Σπόρον γεωργήσας ἐμμελῶς, Γεώργιε, ...εὐγενές γεώργιον Θεοῦ γέγονας... τήν ἀκήρατον εὗρες ἀπόλαυσιν. Ὅλο τό θέμα εἶναι νά καλλιεργηθεῖ τό «γεώργιον», τό χωράφι τῆς ψυχῆς μας. Καί ἀφοῦ ὁ Θεός ἔκανε τά πάντα ἀκριβῶς γι᾿ αὐτόν τόν λόγο, τίποτε δέν μπορεῖ νά ἐμποδίσει τόν ἁγιασμό τῆς ψυχῆς μας καί τή μεταμόρφωση τοῦ εἶναι μας. Τίποτε δέν μπορεῖ νά ἐμποδίσει τή θέωση τοῦ ἀνθρώπου· μόνο ὁ ἴδιος ὁ ἄνθρωπος.
Ἄς μή γινόμαστε ἐμπόδιο στό ἔργο πού κάνει ὁ Θεός στήν ψυχή μας. Βέβαια, αὐτό ἕνας λόγος εἶναι. Γενικῶς, τό κακό ἐνεργεῖ μέ ἀδιαφάνεια σάν κατάσκοπος καί μέ μυστικό τρόπο, ὅπως οἱ μυστικές ὑπηρεσίες. Καί μπορεῖ νά χρησιμοποιήσει καί τίς δικές μας δυνάμεις, τή δική μας καλή πρόθεση, γιά νά κάνει τό δικό του ἔργο. Γι᾽ αὐτό, προσοχή μεγάλη! Ὁ ἑαυτός μας εἶναι ὁ κίνδυνος, καί χρειάζεται νά ἔχουμε τή διάθεση νά ἀνήκουμε ὄντως στόν Θεό.

Ἡ Ἐκκλησία καί καθένας πιστός μέσα στή λατρεία ὄντως συμπορεύεται μέ τόν Χριστό, ὄντως συσταυρώνεται καί ἀνίσταται μέ τόν Χριστό. Αὐτό θά πεῖ ὅτι ἑορτάζουμε τά πάθη τοῦ Χριστοῦ, αὐτό θά πεῖ ἀνάσταση. Τό πάθος καί ἡ ἀνάσταση τοῦ Χριστοῦ δέν εἶναι κάτι πού ἔγινε κάποτε καί τώρα ἐμεῖς ἁπλῶς θυμούμαστε τά γεγονότα καί ἑορτάζουμε. Ὄχι. Μέσα στήν Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία, μέσα στή λατρεία, παρόν, παρελθόν καί μέλλον εἶναι ὅλα παρόντα καί τά βιώνει ὁ πιστός, καί ἔτσι ζεῖ ὡς ἀληθινός ἄνθρωπος: ὡς ἄνθρωπος τῆς ἐδῶ ζωῆς καί ὡς ἄνθρωπος πού ἔχει μέσα του τό Πνεῦμα τό Ἅγιο διά τῶν μυστηρίων καί διά τοῦ ἀγῶνος του, διά τῆς πίστεως, τῆς μετανοίας, τῆς ταπεινοφροσύνης του.
Σύμφωνα μέ αὐτά, εἴθε καί ἐμεῖς, καθώς θά προχωράει ἡ ζωή μας, νά μποροῦμε ὅλο καί περισσότερο νά λέμε: «Ναί, συμπορεύομαι μέ τόν Χριστό, συσταυρώνομαι μέ τόν Χριστό. Ναί, ζεῖ μέσα μου ὁ ἀναστημένος Χριστός».

Νά παρακαλέσουμε τήν Παναγία καί στόν ναό καί στό σπίτι καί ὅπου ἀλλοῦ, καί ἐκείνη θά μᾶς βοηθήσει, θά μᾶς φωτίσει, θά βρεῖ λύση. Προπαντός ὅταν ἔχετε θέματα μέ τά παιδιά σας, εἶναι μεγάλο πράγμα νά πεῖτε στήν Παναγία: «Παναγία μου, ἐσύ ξέρεις τί κάνει τό παιδί μου, πῶς ζεῖ, τί πρέπει νά γίνει. Ἐσύ κάπου μπορεῖς νά τό πιάσεις, θά βρεῖς τρόπο ἐσύ, Παναγία μου, νά τό φωτίσεις». Ναί, κραύγασε. Μήν τό πεῖς μιά φορά καί μετά λές «κουράστηκα». Κραύγασε, φώναξε, παρακάλεσε, καί ἡ Παναγία θά σέ ἀκούσει.

Νά μήν προσευχόμαστε ἁπλῶς, ἀλλά νά προσευχόμαστε μέ πίστη. Ὄχι ἁπλῶς νά ἐπιμένουμε, νά ἔχουμε κουράγιο νά προσευχηθοῦμε πολλή ὥρα, ἀλλά νά ἔχουμε πίστη μέ τήν ἔννοια: Ἄν προσευχόμαστε, τό κάνουμε ἐπειδή τό θέλει ὁ Θεός, ἐπειδή εἶναι ὁ Θεός πού μᾶς ἐμπνέει νά προσευχηθοῦμε, καί ἑπομένως ὁ Θεός μᾶς ἀκούει.

Χριστός ἀνέστη ἐκ νεκρῶν θανάτῳ θάνατον πατήσας. Ὁ Κύριος μέ τόν θάνατό του κατήργησε τόν θάνατο. Βγάζει ὁ Κύριος ἀπό τή μέση τήν ἀγωνία τοῦ πρώτου ἀνθρώπου, τοῦ Ἀδάμ, μέ τή δική του ἀγωνία, μέ τή δική του ὀδύνη, μέ τή δική του λύπη. Ὅπως δηλαδή θεραπεύθηκε ὁ ἄνθρωπος ἐκεῖ στόν Σταυρό ἀπό τήν ἁμαρτία, ἀφοῦ ὁ ἀναμάρτητος Κύριος ἔγινε κατάρα καί ἔπαθε ὡσάν νά ἐποίησε ἁμαρτία, ἔτσι ὁ ἄνθρωπος λυτρώθηκε καί ἀπό τό ἄγχος, καθώς ὁ Κύριος ἔζησε τό ἄγχος, τήν ἀγωνία, τήν ὀδύνη τοῦ θανάτου. Ἑπομένως, κάθε χριστιανός, ὁ ὁποῖος ὑποφέρει, πάσχει –φυσικά ἕνεκα τῶν ἁμαρτιῶν καί τῆς ἐνοχῆς του, ἕνεκα τῆς οἰήσεώς του– πρέπει νά σκεφθεῖ ὅτι ὑπάρχει ὁ Κύριος, ὁ ὁποῖος καί ξέρει καί μπορεῖ νά λυτρώσει τόν ἄνθρωπο ἀπό τό ἄγχος, ἀπό τήν ὅλη νευρωτική του κατάσταση, κυρίως ὅμως ἀπό τήν αἰτία πού δημιουργεῖ αὐτή τήν κατάσταση, δηλαδή τήν ἁμαρτία.

Ὁ Κύριος ἔκανε συγκατάβαση στόν ἀπόστολο Θωμᾶ, ἀλλά καί τοῦ εἶπε: Μακάριοι οἱ μή ἰδόντες καί πιστεύσαντες.. Βέβαια, ὁ Θεός κανέναν δέν ἀπορρίπτει. Ἀλλά ἐκεῖνος πού περιμένει νά δεῖ γιά νά καταλάβει, καί μέ μικρό βῆμα προχωρεῖ καί μέ ἀργό βῆμα. Ἐνῶ ἐκεῖνος ὁ ὁποῖος πιστεύει, καί γρήγορα προχωρεῖ καί πολύ.
Ζημιώνει κανείς τόν ἑαυτό του παίρνοντας ἀπέναντι στόν πνευματικό του τή στάση: «Θέλω πρῶτα νά καταλάβω αὐτό πού μοῦ λέτε». Μπορεῖ νά ἔρθει βέβαια κάποτε ἡ στιγμή πού θά πεῖ: «Τώρα κατάλαβα ἐκεῖνο πού μοῦ λέγατε». Ὅμως, θά ἔπρεπε νά ἀνταποκριθεῖ, χωρίς νά περιμένει πρῶτα νά καταλάβει. Ἄλλωστε, ἔχουμε κάποιες ἐμπειρίες ὅλοι μας. Μέ βάση αὐτές τίς ἐμπειρίες πού δίνει ὁ Θεός ἀνταποκρίσου. Ὅταν ἡ στάση σου εἶναι σάν νά σέ σέρνει ὁ ἄλλος, κάτι θά γίνει στήν ψυχή σου, ἀλλά θά ἀργήσει πολύ νά γίνει. Γι᾿ αὐτό, δεῖξε λίγο φιλότιμο!

Ὁ Θεός δουλεύει μέ τίς ψυχές ἐκεῖνες πού τελικά δέχονται, ἄς πῶ ἔτσι, νά χτυπηθοῦν. Ἐπιτρέπει ὁ Θεός νά ταπεινωθοῦν κατά ἕναν τέτοιον τρόπο, πού μένει μόνιμα μετά ἡ ταπείνωση στήν ψυχή τους. Καί ἄν ἀκόμη ἔρθουν ἔτσι τά περιστατικά πού νά εὐνοοῦν μιά ἔπαρση, ἔχουν αὐτό ἀκριβῶς τό χτύπημα, τό ὁποῖο τούς κάνει ἀμέσως νά βρίσκουν τή βάση τους καί νά μήν κινδυνεύουν ἀπό τήν ἔπαρση. Καί ἐμπιστεύεται ὁ Θεός σ᾿ αὐτούς τή χάρη του. Μπορεῖ αὐτοί νά εἶναι ἄνθρωποι πού δέν τούς ὑπολογίζουμε ἴσως, ἄνθρωποι πού δέν ἔχουν θέσεις, ἄνθρωποι κοινοί, συνηθισμένοι, πού ὅμως ἔχει γίνει αὐτό τό μεγάλο μυστήριο στήν ψυχή τους μέχρι τά μύχια τῆς ὑπάρξεώς τους, ἔχει γίνει αὐτή ἡ κατεργασία. Βρῆκε τρόπο ὁ Θεός νά κάνει αὐτή τήν ἐργασία στό βάθος τῶν ψυχῶν, ὥστε νά μετανοήσουν εἰλικρινά καί νά ἀναγεννηθοῦν πράγματι ἀπό τή ρίζα ἐξ ὁλοκλήρου, νά γίνουν νέοι ἄνθρωποι.

Ὁ Θεός στά χρόνια τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης θαυματουργοῦσε, μιλοῦσε, ἐπενέβαινε μέ τόν ἕνα ἤ τόν ἄλλο τρόπο. Ὡστόσο ὁ ἐκλεκτός λαός, ὁ ἀγαπημένος λαός του ἔμενε «σκληροτράχηλος καί ἀπερίτμητος τῇ καρδίᾳ». Θαυμάζουμε καί ἀποροῦμε πῶς ὁ λαός αὐτός εἶναι τόσο ἀναιδής. Ἀλλά δέν ἀπέχει ὁ χριστιανικός λαός πολύ ἀπό αὐτή τήν κατάσταση. Εἶναι μεγάλη ὑπόθεση νά εἶσαι χριστιανός, νά βρίσκεσαι ἐκεῖ πού τελεῖται τό μυστήριο τῆς θείας Εὐχαριστίας. Δέν λέγεται τί εὐλογία, τί εὔνοια, τί δωρεά εἶναι αὐτό πρός ὅλους μας καί πρός τόν καθένα. Καί ἐμεῖς νά μένουμε σκληροτράχηλοι καί ἀπερίτμητοι τῇ καρδίᾳ; Ἐμεῖς, οἱ ὁποῖοι εἴδαμε τόν Ἰησοῦ, τόν Υἱό τοῦ Θεοῦ, ὄχι νά ὁμιλεῖ ἀπό τόν οὐρανό μέ βροντές καί ἀστραπές ἤ διά μέσου νεφέλης, ἀλλά νά γίνεται ὁ ἴδιος ὁ Θεός ἄνθρωπος, νά περιπατεῖ ἐν μέσῳ ἡμῶν, νά ζεῖ ὅλη τήν ἀνθρώπινη ζωή καί νά ἱδρύει καί νά μᾶς ἀφήνει τήν Ἐκκλησία του…