Ἡ αὐτομεμψία, τό νά καταδικάζει, δηλαδή, κανείς τόν ἑαυτό του καί ἀλύπητα νά τόν χτυπάει, θεωρεῖται ἀρετή. Ὄχι, βέβαια, ὅπως κάνουν οἱ ἄνθρωποι πού ἔχουν αἴσθημα κατωτερότητος, πού τρώγονται μέ τόν ἑαυτό τους καί κλαίγονται. Αὐτό εἶναι ἀρρώστια, εἶναι ἐγωισμός φοβερός, καί δέν τό καταλαβαίνουν. Ἐκεῖνος ὁ ὁποῖος πραγματικά νιώθει ὅτι εἶναι τίποτε μέμφεται τόν ἑαυτό του, τόν χτυπάει ἀλύπητα. Ἐνῶ αὐτός πού ἔχει αἴσθημα μειονεκτικότητος τό φέρνει βαρέως πού εἶναι ἕνα τίποτε, ὑποφέρει, καί γι᾿ αὐτό αἰσθάνεται τή μειονεξία. Ἄν ὅμως θελήσει νά σκεφθεῖ σωστά, τήν ἔχει ἕτοιμη τήν ταπείνωση. Ἄν, δηλαδή, πεῖ: «Μά, αὐτό εἶναι τό ζητούμενο, νά νιώθω ὅτι δέν εἶμαι τίποτε. Καί δέν χαίρομαι πού δέν εἶμαι τίποτε;», γιατρεύτηκε! Καί ἀπό τήν ἀρρώστια του γιατρεύτηκε, καί θά τόν εὐλογήσει ὁ Θεός, καθώς θά γίνει μετά ὅλο αὐτό ταπείνωση.

Ἀνέκαθεν, ἀπό τήν Παλαιά Διαθήκη ἀκόμη, ὁ ἄνθρωπος, ὅταν ἐπρόκειτο νά κάνει προσφορά στόν Θεό, ἔδινε τό καλύτερο. Καί τό ἔκανε αὐτό καί διότι αἰσθανόταν ὅτι εἶναι ἁμαρτωλός, πεπτωκώς, ἐκτεθειμένος ἀπέναντι στόν Θεό, ἀλλά καί διότι ὅλα ἀνήκουν στόν Θεό· πρωτίστως καί κυρίως τά καλύτερα. Τό βλέπει αὐτό κανείς στήν ἁγία Αἰκατερίνη καί σέ ἄλλες ψυχές. Λές καί ὑπάρχει κάτι μέσα τους, κυρίως στίς ἅγιες γυναῖκες, καί ἀκριβῶς ἐπειδή ἔχουν ὁρισμένα πολύ καλά δεδομένα –τά ὁποῖα θά ἦταν ὅ,τι χρειαζόταν γιά νά ἀναδειχθοῦν στήν ἐπίγεια ζωή– προσφέρουν τόν ἑαυτό τους καί ὅλα αὐτά πού ἔχουν στόν Θεό. Ἔτσι νά κάνει καί ὁ κάθε χριστιανός. Νά μήν τσιγκουνεύεται, νά μήν κάνει λογαριασμούς, νά μήν προσπαθεῖ νά συμβιβάσει τά πράγματα, ἀλλά ὁ καθένας, ὅπου κι ἄν εἶναι, νά ἔχει στόν νοῦ του πάντοτε γιά τόν Θεό νά φυλάγει τό καλύτερο· τό καλύτερο ἀπό τόν ἑαυτό του.

Καλό εἶναι καί γενικότερα νά παίρνει κανείς μιά στάση μετανοίας καί νά ζητάει νά συγχωρηθεῖ, νά ἐλεηθεῖ, ἀλλά καί εἰδικότερα στήν ἐξομολόγηση. Ὅταν ἐξομολογεῖται, ἄς λέει: «Καί πόσα ἄλλα μπορεῖ νά ἔχω μέσα μου, πού οὔτε τά παίρνω εἴδηση· μετανοῶ καί γιά ὅλα ἐκεῖνα καί τά ἐξομολογοῦμαι, ὅσο ἐξαρτᾶται ἀπό μένα».
Μερικοί νομίζουν ὅτι, ὅταν κανείς σκεφθεῖ: «Μήπως εἶμαι ἔνοχος γιά πράγματα τά ὁποῖα οὔτε κάν τά πῆρα εἴδηση;», φορτώνει τή συνείδησή του. Ὄχι! Δέν φορτώνεται ἡ συνείδηση μέ τά ἀνύπαρκτα. Οὔτε ὁ Θεός θά μᾶς κατηγορήσει ἤ θά μᾶς ἐλέγξει γιά ὅ,τι δέν ἔγινε. Τήν ὥρα πού παίρνεις μιά τέτοια στάση καί μετανοεῖς γιά τό καθετί, καί γιά ἐκεῖνα ἀκόμη πού δέν ξέρεις, ἴσα-ἴσα ξεφορτώνεις τή συνείδηση. Ὅταν ἐνώπιον τοῦ Θεοῦ ταπεινώνεσαι καί ζητᾶς συγγνώμη γιά ὅλα, νιώθεις αὐτή τή συγχώρηση πού σοῦ δίνει ὁ Θεός. Εἶναι ἕνα ὡραῖο βίωμα αὐτό.

Μπορεῖ νά ἐπιτρέψει ὁ Θεός ὅλοι νά τά βάλουν μαζί σου, ὅλοι νά εἶναι ἐναντίον σου καί νά θέλουν νά σοῦ κάνουν κακό. Ὅσο περισσότερο βλέπεις νά ξεσηκώνονται οἱ ἄνθρωποι ἐναντίον σου, τόσο πιό πολύ νά ἐμπιστεύεσαι τόν ἑαυτό σου στόν Θεό.
Τό δένδρο πού εἶναι σέ ἕνα ὕψωμα καί δέρνεται συνεχῶς ἀπό τούς ἀνέμους, ἀκόμη πιό βαθιά ρίχνει τίς ρίζες στό χῶμα. Ἡ αὔξηση τοῦ δένδρου πρός τά ἐπάνω εἶναι ἀνάλογη μέ τίς ρίζες πού ἔχει μέσα στό χῶμα. Ἑπομένως, ὅσο πιό πολύ μεγαλώνουν καί βαθαίνουν οἱ ρίζες, τόσο πιό πολύ μεγαλώνει τό δένδρο καί ἐξωτερικά. Καί ἐμεῖς, ἐάν θέλουμε νά μεγαλώσουμε πνευματικά, νά προκόψουμε, καί νά μᾶς φθάσει ὁ Θεός ἐκεῖ πού θέλει νά μᾶς φθάσει, θά πρέπει νά δεχθοῦμε ὅλα ἐκεῖνα πού συντελοῦν σ᾿ αὐτό –πού εἶναι οἱ θλίψεις, οἱ δυσκολίες, οἱ κίνδυνοι– καί νά τά ἀντιμετωπίσουμε ὡς χριστιανοί μέ τή βοήθεια τοῦ Θεοῦ.

Σήμερα τό κοσμικό πνεῦμα, πού εἶναι διαβολικό, καί τό ὁποῖο τό ρουφοῦν οἱ ἔφηβοι, τά παιδιά ἀπό τήν κούνια ἀκόμη, εἶναι χειρότερο ἀπό κάθε εἰδωλολατρία. Καί οἱ μεγάλοι ἔχουν ἐπηρεαστεῖ, κάποιοι πέρα γιά πέρα. Αὐτό τό πνεῦμα ἔχει αἰχμαλωτίσει γιά τά καλά τίς ψυχές. Ἐπί χρόνια χριστιανοί, ἐκκλησιάζονται, μετέχουν τῶν μυστηρίων, ἀκοῦν, διαβάζουν, ὅμως ἡ ψυχή δέν γιατρεύεται, δέν εὐωδιάζει χάρη Θεοῦ.
Στά πρῶτα χριστιανικά χρόνια ἤ θά ἀρνιόταν κανείς τόν Χριστό ἤ θά μαρτυροῦσε. Ἔτσι καί τώρα. Ἐάν μείνεις αἰχμάλωτος τοῦ κοσμικοῦ πνεύματος καί δέν μαρτυρήσεις –δέν πάρεις τέτοια στάση ἀπέναντι στόν παλαιό ἑαυτό σου, σάν νά πεθαίνεις, σάν νά μαρτυρεῖς κάθε στιγμή ἐνώπιον τοῦ Θεοῦ– δέν σώζεσαι. Ἐκεῖνο πού σώζει τήν κατάσταση εἶναι ἡ ὑπακοή μέσα στήν Ἐκκλησία, ἀλλά κατά συγκεκριμένο τρόπο. Διά μέσου τῆς ὑπακοῆς γίνεται κανείς μάρτυρας.

Ὅταν πάω νά προσευχηθῶ, προσεύχομαι ἄσχετα ἀπό τίς σκέψεις πού ἔρχονται, ἄσχετα ἀπό τό τί αἰσθάνομαι, ἀπό τό τί ἔχω στόν νοῦ μου, στήν καρδιά μου. Αὐτά εἶναι τελείως ἄσχετα, εἶναι ψυχοτεχνικῆς φύσεως. Αὐτά προέρχονται καί ἀπό τήν ψυχική καί σωματική κούραση, εἶναι καμιά φορά καί διαβολικά, εἶναι καί κακή ἑρμηνεία καί κακή ἀντιμετώπιση τῆς ζωῆς. Δέν δίνω σημασία σέ ὅλα αὐτά. Ἐγώ πιστεύω στήν ὑπόσχεση τοῦ Χριστοῦ καί τόν παρακαλῶ, στρέφω τά μάτια μου πρός αὐτόν, ὅπως ὁ δοῦλος στόν κύριό του, ὅπως ἡ παιδίσκη στήν κυρία της· στρέφω τά μάτια μου πρός αὐτόν, ἕως ὅτου θά θελήσει νά μέ ἐλεήσει, νά μοῦ δώσει τή χάρη του, ὅπως λέει ὁ Δαβίδ. Ὄχι ἐπειδή ἔκανα ἕναν σταυρό, ἐπειδή ἔκανα λίγη προσευχή, ἐπειδή πῆγα λίγο στήν ἐκκλησία, ἐπειδή διάβασα ἕνα βιβλίο ἤ ἄκουσα μιά πνευματική ὁμιλία, νά περιμένω ἀμέσως, σώνει καί καλά, νά γεμίσει ἡ ψυχή μου μέ Πνεῦμα Ἅγιο.

Στόν διάλογο πού εἶχε ὁ Ἰησοῦς μέ ἕναν ἄρχοντα, ὅταν ἐκεῖνος τοῦ ἀπάντησε ὅτι ὅλες τίς ἐντολές τίς τηρεῖ ἀπό τά νιάτα του, ὁ Ἰησοῦς τοῦ εἶπε: «Ὡραῖα· ἕνα ἀκόμη σοῦ λείπει».
Δέν μποροῦμε ἀπό χριστιανικῆς ἀπόψεως κατά ποσοτικό τρόπο νά τά βλέπουμε καί νά τά ἐννοοῦμε τά πράγματα: «Ἔκανα αὐτό, ἔκανα ἐκεῖνο, ἔκανα τό ἄλλο· ἀρκετά ἔκανα». Δέν εἶναι σωστό αὐτό. Ὁ ὅλος ἄνθρωπος ἤ εἶναι τοῦ Θεοῦ ἤ δέν εἶναι. Δέν γίνεται δηλαδή κανείς τοῦ Χριστοῦ ἤ ἔχει καλή σχέση μέ τόν Χριστό ἐπειδή κάνει τό ἄλφα, τό βῆτα, τό γάμα. Ὁ ὅλος ἄνθρωπος πρέπει νά ἀνήκει στόν Θεό, νά εἶναι ὄντως παιδί τοῦ Θεοῦ. Ὅπως ἕνα σωστό παιδί ἀκούει τόν πατέρα του καί αἰσθάνεται ἕνα μέ τόν πατέρα του καί οὔτε νά διανοηθεῖ νά τόν λυπήσει ἤ νά τοῦ πεῖ: «Σοῦ ἔκανα τά ἄλφα, τά βῆτα» καί νά ἀφήσει ἄλλα. Ὁ χριστιανός εἶναι ἐξ ὁλοκλήρου χριστιανός· σέ ὅλα κάνει τό θέλημα τοῦ οὐρανίου Πατρός.