Ἁγίου Νικολάου τοῦ παπα-Πλανᾶ
Ἀπόψε συμβαίνει νά εἶναι ἡ ἑορτή τοῦ νεοφανοῦς ἁγίου τῶν τελευταίων χρόνων, τοῦ ἁγίου Νικολάου τοῦ παπα-Πλανᾶ.
«Τῇ αὐτῇ ἡμέρᾳ, λέει ἡ ἀσματική ἀκολουθία του, ἐκοιμήθη ἐν Κυρίῳ ἐν ἔτει 1932 ὁ μακάριος ἱερεύς Νικόλαος Πλανᾶς, ὁ ἐκ τῆς νήσου Νάξου, ἡγιασμένος λειτουργός τοῦ Ὑψίστου· καταριθμηθείς δ᾿ ἐν τοῖς ἑορταζομένοις ἁγίοις διά σεπτῆς Πατριαρχικῆς Πράξεως τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου τό 1992. Ἑορτίως τιμᾶται, ἐπί τῇ ἐπετείῳ τῆς κοιμήσεως, οὐ μήν ἀλλά καί τῆς πρότριτα εἰς πρεσβύτερον χειροτονίας αὐτοῦ». Ἡ ἁγιοκατάταξή του, ἡ ἀναγνώρισή του ὡς ἁγίου ἔγινε δηλαδή 60 χρόνια μετά τήν κοίμησή του.
Ὑπάρχει ὁλόκληρο βιβλίο γιά τόν ἅγιο παπα-Νικόλα Πλανᾶ, μέ τήν ἀκολουθία του, ὅπου ὁ βίος του εἶναι γραμμένος μέ πολλές λεπτομέρειες μέ τίτλο: «Ὁ ἁπλοϊκός ποιμήν τῶν ἁπλῶν προβάτων», καί μάλιστα ἀπό μιά μαθήτριά του, τή μοναχή Μάρθα. Ἡ ὁποία μοναχή ἔζησε μαζί του καί τόν γνώριζε καλά, ἑπομένως ὅσα ἔγραψε εἶναι ἀπό πρῶτο χέρι· καί αὐτό εἶναι πολύ σημαντικό. Ἡ ἀδελφή Μάρθα ἐκοιμήθη πολύ πρόσφατα, τό 1973, ἕνα ἔτος προτοῦ ἔρθουμε ἐμεῖς στό Πανόραμα.
Ὁ καθένας θά μποροῦσε νά προμηθευτεῖ τό βιβλίο καί νά διαβάσει μέ ἄνεση τόν βίο τοῦ νεοφανοῦς αὐτοῦ ἁγίου. Ἐγώ τόν εἶχα διαβάσει πολύ παλαιότερα, ὅταν κυκλοφοροῦσε ἕνα μικρό βιβλιαράκι, πρίν ἀκόμη ἀναγνωριστεῖ ὡς ἅγιος. Καί μοῦ εἶχε κάνει ἰδιαίτερη ἐντύπωση ὁ βίος του. Ἀπό μικρό παιδί ἀκόμη εἶχε τή χάρη τοῦ Θεοῦ, ἔλεγε λόγια πού ἦταν τῆς χάριτος τοῦ Θεοῦ, εἶχε λάβει ἀκόμη καί τό προορατικό χάρισμα. Κι ἀργότερα ἦταν αὐτός πού μεταξύ τῶν ἄλλων ἔκανε συχνά ἐκτός ἀπό ἄλλες ἀκολουθίες, καί ἀγρυπνίες στήν Ἀθήνα, ὁλονύχτιες μάλιστα ἀγρυπνίες, ὅπου ἔψαλλε ὁ Ἀλέξανδρος Παπαδιαμάντης καί ὁ ἄλλος Ἀλέξανδρος, ὁ Μωραϊτίδης, καί ἄφησαν ἀξέχαστες βραδιές.
Μιά καί ἀπόψε συμπίπτει ἡ ἑορτή του μέ τήν ἀγρυπνία πού εἶναι ἡ τελευταία πρό τῆς Σαρακοστῆς, νά παρακαλέσουμε τόν ἅγιο (αὐτόν τόν πολύ ἁπλοϊκό ἅγιο, τόν πολύ ταπεινό ἀλλά ἁγιασμένο) νά μᾶς λάβει ὑπ᾿ ὄψιν του, νά μᾶς θεωρήσει δικούς του καί νά εὐχηθεῖ σάν νά εἴμαστε πνευματικά του παιδιά, ὥστε νά μᾶς χαριτώσει ὁ Θεός, νά μᾶς δώσει μετάνοια, ταπείνωση, φωτισμό καί ἁγιασμό.
***
Καί ἄς περάσουμε στό καθημερινό συναξάρι:
«Τῇ δευτέρᾳ τοῦ αὐτοῦ μηνός μνήμη τοῦ ἁγίου μάρτυρος Ἡσυχίου τοῦ συγκλητικοῦ».
Tῇ αὐτῇ ἡμέρᾳ μνήμη τοῦ ἁγίου ἱερομάρτυρος Θεοδότου, ἐπισκόπου Κυρηνίας τῆς Κύπρου.
Ὁ ἅγιος ὁμολογητής Κόιντος ὁ θαυματουργός ἐν εἰρήνῃ τελειοῦται.
Μνήμη τῶν ἁγίων μαρτύρων Νέστορος καί Τριβιμίου.
Μνήμη τοῦ ἁγίου Μάρτυρος Τρῳαδίου καί τῶν σύν αὐτῷ μαρτυρησάντων ἐπί Ἀκακίου τοῦ βασιλέως, ἐν ἔτει 253.
Ἡ ἁγία μάρτυς καί παρθένος Εὐθαλία ξίφει τελειοῦται.
Οἱ ἅγιοι μάρτυρες Ἀνδρόνικος καί Ἀθανασία ξίφει τελειοῦνται.
Ταῖς τῶν σῶν Ἁγίων πρεσβείαις, Χριστέ ὁ Θεός, ἐλέησον ἡμᾶς».
Εἶναι γεμάτη ἡ ἡμέρα ἀπό ἁγίους· ὁ ἕνας ἔτσι ἁγίασε, ὁ ἄλλος ἀλλιῶς· οἱ ἄλλοι μᾶς φαίνονται μακρινοί, ἀλλά ἔχουμε καί τόν ἅγιο Νικόλαο τόν παπα-Πλανᾶ, πού μόλις τό 1932 ἐκοιμήθη, ὅπως καί τόν ἅγιο Νεκτάριο, πού ἐκοιμήθη λίγο πιό μπροστά, τό 1920. Καθώς τά διαβάζουμε αὐτά, μοῦ ἔρχεται νά πῶ: Νά, γίνονται ἅγιοι, γίνονται ἅγιοι. Ἄνθρωποι καί αὐτοί ὅπως κι ἐμεῖς, ἀλλά ἔγιναν ἅγιοι, ἀξιώθηκαν νά γίνουν ἅγιοι, τούς ἁγίασε ὁ Κύριος· τούς καθάρισε καί τούς ἁγίασε.
Ἐμεῖς εὐχαρίστως βέβαια ἀκοῦμε γιά ἁγίους, τιμοῦμε τούς ἁγίους, προσευχόμαστε σ᾿ αὐτούς, ἀλλά σάν νά μήν πολυθέλει, σάν νά μήν τό πολυσυμπαθεῖ ἡ ψυχή μας, ὅταν τεθεῖ τό θέμα ὄχι ἁπλῶς νά ἀκοῦμε γιά τούς ἁγίους, ὄχι νά τούς τιμοῦμε ἁπλῶς καί νά προσευχόμαστε, ἀλλά νά τούς μιμηθοῦμε· σάν νά εἶναι αὐτό γιά μᾶς ἕνα ξένο πράγμα.
Καί μόνο αὐτό νά τό σκεφτεῖ κανείς καλά καί σωστά, φθάνει νά καταλάβει πόσο ἡ ὅλη σκέψη μας δέν εἶναι σωστή, ἡ ὅλη τακτική μας, ἡ ὅλη αἴσθηση πού ἔχουμε μέσα μας, ἡ ὅλη κατάστασή μας δέν εἶναι σωστή. Βλέπουμε ἁγίους πού διαβάζουν γιά παλαιοτέρους ἁγίους καί κυριολεκτικά καίγεται ἡ ψυχή τους. Μέ τί ζῆλο, μέ τί φλόγα διαβάζουν τούς βίους τους, λατρεύουν ἔτσι τούς ἁγίους καί τούς μιμοῦνται! Ἔτσι θά ἔπρεπε κι ἐμεῖς… Ἡ τόσο διαφορετική κατάστασή μας δείχνει ὅτι ἡ δική μας ἡ στάση καί ἡ διάθεση δέν εἶναι καθόλου σωστή. Καί αὐτό πρέπει νά μᾶς βοηθήσει νά δοῦμε καί τήν ἐν γένει στάση μας ἐνώπιον τοῦ Θεοῦ.
***
Δέν ξέρω, μπορεῖ νά κάνω λάθος, νά πέφτω ἔξω, μπορεῖ κάποιος ἄλλος νά ἔχει δίκιο ἄν τυχόν τά πεῖ διαφορετικά, ἀλλά νομίζω ὅτι κάτι πολύ σοβαρό ὑπάρχει στήν ψυχή μας πού δέν μᾶς ἀφήνει νά προχωροῦμε πνευματικά. Κάτι δέν πάει καλά. Καί ἔχουμε ἐδῶ δύο σοβαρά θέματα. Τό ἕνα εἶναι ὅτι γενικά-γενικά δέν σκεπτόμαστε σωστά, ἐφόσον κουμπωνόμαστε ἀπέναντι στήν ἀλήθεια αὐτή νά μιμηθοῦμε τούς ἁγίους. Σάν νά μᾶς φαίνεται κάτι ξένο, σάν νά θέλουμε νά εἶναι κάτι ξένο, σάν ἐμεῖς κάπου ἀλλοῦ νά ἀναπαυόμαστε, κάτι ἄλλο νά μᾶς καίει καί ἐπιζητοῦμε περισσότερο· αὐτό σημαίνει ὅτι δέν εἶναι σωστή, δέν εἶναι καλή ἡ διάθεσή μας. Καί ἐπίσης τό δεύτερο πολύ ἄσχημο, πολύ ἐπικίνδυνο εἶναι ὅτι ὅταν εἶσαι κουμπωμένος καί ἔτσι τοποθετημένος, τί νά σέ κάνει ὁ Θεός;
Τί νά σέ κάνει; Βλέπει ὅτι δέν θέλεις νά σέ ἀλλάξει, δέν θέλεις νά σέ φτιάξει ὅπως αὐτός θέλει ὡς Θεός. Ψάξτε μέσα σας καί θά δεῖτε ὅτι δέν θά θέλαμε νά μᾶς φτιάξει ὁ Θεός ὅπως ἐκεῖνος θέλει· πού σημαίνει ὅτι θά μᾶς περάσει καί μέσα ἀπό δυσκολίες καί θά μᾶς ταρακουνήσει.
Ἐκεῖ, κολλήσαμε στό κατεστημένο μας, σ᾿ αὐτό τό ὁποῖο εἴμαστε, πού νομίζουμε πώς κάτι εἶναι. Καί, ναί μέν, μελετοῦμε, προσευχόμαστε, ἀλλά γιά νά βελτιωθεῖ ἁπλῶς αὐτός ὁ ἑαυτός μας, μένοντας ἔτσι ὅπως εἶναι. Μήν τυχόν καί ἀφεθοῦμε στά χέρια τοῦ Θεοῦ νά χαλάσει ὁ Κύριος ὅ,τι θέλει νά χαλάσει, νά γκρεμίσει ὅ,τι θέλει νά γκρεμίσει καί νά μᾶς φτιάξει ἀπό τήν ἀρχή.
Ἐνῶ στούς ἁγίους δέν τό παρατηροῦμε αὐτό. Ὅπως βλέπουμε καί στόν ἅγιο Νικόλαο τόν παπα- Πλανᾶ, ὁ ὁποῖος εἶναι ὄργανο τοῦ Θεοῦ, εἶναι δοσμένος στόν Θεό, καί μπορεῖ ὁ Κύριος νά τόν ἔχει στά χέρια του, νά τόν συμβουλεύει, νά τόν φωτίζει, νά τόν ἐνδυναμώνει, νά τόν ὠθεῖ, διότι τελικά κάνει τοῦ Θεοῦ τό θέλημα. Δέν κάνει δικά του καί ἁπλῶς ζητάει τή βοήθεια τοῦ Θεοῦ γιά νά κάνει καλύτερα τά δικά του, γιά νά σταθεροποιήσει καί νά ἑδραιώσει ἔτσι καλύτερα τό κατεστημένο του.
Ὅλοι οἱ ἅγιοι ἦταν τοῦ Θεοῦ εἴτε ἀπό μικρά παιδιά –ὅπως ἐδῶ ὁ ἅγιος Νικόλαος, πού ἦταν δοσμένος σ᾿ αὐτές τίς ἀλήθειες, δοσμένος στό θέλημα τοῦ Θεοῦ– εἴτε ναί μέν πῆραν –μικρότεροι καί μεγαλύτεροι– κάποιον ἄλλο δρόμο, ἀλλά ὅταν ἦρθε ἡ ὥρα νά μετανοήσουν, νά ἀλλάξουν, νά ἐπιστρέψουν στόν Θεό, ὄντως μετενόησαν, ἄλλαξαν, ἐπέστρεψαν στόν Θεό. Δέν ἄφησαν κρατούμενα στήν ψυχή τους καί δέν ἐμπόδισαν τόν Θεό νά τούς φτιάξει ὅπως ἤθελε.
Αὐτά δέν τά βλέπουμε σήμερα. Τί νά σέ κάνει ὁ Θεός, ὅταν ἡ ὅλη στάση σου εἶναι τέτοια πού δέν τόν ἀφήνεις νά σέ φτιάξει ὅπως σέ θέλει; Ὅπως εἴπαμε, ἐντάξει, εἴμαστε χριστιανοί, τό θέλουμε νά εἴμαστε, ἀλλά ὅπως ἐμεῖς τό θέλουμε, ὅπως ἐμεῖς τό νομίζουμε. Καί μάλιστα ζητοῦμε καί ζητοῦμε ἀπό τόν Θεό, ἀλλά νά μᾶς φτιάξει ἔτσι ὅπως ἐμεῖς καταλαβαίνουμε τά πράγματα καί τά θέλουμε.
Ὄχι λίγοι, μόλις λίγο τούς ἀναλάβει ὁ Κύριος καί τούς ταρακουνήσει, τρομάζουν, φοβοῦνται καί κουμπώνονται· καί τούς ἀφήνει ὁ Θεός. Σέ κάτι τέτοια πρέπει νά ὀφείλεται ἡ ἔλλειψη προκοπῆς μας. Δέν εἶναι ἀλλιῶς τώρα τά πράγματα. Ὁ ἴδιος Κύριος εἶναι, τό ἴδιο Ἅγιο Πνεῦμα, ἡ ἴδια Ἐκκλησία, ἀκόμη καί οἱ ἄνθρωποι, ἄν θέλετε, εἶναι ἄνθρωποι ἀπό τήν ἴδια πάστα, ἄς ποῦμε. Ἀλλά φαίνεται ὅμως ὅτι κάπου ἐδῶ κάνουμε λάθος, καί ἔτσι δέν μπορεῖ νά μᾶς βοηθήσει ὁ Θεός, καί μένουμε στάσιμοι.
Ὁ ἅγιος Νικόλαος ὁ παπα-Πλανᾶς δέν ἐπηρεάστηκε φαίνεται καθόλου ἀπό τό ὅλο κατεστημένο καί τίς ὅλες συνήθειες πού εἶχαν οἱ ἄνθρωποι τῆς ἐποχῆς του, ἀπό τό ὅλο ἁμαρτωλό πνεῦμα τῆς κοινωνίας. Ἔμεινε αὐτός πιστός τοῦ Κυρίου, μέ ἁπλότητα, μέ ταπείνωση, μέ μετάνοια, μέ πολλή ἀγάπη, μέ φλόγα πολλή. Ἐκεῖνος ξέρει τί εἴμαστε καί τί μᾶς χρειάζεται. Νά προσευχηθοῦμε λοιπόν, νά παρακαλέσουμε τόν ἅγιο νά μεσιτεύσει, νά πρεσβεύσει στόν Κύριο νά ἐλεηθοῦμε κι ἐμεῖς, νά ἀνοίξει καί γιά μᾶς ὁ δρόμος, νά φωτισθοῦμε καί νά ἀκολουθήσουμε τόν ἴδιο δρόμο, ὥστε νά τόν μιμηθοῦμε.
2-3-2003