. Δέν μποροῦμε νά τά βγάλουμε πέρα μέ τίς δικές μας δυνάμεις. Νά ἐνθυμούμεθα αὐτό, ὅτι ὁ Κύριος ἔστειλε τούς μαθητάς του ὡς πρόβατα ἐν μέσῳ λύκων, νά ἐνθυμούμεθα ὅτι –πρῶτα οἱ μαθηταί, οἱ Ἀπόστολοι– ἔτσι ἀγωνίσθηκαν καί στήν συνέχεια ὅλοι οἱ ἅγιοι ἔτσι ἀγωνίσθηκαν καί νίκησαν.
Ὅπως λέει ὁ ἀπόστολος Παῦλος, ὅταν ὁ Κύριος τοῦ εἶπε: «Ἀρκεῖ σοι ἡ Χάρις μου· ἡ γάρ δύναμίς μου ἐν ἀσθενείᾳ τελειοῦται», σοῦ φτάνει ἡ δωρεά μου, γιατί ἡ δύναμή μου φανερώνεται στήν πληρότητά της μέσα σ᾿ αὐτήν τήν ἀδυναμία σου, συνεχίζει ὁ ἀπόστολος Παῦλος: «Ἥδιστα οὖν καυχήσομαι ἐν ταῖς ἀσθενείαις μου… Ὅταν γάρ ἀσθενῶ, τότε δυνατός εἰμι». Ὅλοι λοιπόν οἱ ἅγιοι –πρῶτα οἱ Ἀπόστολοι– ἔτσι ἀγωνίσθηκαν καί νίκησαν. Ὁ καθένας ἄν θέλει κάποτε νά καταλάβει πῶς ἀκριβῶς εἶναι ὁ ἀγώνας ὁ πνευματικός, πῶς εἶναι ὁ ἀγώνας ὁ χριστιανικός καί ἄν θέλει τελικά νά νικήσει γενικότερα τόν διάβολο, τήν ἁμαρτία, ἀλλά εἰδικότερα, ἄν θέλετε, πότε τό ἕνα πάθος, πότε τό ἄλλο, ἔτσι θά νικήσει: Ἔχοντας πλήρη συναίσθηση τῆς ἀδυναμίας του καί στηριζόμενος πλήρως καί πέρα γιά πέρα στή δύναμη τοῦ Κυρίου.
Συνειδητοποιήσαμε τήν ἀδυναμία μας;
Ὅλα αὐτά ἡ Ἐκκλησία μᾶς τά παρουσιάζει τήν πρώτη ἡμέρα, στήν ἀρχή αὐτῆς τῆς περιόδου τῆς νηστείας· Καί τόν Τίμιο Σταυρό καί τό παράδειγμα τῶν μεγάλων αὐτῶν ἁγίων πού εἶναι ἑπτά ἀδέλφια, ἡ μητέρα τους ὀκτώ καί ὁ διδάσκαλός τους ἐννέα, καί τήν εὐαγγελική αὐτή περικοπή.
Μέ ὅλα αὐτά ἡ Ἐκκλησία θέλει, μέσα σ᾿ αὐτήν τή μικρή περίοδο, μέ τόν λίγο ἀγώνα πού θά χρειασθεῖ νά κάνουμε ἐν ἀδυναμίᾳ καί μέ τό νά τηρήσουμε ἀκριβῶς αὐτά τά ὁποῖα λέει καί θέσπισε ἡ Ἐκκλησία, θέλει νά μᾶς βοηθήσει, ἀκόμη μιά φορά, νά κάνουμε τόν δρόμο μας, τήν πορεία μας, νά κάνουμε τόν κανόνα μας.
Ἄν θέλετε, ἕνα πρόβατο ἐάν εἶχε νοῦ, ἄς ποῦμε, πῶς θά ζοῦσε αὐτό τό γεγονός, ὅτι πηγαίνει νά ἀντιμετωπίσει τούς λύκους; Τί φόβο θά εἶχε, τί τρόμο, πόσο θά δειλιοῦσε, ἄν ἁπλῶς λογάριαζε τίς δικές του δυνάμεις. Ἀλλά ὅμως ἐμεῖς τά λογικά πρόβατα ἀφενός συνειδητοποιοῦμε τήν ἀδυναμία μας, ἀφετέρου στηριζόμαστε στή δύναμη πού δίδει ὁ Κύριος σ᾿ ἐκεῖνον πού ταπεινώνεται, σ᾿ ἐκεῖνον πού ἔχει συναίσθηση, σ᾿ ἐκεῖνον πού συντρίβεται. Ἔτσι νικᾶ κανείς.
Βλέπετε, δέν μᾶς καλεῖ ὁ Κύριός μας, ἡ Ἐκκλησία του, δέν μᾶς καλεῖ νά κάνουμε φοβερά καί παράδοξα πράγματα, , ὥστε νά σπεύδει κανείς ἀμέσως νά δικαιολογεῖται ὅτι ῾῾ἐγώ δέν μπορῶ, δέν ἀντέχω, ἐγώ δέν ἔχω δυνάμεις, ἐγώ δέν θά τά καταφέρω᾿᾿. Ἡ Ἐκκλησία μᾶς καλεῖ δι᾿ ὅλων αὐτῶν πού προθέτει ἐνώπιόν μας, νά συνειδητοποιήσουμε τήν ἁμαρτία μας, τήν ἀδυναμία μας, νά συνειδητοποιήσουμε τήν πραγματικότητα πού εἶναι μέσα μας ὅτι εἴμαστε ἀδύναμοι. Ἔτσι μᾶς θέλει ὁ Κύριος νά εἴμαστε, ὥστε νά μή μποροῦμε νά στηριχθοῦμε σέ δικές μας δυνάμεις, ἀλλά νά στηριχθοῦμε μόνο σ᾿ ἐκεῖνο πού ἐκεῖνος προσφέρει, σ᾿ ἐκεῖνο πού ἐκεῖνος δίδει. Νά στηριχθοῦμε στή δύναμη πού παρέχει ὁ Κύριος, στή δύναμη τοῦ Ἁγίου Πνεύματος καί ἔτσι νά νικήσουμε.
«Τῷ νικῶντι…»
Μᾶς προσφέρεται λοιπόν αὐτή ἡ μικρή ἀλλά τόσο σημαντική περίοδος, στό μέσον μάλιστα τοῦ καλοκαιριοῦ, ὥστε ἄν κανείς ἔτσι ἤ ἀλλιῶς χαλάρωσε, ξέφυγε, ξεχάστηκε, ἄφησε τόν ἀγώνα, νά ἀνασκουμπωθεῖ, ἄν ἐπιτρέπεται νά ποῦμε ἔτσι, μέ ζῆλο, μέ προθυμία, μέ πόθο, μέ ἀγάπη καί ἐμπιστοσύνη στόν Θεό, στηριζόμενος κανείς στόν Σταυρό τοῦ Κυρίου, στήν Παναγία μητέρα του πού θά ἑορτάσουμε στό τέλος αὐτῆς τῆς περιόδου, στηριζόμενος κανείς στούς ἁγίους πού γιορτάζουμε τήν πρώτη αὐτή μέρα, ἀλλά καί πού θά γιορτάσουμε ὅλες τίς ἄλλες ἡμέρες.
Τελικά νά ἐμπιστευθοῦμε στόν Χριστό τήν ὅλη ἀδυναμία μας καί νά ἐνθαρρυνθοῦμε ἀπό τά κατορθώματα τῶν ἁγίων, ἀπό τίς νίκες τῶν ἁγίων, νά ἐνθαρρυνθοῦμε ἀπό τό ὅτι οἱ ἅγιοι ἔφθασαν στό τέλος. Δέν φοβήθηκαν μαρτύριο, δέν φοβήθηκαν αἵματα, δέν φοβήθηκαν ὁτιδήποτε. Νά ἐνθαρρυνθοῦμε καί νά μείνουμε πιστοί, ἀφενός στή συναίσθηση ὅτι εἴμαστε ἀδύναμοι καί ἀφετέρου στό νά μή φοβηθοῦμε πού εἴμαστε ἀδύναμοι, ἀλλά ἀκριβῶς ἐπειδή εἴμαστε ἀδύναμοι καί ὄχι δυνατοί, θά σκηνώσει μέσα μας ἡ δύναμη τοῦ Χριστοῦ.
Καί ὅπως ὅλοι, ὅσους ἀπέστειλε ὁ Κύριος –οἱ Ἀπόστολοί του, οἱ μάρτυρές του, γενικῶς οἱ ἅγιοι– ὅπως λοιπόν ὅλοι νίκησαν, θά νικήσουμε καί μεῖς μέ τή βοήθεια τοῦ Θεοῦ, καίτοι ἀδύναμοι ἤ ἀκριβῶς ἐπειδή θά εἴμαστε ἀδύναμοι καί ἔτσι –ὅπως λέει στήν Ἀποκάλυψη, σ᾿ αὐτόν πού θά νικήσει θά τοῦ δώσω νά φάει τόν καρπό ἀπό τό δένδρο τῆς ζωῆς…– θά ἔχουμε τήν Χάρι τοῦ Θεοῦ, θά σωθοῦμε καί θά εἴμαστε αἰώνια μέ τόν Θεό.
Ἀγρυπνία 31-7/1-8-1996