Πάει κανείς στόν πνευματικό, καί ἐκεῖνος διαπιστώνει ἕνα αἴσθημα κατωτερότητος. Ἀπό ἐκεῖ καί πέρα πρέπει νά γίνει ἔρευνα. Χρειάζεται νά ἀναφερθοῦν τά πολύ βασικά γεγονότα ἀπό τήν παιδική ἡλικία, αὐτά πού κυρίως ἐμπόδισαν τόν ἄνθρωπο νά ἀναπτυχθεῖ φυσιολογικά ἤ τόν τυράννησαν ἤ τόν τραυμάτισαν καί τόν φόρτωσαν μέ πικρία, ἄσχετα ἄν αὐτά καθ᾿ ἑαυτά δέν εἶναι ἁμαρτία. Καλό εἶναι νά θυμηθεῖ κανείς αὐτά τά παιδικά βιώματα. Ἀλλά πῶς θά τά θυμηθεῖ; Διότι, γιά νά τά σπρώξει στό ἀσυνείδητο, σημαίνει ὅτι δέν ἤθελε νά τά θυμᾶται. Καί τώρα, γιά νά τά θυμηθεῖ, θέλει κουράγιο, θέλει πολλή τόλμη, καθώς δέν ἀντέχει νά βρεθεῖ πάλι κάτω ἀπό τήν πίεση αὐτῶν τῶν βιωμάτων. Χρειάζεται ἑπομένως στή φάση αὐτή νά στηριχθεῖ κανείς, νά βοηθηθεῖ, γιά νά μπορέσει νά φέρει στό συνειδητό ὅλα αὐτά τά ὀδυνηρά βιώματα, τά ὁποῖα μόνο μέ τόν Χριστό καί ἐν Χριστῷ Ἰησοῦ γιατρεύονται.

Νά ξέρουμε ὁ καθένας μας ὅτι δέν εἴμαστε μόνο ἐμεῖς πού ὑποφέρουμε στή ζωή. Ὅλοι ὑποφέρουν. Κάθε ἄνθρωπος ἔχει τά μαρτύριά του, τά βάσανά του, τίς δυσκολίες του, τίς πίκρες του. Μέ μόνη τή διαφορά ὅτι ἐκεῖνοι πού ἔχουν προδιάθεση γιά νά πάθουν ψυχολογικά, ἄν δέν τά ἀντιμετωπίσουν σωστά, παθαίνουν· οἱ ἄλλοι τά καταφέρνουν καί ξεφεύγουν.
Πρέπει αὐτό τό στοιχεῖο νά ἐπισημανθεῖ στόν ἄνθρωπο πού ζητάει τή βοήθεια τοῦ πνευματικοῦ: «Παιδί μου, ἄν ἐσύ ἔπαθες ἔτσι, δέν ἔπαθες ἁπλῶς ἐπειδή σοῦ ἔκαναν οἱ γονεῖς σου αὐτά πού σοῦ ἔκαναν ἤ ἐπειδή ὑπέφερες αὐτά πού ὑπέφερες. Ἔπαθες, ἐπειδή εἶχες καί ἐσύ μιά προδιάθεση, ἐπειδή δέν πῆρες καλή στάση. Τώρα, ἔλα νά σέ βοηθήσω, ὥστε μαζί μου νά μπορέσεις αὐτά νά τά ζήσεις σάν νά μήν εἶχες προδιάθεση, σάν νά ἤσουν κάπως δυνατός».
Ἔτσι μπορεῖ νά ξεπεράσει κανείς αὐτές τίς καταστάσεις, μέ τή βοήθεια πάντοτε τοῦ Θεοῦ.

Ὁ ἅγιος Ἰωάννης ὁ εὐαγγελιστής πρῶτος ὀνομάστηκε Θεολόγος καί ἐπιστήθιος. Δεύτερος ὁ ἅγιος Γρηγόριος ὀνομάστηκε Θεολόγος καί δεύτερος ἐπιστήθιος. Δηλαδή, ὅπως ὁ Ἰωάννης ἔπεσε στό στῆθος τοῦ Κυρίου καί ἀπό ἐκεῖ ἄντλησε ὅλη τή σοφία, τήν ὑψηλή θεολογία, ἔτσι, τρόπον τινά, καί ὁ Γρηγόριος ἔγειρε στό στῆθος τοῦ Κυρίου καί ἄντλησε ἀπό ἐκεῖ καί αὐτός τήν ὑψηλή θεολογία. Εἶναι καί ὁ τρίτος θεολόγος, ὁ ἅγιος Συμεών ὁ Νέος Θεολόγος, ὁ ὁποῖος ἔκανε τό ἴδιο.
Θά λέγαμε ὅτι καί ὁ καθένας γίνεται ἀληθινά χριστιανός, θεολόγος, παιδί τοῦ Θεοῦ, χαριτωμένος, σεσωσμένος, λυτρωμένος, ἐάν, ὄχι τόσο γείρει στό στῆθος τοῦ Κυρίου, ὅσο ἐάν βρεθεῖ, ἄς ποῦμε ἔτσι, μέσα στό στῆθος του ὁ Κύριος. Αὐτό ἐπιτυγχάνεται διά τῆς προσευχῆς. Ὅταν δίδεται ὁ ἄνθρωπος στήν προσευχή ἁπλά, ταπεινά, ἔρχεται καί κατασκηνώνει στήν καρδιά του ὁ Κύριος καί τόν κάνει νά ἔχει νοῦν Χριστοῦ.

Στή σημερινή παραβολή ὁ Ἀβραάμ ἐκεῖ στόν οὐρανό λέει στόν πλούσιο: Ἀπέλαβες σύ τά ἀγαθά σου ἐν τῇ ζωῇ σου καί Λάζαρος ὁμοίως τά κακά.. Τώρα ὁ Λάζαρος χαίρεται ἐδῶ, καί ἐσύ ὑποφέρεις.
Ἡ παρούσα ζωή δέν εἶναι ἁπλῶς γιά νά περάσει, οὔτε γιά νά κλαίγεται κανείς συνεχῶς, νά γκρινιάζει καί νά ζεῖ μίζερα. Νά δεχθεῖς ὅ,τι ἐπιτρέψει ὁ Θεός γιά σένα καί νά τόν εὐλογεῖς, καί ὑπομονετικά νά κάνεις τόν κανόνα σου. Καί λίγο-λίγο θά ἑτοιμάζεσαι γιά τήν αἰώνια ζωή. Ἐκεῖ θά ἔχεις αὐτά πού ὁ πλούσιος δέν μπορεῖ νά τά ἔχει. Ἄν ἔχεις στόν κόσμο αὐτόν τά ὅποια ἀγαθά –εἴτε ὑλικά εἴτε πνευματικά– καμιά φορά εἶναι καί ἐπικίνδυνα. Οἱ πρωτόπλαστοι μέσα στόν παράδεισο δέν εἶχαν ἁμαρτία καί συγχρόνως εἶχαν τά πάντα. Καί ὅμως δέν τούς ὠφέλησε αὐτό. Ἐκεῖνο πού χρειαζόταν ἦταν νά ἔχουν καλή σχέση μέ τόν Θεό καί νά κάνουν τήν ὑπομονή τους, ἕως ὅτου μονιμοποιηθοῦν στή βασιλεία τοῦ Θεοῦ.

Ὅταν ὁ Θεός ἀποκαλύπτεται στόν ἄνθρωπο ὡς ἀγάπη, ὅταν νιώθεις τήν ἀγάπη τοῦ Θεοῦ, αὐτή δέν σέ ἀφήνει νά ἁμαρτήσεις μετά. Πολύς λόγος γίνεται γιά τήν ἀγάπη τοῦ Θεοῦ, ἀλλά κατά ἕναν τέτοιον τρόπο, σάν νά μᾶς διευκολύνει νά ἁμαρτάνουμε. Καί βλέπετε, ὁ ἄλλος ἄνετα ἁμαρτάνει καί λέει: «Ὁ Θεός μᾶς ἀγαπᾶ, ὁ Θεός εἶναι ἀγάπη». Λέτε καί ἦταν δεμένος ὁ ἄνθρωπος καί τόν λύνει ἡ ἀγάπη τοῦ Θεοῦ, γιά νά πάει ἄνετα νά ἁμαρτήσει. Ὄχι! Ἅμα ὄντως πιστέψεις ὅτι ὁ Θεός εἶναι ἀγάπη, καί ὄντως αὐτή ἡ ἀγάπη σοῦ ἀποκαλυφθεῖ λίγο-λίγο –καί μιά σταγονίτσα ἀγάπης νά εἶναι– εἶναι ἀδύνατον νά σέ ἀφήσει νά ἁμαρτήσεις. Ἀμέσως ἡ ἀγάπη συμμαζεύει, συστέλλει τόν ἄνθρωπο, μέ τήν καλή ἔννοια· τόν φρονηματίζει, τόν συνετίζει. Ἄν θέλετε, ἡ ἀγάπη σέ κάνει νά νιώθεις τήν ἁμαρτία ὡς τό πιό ἀποτρόπαιο πράγμα. Δέν εἶναι δυνατόν νά σέ ἀγγίξει ἡ ἀγάπη τοῦ Θεοῦ, καί ἐσύ πάλι νά ἔχεις τόν νοῦ σου στήν ἁμαρτία.

Ἕνας ἄγγελος σταλμένος ἀπό τόν Θεό πῆγε σέ ἕναν ἀσκητή καί τοῦ εἶπε: «Ὁ Θεός μέ ἔστειλε νά σοῦ πῶ τό καί τό». Ὁ ἀσκητής τοῦ ἀπάντησε: «Μήπως σέ ἔστειλε ἀλλοῦ, καί ἔκανες λάθος;» Δέν πήγαινε τό μυαλό τοῦ ἀσκητῆ ὅτι ἦταν ἄξιος νά ἔλθει σ᾿ αὐτόν ἄγγελος Θεοῦ. Τόσο ταπεινός ἦταν, τόσο ἀπό αὐτῆς τῆς ἀπόψεως ἦταν ἐλεύθερος. Κάποιος ἄλλος ὅμως, ὁ ὁποῖος λίγο πολύ νομίζει πώς κάτι εἶναι, καί ὅτι ὁ Θεός θά τοῦ κάνει καί καμιά χάρη, μόλις ἐμφανισθεῖ ὁ διάβολος ὡς ἄγγελος φωτός, σάν νά τοῦ λέει: «Καλῶς ἦλθες. Ἐσένα περίμενα». Νομίζει ὅτι εἶναι ἄγγελος, ἐνῶ εἶναι διάβολος, καί ἔτσι πλανᾶται. Σέ μᾶς, βέβαια, μέ ἄλλον τρόπο ἔρχεται ὁ διάβολος. Ἐμφανίζεται ὡς ἄγγελος φωτός, καθώς ἔρχεται μέ μιά εὐχάριστη σκέψη, μέ ἕναν εὐχάριστο λογισμό. Ἄν εἴμαστε ὅμως ταπεινοί, ἄν ἀδιαφοροῦμε ὡς πρός αὐτά καί δέν ἔχουμε σέ ὑπόληψη τόν ἑαυτό μας, δέν πρόκειται νά παρασυρθοῦμε.

Στά πνευματικά θέματα, ὅταν νομίζεις ὅτι τά καταλαβαίνεις ὅλα, κάτι δέν πάει καλά μέσα σου. Ὅταν ἔχεις τήν αἴσθηση ὅτι ἴσως δέν τά καταλαβαίνεις, τότε εἶσαι σέ σωστή κατάσταση, μέ τήν ἔννοια ὅτι δέν ἐμπιστεύεσαι στό μυαλό σου, ἀλλά πιστεύεις: «Ἀφοῦ τά λέει ἔτσι ὁ λόγος τοῦ Θεοῦ, ἀφοῦ ἔτσι μᾶς τά ἀποκάλυψε ὁ Κύριος, ἔτσι εἶναι. Ὅταν μιλάει ἤ γράφει ἕνας ἅγιος, φαίνεται ὅτι αὐτός ὁ ἄνθρωπος ἔχει κάτι ἄλλο, ζεῖ, νιώθει κάτι ἄλλο, ἔλαβε καί ἀπολαμβάνει κάτι ἄλλο. Ἑπομένως, δέν μπορεῖ νά μήν εἶναι ἀλήθεια αὐτά». Ἔτσι παραιτεῖσαι ἀπό τά δικά σου καί δέχεσαι αὐτά πού κηρύττει ἡ Ἐκκλησία. Πρέπει, δηλαδή, νά γίνει κάποια ἔξοδος ἀπό τόν ἑαυτό μας μέ τήν ἁπλή πίστη πού ἔχουμε, καί νά δεχθοῦμε τά τῆς πίστεως. Καί μετά θά μυηθοῦμε στήν ἄλλη κατάσταση, πού δημιουργεῖ ἡ χάρη τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, ἡ παρουσία τοῦ Θεοῦ μέσα μας. Θά μᾶς δοθεῖ ἡ πίστη ὡς βίωμα πλέον.