Τοῦ ἐν ἁγίοις πατρός ἡμῶν Νικολάου, ἀρχιεπισκόπου Μύρων τῆς Λυκίας τοῦ Θαυματουργοῦ
Οὗτος ἦτο κατά τούς χρόνους Διοκλητιανοῦ και Μαξιμιανοῦ τῶν τυράννων, ἐν ἔτει 300, καί πρότερον μέν ἔλαμψεν ἐν τῇ μοναδικῇ πολιτείᾳ, ὕστερον δέ διά τήν ὑπερβάλλουσαν ἀρετήν του ἔγινε καί ἀρχιερεύς. Ἐπειδή δέ μέ ἐλευθέραν φωνήν ἐκήρυττεν ὁ ἅγιος τήν εὐσέβειαν, συνελήφθη ἀπό τούς ἄρχοντας τῆς πόλεως Λυκίας καί ἐτιμωρήθη μέ δαρμούς καί στρεβλώσεις· ἔπειτα ἐρρίφθη εἰς τήν φυλακήν ὁμοῦ μέ ἄλλους χριστιανούς. Ἀφ᾿ οὗ δέ ὁ Μέγας Κωνσταντῖνος ἔγινε βασιλεύς τῶν χριστιανῶν μέ ψῆφον Θεοῦ, τότε ἠλευθερώθησαν ὅλοι οἱ χριστιανοί, ὅσοι ἦσαν δεδεμένοι εἰς τάς φυλακάς, ὁμοῦ δέ μέ αὐτούς ἠλευθερώθη καί ὁ μέγας οὗτος Νικόλαος. Δέν παρῆλθε δέ καιρός πολύς καί συνηθροίσθη εἰς τήν Νίκαιαν ὑπό τοῦ μεγάλου Κωνσταντίνου ἡ ἁγία καί οἰκουμενική πρώτη σύνοδος, ἐν ἔτει 325, τῆς ὁποίας μέρος ἦτο καί ὁ θεῖος Νικόλαος.
Οὗτος ὁ τῆς νίκης ἐπώνυμος πολλά μέν ἐποίησε θαύματα, ἠλευθέρωσε δέ καί τρεῖς ἀνθρώπους ἀπό τόν θάνατον ἀδίκως συκοφαντηθέντας μέ τοιοῦτον τρόπον. Οἱ ἄνθρωποι αὐτοί ἦσαν κλεισμένοι εἰς τήν φυλακήν ἐν Κωνσταντινουπόλει καί ἔμαθον τήν ἀπόφασιν τοῦ θανάτου των, ὅτι αὔριον θά ἀποκεφαλισθῶσιν· ὅθεν ἐπεκαλέσθησαν τόν ἅγιον εἰς βοήθειάν των ἐνθυμήσαντες αὐτόν ὅτι καί τήν Λυκίαν ἐλύτρωσε τούς τρεῖς ἀνθρώπους, οἱ ὁποῖοι ἔμελλον ἀδίκως νά καταδικασθῶσι. Διά τοῦτο ὁ ἅγιος Νικόλαος ἐπακούσας τῆς δεήσεώς των φαίνεται εἰς τό ὄνειρον τοῦ βασιλέως Κωνστντίνου καί τοῦ ἐπάρχου Ἀβλαβίου. Καί τόν μέν ἔπαρχον ἤλεγξε, διότι ἀδίκως διέβαλε τούς τρεῖς ἀθώους ἐκείνους πρός το΄ν βασιλέα, τόν δέ βασιλέα ἐδίδαξεν ὅτι ἦτον ἀνεύθυνοι οἱ παρ᾿ αὐτοῦ καταδικασθέντες καί διά φθόνον μόνον διεβλήθησαν ὡς ἀποστάται καί θανάτου ἄξιοι.
Ὅθεν διά τῆς ὀπτασίας ταύτης ἠλευθέρωσεν αὐτούς ὁ ἅγιος ἀπό τοῦ θανάτου τήν καταδίκην.
Οὐ μόνον δέ τοῦτο, ἀλλά καί ἄλλα πολλά θαύματα ἐτέλεσεν ὁ θαυμαστός Νικόλαος. Ὅθεν καί ἱερῶς καί ὁσίως τό ὀρθόδοξον αὐτοῦ ποιμάνας ποίμνιον και φθάσας εἰς βαθύ γῆρας πρός Κύριον ἐξεδήμησε.
Θά ἔλεγε κανείς ὅτι στούς βίους τῶν ἁγίων ἔχουμε τό Εὐαγγέλιο σέ ἐφαρμογή. Ἤθελα νά σταθῶ κυρίως στό θαῦμα πού διαβάσαμε. Μοῦ ἔκανε ἐντύπωση σήμερα. Γιά νά εἶμαι εἰλικρινής, πρώτη φορά μίλησε στήν ψυχή μου αὐτό καί τό πρόσεξα, καθώς μάλιστα καί τό ἐξαποστειλάριο ἀναφέρεται σ᾿ αὐτό. Πολλούς γάρ ἄνδρας ἔσωσεν, ἀδίκως θνήσκειν μέλλοντας.
Καί τό τονίζει ὅτι ὁδηγοῦνταν στόν θάνατο ἀδίκως, ὅτι συκοφαντήθηκαν ἀδίκως.
Οἱ ἅγιοι, ὅσο πιό πολύ ἀνεβαίνουν, ὅσο πιό πολύ φωτίζονται ἀπό τόν Θεό, ὅσο πιό πολύ γίνονται μετάρσιοι καί εἶναι ἔξω γῆς καί τόπου, τόσο εἶναι πιό προσγειωμένοι καί μέσα στά πράγματα καί κοντά στά πράγματα.
Ὁ ἅγιος Νικόλαος δέν σκέπτεται ὅπως ἴσως κάποιος ἀπό μᾶς τούς προχωρημένους τάχα χριστιανούς: Καταδικάστηκαν εἰς θάνατον. Δέν πειράζει. Ἄς πεθάνουν. Ὅλοι θά πεθάνουμε. Καί αὐτοί θά πεθάνουν μιά μέρα, εἴτε τώρα εἴτε ἀργότερα. Ὄχι δέν σκέπτεται ἔτσι. Ἔχει μεγάλη σημασία τό ὅτι ἀδίκως κατηγοροῦνται. Νομίζω ὅτι δέν τό τονίζουν ἄσκοπα αὐτό τό πράγμα καί ὁ βίος καί τά τροπάρια ἔτσι ἰδιαίτερα. Ἔχει σημασία τό ὅτι δέν ἐπιτρέπεται νά πεθάνουν ἄδικα. Καί ὁ ἅγιος, ζῶν ἀκόμη, κάνει τό θαῦμα αὐτό: ἐμφανίζεται στό ὄνειρο τοῦ βασιλιᾶ Κωνσταντίνου καί τοῦ ἔπαρχου Ἀβλαβίου καί τούς ἐπιτιμᾶ καί τούς ὁμιλεῖ αὐστηρά μή τυχόν προχωρήσουν σ᾿ αὐτό τό ὁποῖο ἀποφάσισαν, καί τό ὁποῖο εἶναι ἄδικο.
Καί ὅπως λέμε ὅτι δέν ἐπιτρέπεται νά ἀφαιρέσουμε τή ζωή μας, καί τή ζωή τοῦ ἄλλου –αὐτά τά κανονίζει ὁ Θεός– ἔτσι δέν ἐπιτρέπεται ὡς ἄνθρωποι τοῦ Θεοῦ, ὡς ἄνθρωποι πού πιστεύουμε στόν Χριστό, ὡς ἄνθρωποι πού πιστεύουμε στήν ἀλήθεια, νά ἀφήνουμε νά πεθαίνει κάποιος ἄδικα, καί πρέπει νά κάνουμε τό πᾶν νά μή γίνεται αὐτό.
Ἐδῶ ὁ ἅγιος –σέ ἔκτακτες περιπτώσεις γίνονται θαύματα· ὁ Θεός δίνει δύναμη νά γίνει θαῦμα– διά θαύματος ἐπεμβαίνει νά μή γίνει ἀδικία. Ἀλλά καί γενικότερα ὁ χριστιανός πρέπει νά εἶναι πολύ δίκαιος ὅσο καί ὁ Θεός, καί νά ἀγαπᾶ τή δικαιοσύνη, ὅπως καί ὁ Θεός. Δίκαιος Κύριος καί δικαιοσύνας ἠγάπησεν. Νά ἀγαπᾶ τή δικαιοσύνη, νά ἀγαπᾶ τό δίκαιο καί νά κάνει τό πᾶν γιά τό δίκαιο, γιά τή δικαιοσύνη.
Θά πρέπει νά εἶναι πολύ εὐαίσθητος ὁ χριστιανός. Ὅπως εἶναι εὐαίσθητος καί σέ ἄλλα, νά εἶναι καί σ᾿ αὐτό τό θέμα. Καί φυσικά, ἄδικο δέν εἶναι ἁπλῶς τό νά πάρεις κάτι ἀπό τόν ἄλλο διά κλοπῆς, τό νά στερήσεις κατά συγκεκριμένο τρόπο διά κλοπῆς ἀπό τόν ἄλλο κάτι. Ἄδικα εἶναι πολλά πράγματα· ἄδικες εἶναι πολλές πράξεις. Καί ἀπόψε, παίρνοντας ἀφορμή ἀκριβῶς ἀπό τά τοῦ ἁγίου Νικολάου –ὁ ὁποῖος ἔχει τόσα ἄλλα, ὅμως αὐτό νομίζω ὅτι θά εἶναι καλό ἀπόψε νά τονίσουμε– θά ἔλεγα γενικότερα νά προσέχουμε νά ζοῦμε κατά Θεόν μετά φόβου καί τρόμου, ὅπως λέει ὁ ἀπόστολος Παῦλος, καί εἰδικότερα μετά φόβου καί τρόμου νά προσέχουμε αὐτό τό θέμα τῆς ἀδικίας. Μήν τυχόν ἀδικήσουμε.
Κατ᾿ ἀρχήν μήν ἀδικήσουμε ἐμεῖς, μέ τά λόγια μας, μέ τίς πράξεις μας, μέ τή στάση μας, μέ τήν ἀδιαφορία μας, μέ τήν ἀνεμελιά μας. Καί ἐπίσης, νά μήν ἀφήνουμε νά γίνεται τό ἄδικο, νά μήν ἀφήνουμε νά ἐπικρατεῖ τό ἄδικο. Ὅσο ἐξαρτᾶται ἀπό μᾶς, νά τό σταματοῦμε, νά τό διώχνουμε, νά τό ἀχρηστεύουμε. Μποροῦμε νά τό βάλουμε τώρα τό θέμα μέσα καί σέ θεολογικά πλαίσια. Ὅπως ὁ Θεός εἶναι ἀγάπη, εἶναι ἔλεος, ὅπως ὁ Θεός εἶναι τόσα ἄλλα, εἶναι καί δίκαιος. Καί ξέρουμε πολύ καλά ὅτι, ὅπως λέει ὁ ἀπόστολος Πέτρος, κατά τή δευτέρα παρουσία, πού ὅλα, τρόπον τινά, θά λιώσουν ἀπό τή φωτιά, καινούς οὐρανούς καί γῆν καινήν κατά τό ἐπάγγελμα αὐτοῦ προσδοκῶμεν, ἐν οἷς δικαιοσύνη κατοικεῖ.
Κάποια μέρα ὁ Θεός θά κανονίσει ἔτσι τά πάντα, ὥστε παντοῦ θά ἐπικρατήσει δικαιοσύνη. Εἶναι ἐντελῶς-ἐντελῶς ἀδύνατον νά μείνουν ἔτσι τά πράγματα, καθώς τόσες καί τόσες ἀδικίες συμβαίνουν, τόσες καί τόσες ἀδικίες γίνονται. Ὅπως εἴπαμε καί ἄλλη φορά, καί οἱ κολασμένοι ἀκόμη, ἐκεῖ πού θά πᾶνε στήν κόλαση, θά ἔχουν τήν αἴσθηση καί τή συναίσθηση, ὅτι δίκαια καί ὄχι ἄδικα πᾶνε ὅπου πᾶνε, καί παθαίνουν ὅ,τι παθαίνουν. Αὐτό τούς ἄξιζε. Καθόλου-καθόλου δέν θά μαρτυρεῖ ἀπό μέσα τους ἡ ψυχή τους ὅτι ἀδικήθηκαν. Καί θά εἶναι μιά παρηγοριά αὐτό καί μιά, ἄς ποῦμε, ἀνάπαυση.
Κοντά λοιπόν σέ ὅλα τά ἄλλα καί μαζί μέ ὅλα τά ἄλλα, ἄς φροντίσουμε τοῦ λοιποῦ, ἀπό αὐτή τή στιγμή, νά ἀγαποῦμε τό δίκαιο, τή δικαιοσύνη,νά εἴμαστε πρός πᾶσαν κατεύθυνσιν δίκαιοι. Νά μή διστάζουμε νά προτιμοῦμε νά ἀδικηθοῦμε παρά νά ἀδικήσουμε καί ἐπίσης, ὅσο μποροῦμε, γενικότερα νά φροντίζουμε νά ἐπικρατεῖ τό δίκαιο καί ἡ δικαιοσύνη μιμούμενοι τόν Θεό.
Ὅπως εἶπε ὁ Κύριος, νά γίνουμε τέλειοι, ὅπως ὁ Πατήρ ὁ οὐράνιος τέλειος εἶναι, νά γίνουμε οἰκτίρμονες, ὅπως ὁ Πατήρ ὁ οὐράνιος, καί δίκαιοι, ὅπως εἶναι ὁ Πατήρ ὁ οὐράνιος. Δίκαιοι ὄχι μέ τήν ἔννοια πού δίνουν σήμερα. Πολλοί σήμερα εἶναι ὑπέρ τοῦ δικαίου καί πολλοί εἶναι ἐκεῖνοι πού μάχονται γιά τό δίκαιο, ἀλλά μέ τήν ἔννοια ὅμως νά κόψουν καί νά ράψουν, μέ τήν ἔννοια νά καταδικάσουν. Ὄχι. Δέν κάνει αὐτό ὁ Θεός.
Ὅταν ἔρθει ἡ ὥρα τῆς δευτέρας παρουσίας, τότε ὁ καθένας θά πάει στή θέση του. Καί τώρα εἶναι δίκαιος ὁ Θεός, καί τώρα ἐκδηλώνεται μέ δικαιοσύνη, καί τώρα ἀγαπᾶ τή δικαιοσύνη, καί τώρα μᾶς παρακινεῖ εἰς δικαιοσύνην, ἀλλά ὄχι ὅμως μέ τήν ἔννοια τήν καταδικαστική.
Ἑπομένως, ἄν ἀληθινά κάποιος θέλει νά ἔχει μέσα του τή δικαιοσύνη, τό δίκαιο, ἄν θέλει νά ὑπηρετεῖ τό δίκαιο –καί θά πάει καλά στόν δρόμο αὐτό, ὅσα ἐμπόδια καί ἄν συναντήσει– θά πρέπει νά μήν ἔχει αὐτό τό ἄχτι πού ἔχουν πολλοί, οἱ ὁποῖοι εἶναι ὑπέρ τοῦ δικαίου μέ ἕνα ἄχτι, μέ ἕνα πάθος, μέ ἕνα μίσος, μέ μιά διάθεση: θά τόν κανονίσω ἐγώ, θά τόν κάνω ἐγώ, θά τούς φτιάξουμε κτλ.
Βέβαια, αὐτό ἀρχίζει σιγά-σιγά νά φυγαδεύεται καί νά ἐπικρατεῖ μεταξύ τῶν ἀνθρώπων μιά καλύτερη ἔννοια δικαίου, ἀλλά ὅμως οἱ ἄνθρωποι, οἱ ἄνθρωποι τοῦ κόσμου, θά εἶναι πάντοτε αὐτό πού εἶναι. Οἱ χριστιανοί πρέπει καί σ᾿ αὐτό τό θέμα καί σ᾿ αὐτόν τόν τομέα νά γίνουν παράδειγμα δικαιοσύνης, παράδειγμα δικαίων ἀνθρώπων, ἀλλά καί παράδειγμα ἀνθρώπων οἱ ὁποῖοι καί γιά τούς ἄλλους ἐπιδιώκουν τό δίκαιο καί πρός πᾶσαν κατεύθυνσιν κάνουν ὅ,τι χρειάζεται γιά νά ἐπικρατήσει τό δίκαιο, ἀκριβῶς ὅπως θέλει ὁ Θεός.
12-6-1989