Χριστούγεννα, ἀδελφοί μου, γιορτάζουμε ἀκόμη μιά φορά. Ἄραγε, πόσοι ἀπό μᾶς θά σκύψουμε ἐκεῖ στή φάτνη, στόν σταῦλο, γιά νά δοῦμε, νά γνωρίσουμε, νά μυηθοῦμε σ᾿ αὐτό τό μυστήριο πού μᾶς ἀποκαλύπτει ὁ Θεός διά τῆς ἐνανθρωπήσεως τοῦ Κυρίου; Ὅλοι μας ἀκοῦμε ὅτι ἦρθε ὁ Θεός στή γῆ, ἔγινε ἄνθρωπος· ὁ Θεός ὁ ἴδιος ὡς ἄνθρωπος ἄρχισε νά μορφώνεται μέσα στήν κοιλιά τῆς Παναγίας καί, ὅταν ἦρθε ἡ ὥρα του, γεννήθηκε. Γεννήθηκε καί μεγάλωσε καί ἀνετράφη ὡς ἄνθρωπος καί μία-μία τίς στιγμές τῆς ζωῆς τίς πέρασε ὡς ἄνθρωπος. Ὄχι ἁπλῶς ἐμφανίσθηκε ὁ Θεός, ἀλλά ἔγινε ἄνθρωπος. Αὐτό σημαίνει ὅτι ὁ Θεός ὄχι ἁπλῶς πλησιάζει τόν ἄνθρωπο, ὄχι ἁπλῶς ἑνώνεται μαζί του, ὄχι ἁπλῶς, ἄν θέλετε, ἔρχεται μέσα του. Παίρνει τόν καθένα μας, ἐσένα, ἐμένα, καί τόν κάνει ἑαυτό του. Διότι δέν εἶναι ἄλλος ὁ ἄνθρωπος Χριστός καί ἄλλοι ἐμεῖς. Ἐμεῖς εἴμαστε ὁ ἄνθρωπος Χριστός.

Ὁ Θεός ἀποφάσισε νά γίνει ἄνθρωπος, ἀλλά τήν ἀνθρώπινη φύση θά τήν ἔπαιρνε ἀπό τούς ἀνθρώπους. Καί βρέθηκε ἡ Παναγία, ἡ ἀμόλυντη, ἡ ἄσπιλη, ἡ ἁγνότατη, ἡ κεχαριτωμένη Παναγία, ἀπό τήν ὁποία πῆρε τήν ἀνθρώπινη φύση ὁ Θεός· καί ἔτσι στό πρόσωπο τοῦ Χριστοῦ ἑνώθηκε ἡ ἀνθρώπινη καί ἡ θεία φύση. Ὁ Κύριος διά τοῦ κηρύγματός του, διά τοῦ θανάτου του –πού προσέφερε αὐτή τήν ἀνθρώπινη ζωή θυσία στόν Γολγοθᾶ– διά τῆς ἀναστάσεώς του ἔσωσε τό ἀνθρώπινο γένος. Ὅλα αὐτά ἔγιναν μέ τήν ἀνθρώπινη φύση, τήν ὁποία πῆρε ἀπό τήν Παναγία. Πρώτη ἡ Παναγία ὑπακούει στό θέλημα τοῦ Θεοῦ, γιά νά ἔρθει ἔπειτα ὁ δεύτερος Ἀδάμ, ὁ Χριστός, νά δείξει τήν ὑπακοή του, μέ τό νά γίνει ὑπήκοος μέχρι θανάτου στόν Θεό Πατέρα. Πρώτη ἡ Παναγία, λοιπόν, ἄνοιξε τόν δρόμο αὐτόν καί γιά μᾶς καί θέλει καί μπορεῖ νά μᾶς βοηθήσει νά ἀκολουθήσουμε τόν δρόμο τῆς ὑπακοῆς στό θέλημα τοῦ Θεοῦ.

Ὅσο ἁμαρτωλός κι ἄν εἶναι ὁ ἄνθρωπος, ὅσο κι ἄν εἶναι ἐπηρεασμένος ἀπό τό σκοτάδι του, ὅσο ἀμαυρωμένη κι ἄν εἶναι ἡ ψυχή του, ὅταν εἶναι ἀληθινός, δέν εἶναι δύσκολο νά μήν μπερδευτεῖ. Ἄφησε ὁ Θεός ἐλεύθερο τόν ἄνθρωπο, παρά τήν πτώση, νά εἶναι ἤ νά μήν εἶναι εἰλικρινής, νά εἶναι ἤ νά μήν εἶναι ἀληθινός. Ὅ,τι κι ἄν συμβαίνει, ἀπό μέσα σου μπορεῖς πολύ ἀληθινά καί πολύ ἀπλανῶς νά ἐπιθυμήσεις τόν Θεό· ἡ προαίρεσή σου, ὁ πόθος σου νά εἶναι πρός τόν Θεό καί νά μήν ἐπηρεάζεσαι ἀπό τίποτε. Ὁπότε ἔρχεται ἡ χάρη τοῦ Θεοῦ καί σοῦ δίνει τή βεβαιότητα αὐτή, ὅτι ὀρθῶς πιστεύεις, ὅτι πιστεύεις τήν ἀλήθεια, ἀγαπᾶς τήν ἀλήθεια, καί ἔτσι εἶσαι ἕτοιμος νά πεθάνεις γιά τήν ἀλήθεια.
Καί ὁ ἅγιος Στέφανος καί ὁ ἅγιος Θεόδωρος καί ἄλλοι ἅγιοι, ἔτσι, ἔχοντας μέσα τους τή χάρη τοῦ Θεοῦ, στερεώθηκαν στήν ἀλήθεια καί τελικά μαρτύρησαν.

Ὁ Κύριος γεννιέται σέ ἕνα σπήλαιο, στή φάτνη, γεννιέται πτωχός, πτωχότατος. Ἐπιπλέον, ἀκόμη δέν ἦρθε καλά-καλά στή γῆ, καί εἶναι ἀφιλόξενοι οἱ ἄνθρωποι καί ἤδη ἐκδηλώνονται ἐχθρικά, ὥστε ἀναγκάζεται ὁ Κύριος νά φύγει πρόσφυγας στήν Αἴγυπτο. Καί κοντά σ᾿ αὐτά, γίνεται καί ἡ σφαγή τῶν νηπίων, πού πάλι ὁ Κύριος τήν ἀνέχεται. Ἔχουμε αὐτά τά τρία, πού δείχνουν ὅτι ναί μέν ὁ Κύριος ἦρθε νά σώσει τόν ἄνθρωπο, νά φέρει εἰρήνη, ἀγάπη, χαρά στόν κόσμο, ἀλλά ὅλο αὐτό γίνεται μέσα ἀπό παθήματα ἀπό τήν πρώτη κιόλας στιγμή. Γιατί; Διότι, ἀπό τό ἕνα μέρος, αὐτός εἶναι ὁ κόσμος, αὐτοί εἶναι οἱ ἄνθρωποι, αὐτός εἶναι ὁ ἑαυτός μας. Ὅσο πιό πολύ ἔρχεται μέσα μας ὁ Χριστός, τόσο περισσότερο θά ὑπάρχουν οἱ ἀντιδράσεις. Ἀλλά ἀπό τό ἄλλο μέρος ἔτσι πρέπει νά γίνει. Ὁ Χριστός μποροῦσε ὅλα νά τά ἀποφύγει καί δέν τά ἀπέφυγε, γιά νά μᾶς ἐνθαρρύνει καί ἐμᾶς νά κάνουμε τό ἴδιο καί νά σωθοῦμε.

Δέν θανατώνεις ἕναν ἄνθρωπο μόνο ὅταν τόν σκοτώνεις σωματικά. Τόν θανατώνεις καί ὅταν σκοτώνεις τήν ψυχή του· ἤ, μᾶλλον, τότε ἀκόμη περισσότερο. Διότι ἕνα βαπτισμένο παιδάκι, παραδείγματος χάριν, ἄν κατά λάθος ἤ θεληματικά τό σκοτώσεις, ἅγιος θά γίνει. Ὅταν ὅμως σκοτώνεις τήν ψυχή τοῦ παιδιοῦ, τότε τό ἔγκλημα εἶναι πολύ-πολύ μεγάλο. Τί θά γίνει τό παιδί αὐτό πού σκοτώνεις τήν ψυχή του, καθώς συντελεῖς καί ἐσύ –ὁ πατέρας, ἡ μητέρα, ὁ δάσκαλος, ὁ δημοσιογράφος, ὁ ὁποιοσδήποτε· ὁ καθένας μας– στό νά πάρει τελικά κάποιον ἄλλο δρόμο καί νά φύγει ἀπό τόν δρόμο τοῦ Θεοῦ; Τί ἔλεος θά βρεῖ αὐτό τό παιδί, ὅταν μέ τή θέλησή του, ἐν γνώσει του, καθώς μεγαλώνει, φεύγει ἀπό τόν δρόμο τοῦ Θεοῦ καί ἀκολουθεῖ τόν δρόμο τοῦ ἐγώ του καί τόν δρόμο τοῦ διαβόλου; Πολύ νά προσέξουμε, ἀδελφοί μου. Μεγάλη εὐθύνη φέρουμε!

Ἡ ἁγία Ἀνυσία διακρινόταν γιά τή σύνεσή της καί γιά τό γενναῖο φρόνημά της. Ἀντίθετα, βλέπει κανείς στίς σημερινές ψυχές –στή γυναικεία ψυχή ἰδιαίτερα– αὐτή τήν τσιγκουνιά, τή φτώχεια, τή μικρότητα. Σκεφθεῖτε νηφάλια, μέ ἠρεμία, καί θά δεῖτε πόσες μικρότητες ὑπάρχουν μέσα στήν ψυχή. Ἡ ὅλη νοοτροπία, ἡ ὅλη στάση τοῦ ἀνθρώπου, ἡ ὅλη ἐνέργεια εἶναι ἔτσι.

Ὅ,τι εἶσαι, εἶσαι· δέν πειράζει. Ἀλλά πίσω ἀπό αὐτό πού εἶσαι νά ὑπάρχει ἡ διάθεση νά σέ φωτίσει ὁ Θεός, νά σέ ἀλλάξει, νά σέ διορθώσει, νά σέ πάρει ἀπό τό χέρι καί νά σέ ὁδηγήσει εἰς πᾶσαν τήν ἀλήθειαν. Νά πεῖς μέ ἐντιμότητα, μέ γενναιότητα, μέ αἴσθηση εὐθύνης, ἀλλά καί μέ πόνο στήν ψυχή σου: «Θεέ μου! Πόσο σκοτάδι ἔχω ἀκόμη μέσα μου! Ὅμως, Θεέ μου, σέ εὐχαριστῶ πού μέ κράτησες ὥς αὐτή τήν ὥρα στή ζωή καί μέ ἀξιώνεις νά πῶ μέ ὅλη μου τήν καρδιά: ‘‘Τώρα βάζω ἀρχή’’».

Τροφή τοῦ παιδιοῦ εἶναι ἡ πολύ στενή σχέση μέ τούς γονεῖς καί ἡ ἐμπιστοσύνη· τό νά μπορεῖ νά ἀνοίξει τήν καρδιά του καί νά πεῖ ἐλεύθερα αὐτό πού ἔχει νά τούς πεῖ. Ἔλειψε αὐτό; Ὀρφάνεψε τό παιδί· ἄσχετα ἄν ὑπάρχει ἕνας πατέρας πού κουβαλάει καλούδια καί εἶναι ἕτοιμος τά πάντα νά ἀγοράσει γιά τό παιδί του. Ἄν δέν ὑπάρχει ἡ ἐσωτερική ψυχική ἐπαφή, τό παιδί εἶναι σάν ὀρφανό. Πόσα παιδιά μέ μητέρα, μέ πατέρα, μεγαλώνουν σάν νά μήν ἔχουν γονεῖς! Τό ὀρφανό ξέρει τουλάχιστον ὅτι δέν ἔχει γονεῖς καί πιθανόν νά βρεθεῖ κάποιος νά τό προστατεύσει, στόν ὁποῖο θά ἀνοίξει τήν καρδιά του, καί θά δημιουργηθεῖ μιά κοινωνία. Ἀλλά τί γίνεται μέ τό παιδί πού ἔχει πατέρα καί μητέρα καί μεγαλώνει σάν ὀρφανό; Πόσα δράματα δημιουργοῦνται σ᾿ αὐτά τά παιδιά, πόσο ἄσχημα μεγαλώνουν καί πόσο ἄσχημα ἐξελίσσονται! Ὅπως, καί πόσοι γονεῖς ζοῦν σάν νά μήν ἔχουν παιδιά, ἐπειδή δέν ὑπάρχει αὐτή ἡ μεταξύ τους κοινωνία.