Τήν περασμένη φορά τονίσαμε ὅτι τό βασικότερο στοιχεῖο στήν οἰκογένεια, μεταξύ τῶν γονέων καί μεταξύ τῶν γονέων καί τῶν παιδιῶν, εἶναι ἡ ἀγάπη. Ἡ ἀγάπη ἡ ἀληθινή, ἡ ὁποία βγάζει τόν ἄνθρωπο ἀπό τόν ἑαυτό του καί τόν κάνει νά δίνεται στόν ἄλλο. Ὄχι ἡ ἀγάπη ἐκείνη ἡ ὁποία κάνει τόν ἄνθρωπο νά πράττει τό πᾶν, προκειμένου νά κάνει τούς ἄλλους νά τόν ὑπηρετήσουν, νά τόν εὐχαριστήσουν, νά τόν ἱκανοποιήσουν.
Πολλές φορές οἱ γονεῖς, ὁ πατέρας, ἡ μητέρα, δείχνουν ὑπερβολική ἀγάπη στά παιδιά τους, ἀλλά τή δείχνουν κατά ἕναν τέτοιο τρόπο, καί οἱ ἐκδηλώσεις τους εἶναι τέτοιες, πού ἕνα ἔμπειρο μάτι μπορεῖ ἀμέσως νά καταλάβει ὅτι στό βάθος δέν ὑπάρχει ἡ ἀγάπη ἡ πραγματική, ἐκείνη ἡ ὁποία βγάζει τόν ἄνθρωπο ἀπό τόν ἑαυτό του καί τόν κάνει νά δίνεται στόν ἄλλο, ἀλλά ὑπάρχει ἡ ἀγάπη ἐκείνη πού κάνει τόν πατέρα καί τή μητέρα νά χρησιμοποιοῦν τό παιδί τους, ὅπως εἶπα πιό μπροστά, σάν ἕνα ἀντικείμενο, σάν ἕνα ὄργανο, γιά νά ἱκανοποιηθοῦν οἱ ἴδιοι.
Βάση λοιπόν τῆς οἰκογενείας εἶναι ἡ ἀγάπη. Καί σημειῶστε το καλά αὐτό: ἐάν ἕνας πατέρας καί μιά μητέρα εἶναι μέν ἀγράμματοι καί δέν ξέρουν τίποτε, ἔχουν ὅμως αὐτή τή σωστή καί τήν ἀληθινή ἀγάπη στήν ψυχή τους, ὁπωσδήποτε θά παίξουν τόν ρόλο τους ὡς γονεῖς κατά τόν καλύτερο τρόπο καί θά προλάβουν τά παιδιά τους ἀπό πολλά προβλήματα. Καί ἄν τυχόν ὑπάρχουν προδιαθέσεις γιά νά δημιουργηθοῦν προβλήματα, καί τελικά θά δημιουργηθοῦν, οἱ γονεῖς αὐτοί θά βροῦν τόν τρόπο νά δώσουν μιά λύση σ᾿ αὐτά.
Εὐθύς ἐξαρχῆς πρέπει νά ποῦμε ὅτι ἡ ἀντιμετώπιση τῶν προβλημάτων αὐτῶν δέν εἶναι θέμα τόσο τοῦ νά ξέρει κανείς κάποια πράγματα. Ἐν τοιαύτῃ περιπτώσει, τόσα ἑκατομμύρια γονέων ἀπό τούς πρώτους αἰῶνες ἀκόμη τῆς ὑπάρξεως τοῦ ἀνθρώπου, οἱ ὁποῖοι καθόλου δέν εἶχαν πολιτισμό, καθόλου δέν εἶχαν γνώσεις καί μόρφωση, πῶς δημιούργησαν οἰκογένειες καί ἔφεραν ἀνθρώπους στόν κόσμο καί βοήθησαν τά παιδιά τους νά γίνουν σωστοί ἄνθρωποι; Καί ἀργότερα, μέ τήν ἐμφάνιση τοῦ χριστιανισμοῦ, πῶς βοήθησαν καί συνετέλεσαν στό νά γίνουν τά παιδιά τους μεγάλοι ἅγιοι;
Τό βασικό λοιπόν δέν εἶναι τόσο οἱ γνώσεις. Φυσικά, καί αὐτές θά συντελέσουν καί θά βοηθήσουν στήν ἀντιμετώπηση τῶν προβλημάτων. Ἡ συνάντησή μας αὐτή ἔχει καί αὐτόν τόν σκοπό, νά δοθοῦν ὁρισμένες γνώσεις, νά μάθει κανείς κάτι πού δέν ξέρει. Ἐν πάσῃ περιπτώσει, κατά βάθος τό θέμα δέν εἶναι οἱ γνώσεις, τό θέμα δέν εἶναι τό νά διαβάσει κανείς ἤ νά ἀκούσει καί νά μάθει κάτι. Τό βασικό, τό ὁποῖο θά βοηθήσει τούς γονεῖς νά φερθοῦν ὅπως πρέπει ἀπέναντι στά παιδιά τους καί νά τά βοηθήσουν νά φθάσουν στήν κατάσταση ἐκείνη πού πρέπει νά φθάσουν, εἶναι ἡ ἀγάπη. Ἡ ἀγάπη ὅμως ἡ ἀληθινή. Αὐτή ἡ ἀγάπη ἡ ἀληθινή θά κάνει τούς γονεῖς πρῶτα καί κύρια νά δείχνουν, ὅσο τό δυνατό, μεγαλύτερη στοργή στά παιδιά.
Πάρα πολλοί γονεῖς, ἴσως λόγῳ τοῦ ὅτι λείπει ἡ ἀγάπη πού εἴπαμε, ἤ ἐπειδή δέν γνωρίζουν ὁρισμένα πράγματα, νομίζοντας ὅτι τά παιδιά τους δέν καταλαβαίνουν, νομίζοντας ὅτι τά παιδιά τους, ἐπειδή εἶναι μικρά, δέν ξέρουν ἀκόμη, δέν δείχνουν σ᾿ αὐτά τή στοργή ἐκείνη πού πρέπει νά δείξουν. Καί ὅμως, τό παιδί ἀπό τήν πρώτη στιγμή πού εἶναι μέσα στήν κούνια του, μέσα στό κρεβατάκι, καί θά δεχθεῖ τό πρῶτο γάλα ἀπό τή μητέρα του, ζεῖ τόν τρόπο μέ τόν ὁποῖο ἡ μητέρα τοῦ παρέχει τό γάλα, μολονότι ἀκόμη εἶναι σ᾿ αὐτή τήν κατάσταση καί φαίνεται ὅτι δέν καταλαβαίνει τίποτε. Ζεῖ τό παιδί τό χαμόγελο, τή στοργή, τήν ἀγάπη γενικά τῆς μητέρας. Καί καθώς προστίθεται στό βίωμα αὐτό ἕνα δεύτερο βίωμα, ἕνα τρίτο, ἕνα τέταρτο, βοηθιέται τό παιδί στήν καλή ἀνάπτυξή του.
Ὅπως ἀπό τήν ἄλλη πλευρά, ὅταν ἡ μητέρα, κατά κάποιον τρόπο, προσπαθεῖ νά βρεῖ ἕνα μέσο, γιά νά ἀποφύγει τήν ἐπαφή καί τήν κοινωνία μέ τό παιδί, τό καταλαβαίνει δέν τό καταλαβαίνει, κάνει πάρα πολύ κακό στό παιδί –ἄς φαίνεται ὅτι δέν ξέρει τό παιδί ἀπό τέτοια πράγματα– διότι, καθώς τό παιδί δέν αἰσθάνεται τή στοργή τῶν γονέων του καί ἰδιαίτερα τῆς μητέρας του, δημιουργοῦνται μέσα του ἀνάλογα βιώματα.
Λέγαμε καί τήν περασμένη φορά, προσθέτουμε καί σήμερα, ὅτι κι ἐμεῖς ἀκόμη, οἱ ὁποῖοι εἴμαστε ἄλλοι στά εἴκοσι, ἄλλοι στά τριάντα, ἄλλοι στά σαράντα, ἄλλοι στά ἑξήντα, καί οἱ ὁποῖοι πολλά ἔχουμε μάθει, πολύ ἔχουμε ἀγωνισθεῖ, προσπαθοῦμε νά εἴμαστε καί καλοί χριστιανοί, κι ἐμεῖς, ἐξ ὅσων τουλάχιστον ἐγώ γνωρίζω, δέν ἀποκλείεται νά ἔχουμε μέχρι σήμερα ὀδυνηρά καί γενικότερα ἄσχημα βιώματα, τά ὁποῖα φέρουμε ἀκόμη ἀπό τήν ἐμβρυϊκή μας ἡλικία ἤ ἀργότερα, ἀπό τή νηπιακή μας ἡλικία, χωρίς βέβαια νά χρωστοῦμε τίποτε καί χωρίς νά μποροῦμε νά συνειδητοποιήσουμε καί σήμερα ἀκόμη τί ἀκριβῶς ἔγινε τότε. Ὡστόσο, ἔγινε κάτι.
12-10-1969
* Ἀπόσπασμα ἀπό τό βιβλίο «Γονεῖς καί παιδιά τ. Α’, Β’ έκδ»